Początki Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego sięgają 1920 r., kiedy na Wydziale Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych o. prof. Gommar Michiels wykładał „Kościelne prawo publiczne” oraz prowadził seminarium Disqusitiones circa Separationem Statum inter et Ecclesiam. Relacje między Kościołem a państwem zawsze stanowiły i stanowią przedmiot dociekań naukowych kierowników Katedry: ks. Jana Wiślickiego, Leona Halbana, ks. Jana Nowickiego, Leszka Winowskiego, ks. Józefa Rybczyka, ks. Piotra Hemperka, ks. Józefa Krukowskiego, ks. Mirosława Sitarza (szerzej zob.: Historia Katedry).

 

• Osiągnięcia naukowo-badawcze

  Pracownicy Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego od początków jej istnienia w strukturach Uniwersytetu prowadzą badania naukowe dotyczące przede wszystkim prawa publicznego Kościoła i ustroju hierarchicznego Kościoła[1]. Efektem działalności naukowo-badawczej są w szczególności opublikowane monografie i artykuły naukowe, stanowiące oryginalne i pionierskie opracowania w dyscyplinie prawa kanonicznego, wygłoszone referaty podczas międzynarodowych i krajowych konferencji naukowych, a także realizacja projektów naukowo-badawczych. Powstające prace w Katedrze Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego posiadają duże znaczenie nie tylko na forum akademickim, ale także znajdują zastosowanie praktyczne dla osób zajmujących się w szczególności problematyką relacji między Kościołem i państwem oraz kościelnym prawem konstytucyjnym.

  Działalność naukowo-badawcza ks. prof. Wiślickiego[2], pierwszego kierownika Katedry, była związana z tematyką zajęć dydaktycznych, jakie prowadził. Dlatego też wśród najważniejszych osiągnięć naukowych trzeba wskazać jego publikacje z zakresu kościelnego prawa publicznego, w szczególności relacji Kościół-państwo i prawa konkordatowego[3]. Jako jeden z pierwszych kanonistów zajął się problematyką uprawnień przysługujących wiernym świeckim w Kościele[4], w tym względzie jest uważany za prekursora Soboru Watykańskiego II[5], a także szczegółowo opisał zagadnienie zwyczaju w Kodeksie Prawa Kanonicznego[6]. Prof. Halban w swoich publikacjach podejmował przede wszystkim zagadnienia dotyczące relacji między Kościołem a państwem[7], natomiast prof. Nowicki napisał monografie zwłaszcza z zakresu kościelnego prawa konstytucyjnego[8]. Zainteresowania naukowe prof. Winowskiego, który jedynie dwa lata p.o. kierownika Katedry i wykładał kościelne prawo publiczne, dotyczyły także wzajemnych relacji między państwem a Kościołem. Ponadto zasłynął z licznych publikacji dotyczących stosunku chrześcijan do innowierców oraz ich statusu prawnego[9].

  Ks. prof. Rybczyk w pracy naukowo-badawczej zajmował się przede wszystkim prawem małżeńskim, beneficjalnym i osobowym[10]. Osiągnięcia naukowe prof. Rybczyka cechują się dużym walorem naukowym i są bardzo wysoko oceniane przez kanonistów. „Jego zaangażowanie w rozwój nauki, jak również jego poczucie odpowiedzialności za rozwój Wydziału i Uczelni stanowią piękne świadectwo i wzorzec pracownika naukowego”[11]. Przedmiot zainteresowań naukowych prof. Hemperka stanowiły w szczególności: historia prawa kanonicznego w Polsce[12], relacje Kościół-państwo[13] oraz wybrane zagadnienia z posoborowego prawa kanonicznego, przede wszystkim dotyczące sakramentów świętych oraz statusu prawnego instytucji kościelnych[14].

  Ks. prof. Krukowski (Autor ponad 750 publikacji) w prowadzonej działalności naukowo-badawczej z zakresu prawa kanonicznego, kościelnego prawa publicznego, a także prawa wyznaniowego (polskiego i europejskiego) podejmuje aktualne zagadnienia prowadzące do wypracowania trafnych koncepcji prawnych. Opracował podręczniki do wszystkich dyscyplin naukowych, z zakresu których prowadził wykłady[15]. Efektem prowadzonych przez prof. Krukowskiego badań interdyscyplinarnych w zakresie kształtowania się stosunków między państwem a Kościołem są publikacje o charakterze historycznym, teoretycznym i dogmatyczno-prawnym[16]. „Uwzględniają zarówno doktrynę Kościoła katolickiego, jak i zasady relacji Kościół-państwo zawarte w systemach prawa stanowionego przez władze państwowe, gwarancje wolności religijnej w konwencjach międzynarodowych o zasięgu europejskim i uniwersalnym”[17]. Pionierski wkład Autora w rozwój badań nad posoborowym prawem administracyjnym stanowią opracowania dotyczące kościelnego prawa administracyjnego, które stanowią pierwsze takie całościowe opracowanie prawa administracyjnego w Kościele w skali światowej[18].

  Ks. M. Sitarz prowadzi obecnie badania z zakresu kościelnego prawa administracyjnego[19], ustroju hierarchicznego Kościoła[20] oraz teorii państwa i prawa[21]. Zakresem jego zainteresowań badawczych objęte są również relacje między państwem a Kościołem[22]. Monografia pt. Kompetencje organów kolegialnych w Kościele partykularnym w sprawowaniu władzy wykonawczej według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku (Lublin 2008) jest jedynym opracowaniem – na gruncie nie tylko kanonistyki krajowej, ale również zagranicznej – dotyczącym wnikliwej analizy norm określających pozycję organów kolegialnych w sprawowaniu władzy wykonawczej w Kościele partykularnym, a także przedmiot i procedurę realizacji kompetencji tych organów[23]. Pracownicy Katedry opracowują i wydają zbiory źródeł prawa z zakresu konstytucyjnego prawa i kościelnego prawa publicznego[24]. Stanowią one wartościowe publikacje zarówno dla pracowników nauki, zajmujących się prawem kanonicznym i relacjami państwo-Kościół, jak również dla osób, które stosują prawo i prawo kanoniczne w życiu codziennym. Opracowania te stanowią również nieocenioną pomoc dla wykładowców i studentów wydziałów prawa i teologii.

  W nurt badań naukowych prowadzonych w Katedrze Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego wpisują się również opublikowane komentarze do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Komentarze do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1917 r.[25] autorstwa prof. G. Michielsa[26], który jako pierwszy prowadził wykład z kościelnego prawa publicznego, są znane i cytowane przez współczesnych badaczy prawa kanonicznego nie tylko w Polsce, ale także za granicą[27]. Promulgacja Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. zaowocowała wśród kanonistów z Lublina inicjatywą przygotowania nowego komentarza. Wkład w opracowanie komentarzy do poszczególnych ksiąg Kodeksu mieli także ówcześni kierownicy Katedry: P. Hemperek i J. Krukowski[28]. Prof. Krukowski zainicjował wydanie wielotomowego, pierwszego w polskiej literaturze prawniczej komentarza egzegetycznego do poszczególnych ksiąg Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r.[29] Jest zarówno redaktorem naukowym tego wielkiego dzieła, jak i autorem największej liczby komentarzy do poszczególnych kanonów[30]. Ks. Sitarz opracował Słownik prawa kanonicznego[31], który jest pierwszym leksykonem popularyzującym wiedzę naukową z zakresu prawa kanonicznego. Słownik zawiera elementarne wiadomości dotyczące obowiązującego stanu prawnego z jednoczesnym odesłaniem do odpowiednich kanonów Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. i Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich z 1990 r. Publikacja ta umożliwia osobom, które nie miały okazji zapoznać się z podstawowymi pojęciami z zakresu prawa kanonicznego, a które z racji różnych sytuacji życiowych odczuwają potrzebę ich wyjaśnienia. Ks. Sitarz, dostrzegając potrzebę całościowego opracowania wiedzy z zakresu prawa kanonicznego i jego bardziej wnikliwej analizy, złożył i w 2009 r. uzyskał grant zewnętrzny przyznany przez Zespół Specjalistyczny Nauk Humanistycznych i Społecznych – Komisja Badań na Rzecz Rozwoju Nauki Rady Nauki, finansowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego (Nr NN110209638), nt. Leksykon Prawa Kanonicznego, którego był kierownikiem[32]. Ponadto, J. Krukowski i M. Sitarz byli wykonawcami w projekcie Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego (nr 11H 11 011980), pt. Dokończenie edycji 20-tomowej Encyklopedii Katolickiej[33].

  Pracownicy Katedry nie tylko brali udział w licznych konferencjach o zasięgu międzynarodowym i krajowym, ale także głosili referaty. Ks. Krukowski i ks. Sitarz – jako nieliczni z polskich kanonistów – wygłosili główne referaty w trakcie międzynarodowych kongresów organizowanych co trzy lata przez Consociatio Internationalis Studio Iuris Canonici Promovendo[34].

 

• Osiągnięcia dydaktyczne

 Na osiągnięcia dydaktyczne pracowników Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego składają się przede wszystkim napisane prace dyplomowe – magisterskie i doktorskie. Na seminariach naukowych z zakresu prawa publicznego Kościoła i ustroju hierarchicznego Kościoła pod kierunkiem kierowników Katedry zostało wypromowanych 111 doktorów nauk prawnych[35]. J. Wiślicki wypromował 2 doktorów[36]; L. Halban – 3[37]; J. Nowicki – 11[38]; L. Winowski – 16[39]; J. Rybczyk – 17[40]; P. Hemperek – 6[41]; J. Krukowski – 45[42]; M. Sitarz – 11[43].

  Największym osiągnięciem dydaktycznym jest wykształcenie i wypromowanie przez prof. Wiślickiego najwybitniejszego Absolwenta KUL – ks. dra Stefana Wyszyńskiego, Prymasa Tysiąclecia – który był mężem stanu w Ojczyźnie i miał ogromny wpływ, jako członek prezydium Soboru Watykańskiego II, na kształt uchwał soborowych[44].

  Pracownicy Katedry prowadzili także wykłady w charakterze visiting professor na kilku Uniwersytetach. J. Krukowski wykładał w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie, zwłaszcza w Catholic University of America, Washington D.C (1986 r.), St. Paul University, Ottawa (1985 r.), Wayne State University, Detroit, Mich. (1988 r.), St. John University, Jamaica, N.Y. (1992 r.), Union University, Albany, N.Y. (1992 r.), St. Mary University, San Antonio, Texas (1992 r.), Akademia Teologiczna w Iwano-Frankowsku, Ukraina (2003 r.)[45]. M. Sitarz wykładał jako visiting professor m.in. w Uniwersytecie Witolda Wielkiego w Kownie (2010 r.), Akademii Teologicznej w Iwano-Frankowsku (2003 r.), a także prowadził wykłady w Łucku, we Lwowie, w Tarnopolu i Kołomyi (1999-2008), w Spišské Podharadie–Spišská Kapitula (1999-2000), w Olomoucu (2000 r.) oraz w Akademii Prawa Kanonicznego w Brnie (2013-2016).

 

• Osiągnięcia organizacyjne

  W Katedrze – poza działalnością naukowo-badawczą i dydaktyczną – jest również prowadzona bardzo aktywna i wielopłaszczyznowa działalność organizacyjna, wśród której przede wszystkim należy wymienić: 1) organizowanie/współorganizowanie konferencji naukowych; 2) erygowanie stowarzyszeń, przynależność do organizacji naukowych i pełnione w nich funkcje; 3) założenie i działalność na rzecz czasopism naukowych.

  Pracownicy Katedry zorganizowali lub współorganizowali konferencje naukowe o zasięgu międzynarodowym i ogólnopolskim[46]. Ich tematyka odnosiła się do prawa kanonicznego, w szczególności kościelnego prawa konstytucyjnego i administracyjnego, prawa wyznaniowego oraz prawa Unii Europejskiej. Z inicjatywy prof. Krukowskiego, we współpracy m.in. z Stiftung Gesellschaft für Rechtspolitik w Trewirze, zostało zorganizowanych pięć konferencji międzynarodowych z cyklu „Kultura i Prawo” („Kultur und Recht”), które odbyły się w Lublinie (1998 r.; 2000 r.; 2003 r.), Warszawie (2002 r.) i Trewirze (2006 r.)[47]. Pracownicy Katedry współorganizowali – wraz z Consociatio Internationalis Studio Iuris Canonici Promovendo – dwa Międzynarodowe Kongresy Prawa Kanonicznego, nt. „Kościół i państwo we współczesnych systemach prawnych” (Lublin, 1993 r.)[48] i „Administracja w prawie kanonicznym” (Warszawa, 2011 r.)[49].

  Ks. Sitarz jest inicjatorem i pomysłodawcą corocznej, ogólnopolskiej konferencji naukowej pt. „Kodeks Prawa Kanonicznego w badaniach młodych naukowców”, którą po raz pierwszy – wraz z innymi Pracownikami Katedry i Instytutu Prawa Kanonicznego – zorganizował w 2012 r. Sympozjum, które przybrało charakter cyklicznego, jest w głównej mierze odpowiedzią na zapotrzebowanie młodszych pracowników naukowych i doktorantów, którzy zobowiązani są do wystąpienia na konferencji w ramach studiów doktoranckich. Podczas dotychczas zorganizowanych z tego cyklu konferencji wystąpiło 227 prelegentów z Polski, Ukrainy, Słowacji, Czech, Litwy, Italii i Wenezueli. Ponadto pod redakcją M. Sitarza wydawana jest publikacja pt. „Kodeks Prawa Kanonicznego w badaniach młodych naukowców”, której dotychczas ukazały się cztery tomy[50].

  Pracownicy Katedry przynależą do wielu krajowych i zagranicznych organizacji naukowych, a także pełnią w nich określone funkcje. Prof. Krukowski jest założycielem dwóch stowarzyszeń z siedzibą w Lublinie: Stowarzyszenia Kanonistów Polskich (1989 r.) oraz Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (2006 r.). Pierwsze z nich, którym kieruje od początku jego istnienia, należy do jednego z najliczniejszych stowarzyszeń tego typu na świecie, ponieważ przynależy do niego prawie 800 członków z 11 państw. Każdego roku Zarząd Stowarzyszenia – we współpracy m.in. z pracownikami Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego – organizuje 2-dniowe konferencje naukowe (krajowe lub międzynarodowe), które odbywają się w różnych miastach diecezjalnych pod patronatem biskupa diecezjalnego i dotyczą aktualnych tematów związanych z życiem Kościoła w Polsce i na świecie. Stowarzyszenie wydaje „Biuletyn SKP”, którego założycielem i redaktorem naczelnym jest ks. Krukowski[51]. Stowarzyszeniem Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego od 2015 r. kieruje ks. Sitarz[52]. Stowarzyszenie aktualnie skupia ponad 360 członków – Absolwentów i Przyjaciół – zainteresowanych promowaniem Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, integracją absolwentów oraz działaniem na rzecz doskonalenia Wydziału. We współpracy z Katedrą Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego co roku organizuje ogólnopolską lub międzynarodową konferencję naukową[53]. SAWP KUL stale rozwija swoją działalność statutową. Od 2011 r. Stowarzyszenie – we współpracy z WPPKiA KUL – organizuje kurs przygotowujący do egzaminów wstępnych na aplikacje prawnicze, który każdego roku cieszy się dużym zainteresowaniem wśród studentów. SAWP KUL przyznaje Nagrodę im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia oraz Medal Stefan Kardynał Wyszyński – Nauczyciel Praw Bożych[54]. W 2017 r. Stowarzyszenie, realizując cele statutowe, rozpoczęło wydawanie publikacji naukowych, a także kontynuuje wydawania półrocznika „Biuletyn SAWP KUL”, którego od 2006 r. redaktorem naczelnym jest M. Sitarz.

 Ponadto wśród ważniejszych organizacji naukowych o zasięgu międzynarodowym i krajowym, do których należą J. Krukowski i M. Sitarz, trzeba wskazać: Stiftung Gesellschaft für Rechtspolitik w Trewirze; Międzynarodowe Stowarzyszenie Kanonistów (Consociatio Internationalis Iuris Canonici Promovendo) w Rzymie; Fundację polsko-niemieckiego towarzystwa na rzecz religii i wolności religijnej w Unii Europejskiej (Stiftung Gesellschaft für Religion und Religionsfreiheit in EU) w Niemczech; Komisja Prawnicza Polskiej Akademii Nauk Oddział w Lublinie (Komisja wydaje „Tekę Komisji Prawniczej Oddział PAN w Lublinie”, której od 2013 r. redaktorem naczelnym jest M. Sitarz)[55]; Komitet Nauk Prawnych przy Wydziale I Nauk Humanistycznych i Społecznych Polskiej Akademii Nauk[56]; Towarzystwa Naukowego KUL[57]. Ponadto prof. Krukowski w latach 1990-1993 był członkiem Centralnej Komisji do spraw Stopni i Tytułów, a także – od 1985 r. – wchodzi w skład zespołu konsultorów Papieskiej Rady Tekstów Prawnych[58]. Ks. Sitarz jest członkiem Rady ds. Rozwoju Nauki i Szkolnictwa Wyższego przy Wojewodzie Lubelskim powołanej 6 czerwca 2016 r.[59], natomiast w 2015 r. został powołany przez Komitet Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk do grona ekspertów oceniających czasopisma naukowe.

  W osiągnięcia organizacyjne Pracowników Katedry wpisuje się również aktywna działalność na rzecz czasopism naukowych. Poza „Biuletynem SKP”, „Biuletynem SAWP KUL” i „Teką Komisji Prawniczej Oddział PAN w Lublinie” należy także wspomnieć o wkładzie Katedry w „Roczniki Nauk Prawnych” i „Kościół i Prawo”. Prof. Krukowski jest założycielem i przewodniczącym komitetu redakcyjnego „Roczników Nauk Prawnych”. Ks. Sitarz jest redaktorem naczelnym półrocznika „Kościół i Prawo”, który w 2012 r. został z jego inicjatywy reaktywowany[60]. Wszystkie czasopisma znajdują się w wykazie czasopism naukowych Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego[61].

 

Autor: ks. Mirosław Sitarz

 

 

[1] Na temat osiągnięć naukowych nauczycieli akademickich Wydziału Prawa Kanonicznego KUL w okresie międzywojennym zob. G. Karolewicz, Nauczyciele akademiccy Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w okresie międzywojennym. T. I, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1994, s. 211-219.

[2] Szerzej zob. M. Sitarz, Jan Wiślicki (1879-1944), w: Profesorowie Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. A. Dębiński, W.Sz. Staszewski, M. Wójcik, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006, s. 310-311.

[3] J. Wiślicki, Konkordat między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Niemiecką. Odbitka z „Prądu” – grudzień 1933 r., Lublin 1933; Tenże, Umowy Lateraneńskie. Tekst włoski, przekład polski, list Piusa XI do Kardynała Gasparri’ego, wstęp i przypiski opracował X. dr. Jan Wiślicki, Profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, Towarzystwo Wiedzy Chrześcijańskiej, Lublin 1930.

[4] J. Wiślicki, Prawa świeckich w Kościele Katolickim, w: Księga Pamiątkowa ku czci Jego Ekscelencji X. Biskupa Mariana Leona Fulmana, cz. II, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1939, s. 365-451.

[5] Szerzej zob. M. Sitarz, Prawa wiernych świeckich chrześcijan w interpretacji Jana Wiślickiego, w: Vir Ecclesiae deditus. Księga dla uczczenia Księdza Profesora Edwarda Góreckiego, red. W. Irek, Papieski Wydział Teologiczny, Wrocław 2011, s. 242-257.

[6] J. Wiślicki, Zwyczaj w prawie kanonicznem, Nakładem Uniwersytetu Lubelskiego, Lublin 1924. Na stronie tytułowej publikacji znajduje się informacja: „Bibljoteka Uniwersytetu Lubelskiego. Wydział prawa kanonicznego. Nr. 1.”

[7] L. Halban, Supremacja państwa nad Kościołem. Nauka Van Espena, „Pamiętnik Historyczno-Prawny”, red. P. Dąbkowski, t. IV, z. 5, Nakładem Redakcji z zasiłkiem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Lwów 1927; Tenże, Pakta Lateraneńskie, Nakładem Księgarni F. Hoesicka, Warszawa 1931; Tenże, Religia w Trzeciej Rzeszy, Nakładem Towarzystwa Naukowego z zasiłkiem Funduszu Kultury Narodowej, Lwów 1936; Tenże, Zanik supremacji państwa nad Kościołem w Niemczech, „Pamiętnik Historyczno-Prawny”, red. P. Dąbkowski, t. XII, z. 1, Nakładem Redakcji z zasiłkiem Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego, Lwów 1933. Szerzej zob. A. Dębiński, Halban Leon, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1993, t. VI, kol. 501.

[8] J. Nowicki, Rezygnacja proboszczów w prawie kanonicznym, Nakładem Autora, Lwów 1938; Tenże, Postulacja w prawie kanonicznym, Nakładem Autora, Lwów 1939; Tenże, Wykłady z prawa kanonicznego, Instytut Wyższej Kultury Religijnej w Lublinie, Lublin 1948.

[9] L. Winowski, Stosunek chrześcijaństwa pierwszych wieków do wojny, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1947; Tenże, Innowiercy w poglądach uczonych zachodniego chrześcijaństwa XIII-XIV wieku. Z papierów pośmiertnych wydał i uzupełnił Kazimierz Orzechowski, Prace Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Seria A, nr 236, Wrocław 1985; Tenże, Państwowe prawo wyznaniowe, Wrocław 1948. Szerzej zob. E. Wilemska, Winowski Leszek, „Encyklopedia Katolicka”, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2014, t. XX, kol. 679.

[10] Na szczególną uwagę zasługują monografie: J. Rybczyk, Zezwolenie rodziców przy małżeństwie nieletnich dzieci, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1949; Tenże, Uzdrowienie małżeństwa w zawiązku (Sanatio in radice – c. 1138-1141), Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1958.

[11] S. Jóźwiak, Józef Rybczyk (1912-1983), w: Profesorowie Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 284.

[12] P. Hemperek, Kanonistyka polska w 60-leciu wolnej Polski (1918-1978), „Prawo Kanoniczne” 24 (1981), nr 1-2, s. 41-77.

[13] Tenże, Współpraca między Kościołem a państwem, „Kościół i Prawo” t. 4 (1985), s. 79-100.

[14] Np. P. Hemperek, Reforma święceń niższych i subdiakonatu, „Prawo Kanoniczne” 16 (1973), nr 3-4, s. 209-228; Tenże, Chrzest dzieci w praktyce i w prawodawstwie Kościoła katolickiego, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 29 (1982), nr 5, s. 45-58; Tenże, Stanowisko prawne konferencji biskupów, „Prawo Kanoniczne” 13 (1970), nr 1-2, s. 21-48; Tenże, Międzynarodowa współpraca biskupów i konferencji biskupich, „Prawo Kanoniczne” 14 (1971), nr 1-2, s. 61-73. Szerzej zob. S. Tymosz, Piotr Hemperek (1931-1992), w: Profesorowie Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, s. 100-106.

[15] Sitarz, M. Sitarz, Charakterystyka działalności naukowej ks. prof. Józefa Krukowskiego, w: Ecclesia et Status. Księga Jubileuszowa z okazji 40-lecia pracy naukowej Profesora Józefa Krukowskiego, red. A. Dębiński, K. Orzeszyna, M. Sitarz, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2004, s. 5.

[16] M.in.: J. Krukowski, Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1993 (2000²); Tenże, Konkordaty współczesne. Doktryna – teksty (1964-1994), Civitas Christiana, Warszawa 1995; Tenże, Konkordat polski. Znaczenie i realizacja, Verba, Lublin 1999; Tenże, Kościelne prawo publiczne. Prawo konkordatowe, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2013.

[17] Sitarz, Charakterystyka działalności naukowej ks. prof. Józefa Krukowskiego, w: Reddite ergo, s. 6.

[18] J. Krukowski, Administracja w Kościele. Zarys kościelnego prawa administracyjnego, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1985; Tenże, Prawo administracyjne w Kościele, Wydawnictwo UKSW, Warszawa 2011. Szerzej na temat działalności naukowo-badawczej prof. Krukowskiego zob.: Sitarz, Charakterystyka działalności naukowej ks. prof. Józefa Krukowskiego, w: Reddite ergo, s. 5-7.

[19] M.in.: M. Sitarz, Organizacja i funkcjonowanie administracji w Kościele, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Toruń 2011; Tenże, Les principes de la procédure administrative générale dans le Code de droit canonique de 1983, w: Les problèmes théoriques de la science administrative, red. J. Niczyporuk, Bruxelles – Paris 2012, p. 299-313.

[20] M. Sitarz, Kolegium konsultorów w Kodeksie Prawa Kanonicznego 1983 i w partykularnym prawie polskim, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1999; Tenże, Kompetencje organów kolegialnych w Kościele partykularnym w sprawowaniu władzy wykonawczej według Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2008; Tenże, Kształtowanie się Kongregacji Edukacji Katolickiej, „Kościół i Prawo” 6 (19) 2017, nr 2, s. 107-122.

[21] F. Prusak, M. Sitarz, Propedeutyka prawa. Zagadnienia podstawowe, WSHiP, Warszawa 2000.

[22] M.in.: M. Sitarz, Podstawowe zasady relacji Kościół-państwo w nauce społecznej Kościoła, „Państwo Prawne” 1 (3)/2013, s. 56-68; Tenże, Zasady relacji Kościół-państwo w nauczaniu Soboru Watykańskiego II, w: Reddite ergo, s. 239-249; Tenże, Religious Freedom and Church-State Relations in the Republic of Poland, w: Nová Európa – výzvy a očakávania. Nová Európa – právo a náboženstvo. Dies Iuris Tyrnavienses. Trnavské právnické dni, red. M. Moravčíková, Trnavská univerzita v Trnave, Právnická faculta, Trnava 2016, s. 169-195.

[23] Wyrazem uznania szczególnie wysokiego poziomu merytorycznego monografii było wyłonienie jej przez kapitułę konkursową anglojęzycznej serii wydawniczej zatytułowanej Publications of the Faculty of Law, Canon Law and Administration of the John Paul II Catholic University of Lublin (Publikacje Wydziału Prawa, Prawa Kanonicznego i Administracji Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II) i opublikowane w języku angielskim pt. Competences of Collegial Organs in a Particular Church in the Exercise of Executive Power According to the Code of Canon Law of 1983 (Wydawnictwo KUL, Lublin 2013). W serii publikowane są rozprawy pracowników naukowych WPPKiA KUL, które stanowią wymierny wkład w rozwój nauki prawa, prawa kanonicznego lub administracji za granicą.

[24] W. Kacprzyk, M. Sitarz (red.), Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł, Wydawnictwo KUL, Lublin 2006; M. Sitarz, A. Romanko, U. Wasilewicz, P. Zając (red.), Ustrój hierarchiczny Kościoła. Wybór źródeł 2, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2013; M. Sitarz, M. Grochowina, M. Lewicka, A. Romanko, P. Wierzbicki (red.), Kościelne prawo publiczne. Wybór źródeł, Wydawnictwo KUL, Lublin 2012.

[25] Codex Iuris Canonici Pii X Pontificis Maximi iussu digestus Benedicti Papae XV auctoritate promulgatus (27.05.1917), AAS 9 (1917), pars II, s. 1-593.

[26] G. Michiels, Normae generales juris canonici. Ccommentarius Libri I Codicis Juris Canonici. Vol. 1. Praenotanda generalia, canones praeliminares, de legibus ecclesiasticis, Universitas Catholica, Lublin 1929 (1949²); Tenże, Normae generales juris canonici. Commentarius Libri I Codicis Juris Canonici. Vol. 2. De consuetudine, de temporis supputatione, de rescriptis, de privilegiis, de dispensationibus, Universitas Catholica, Lublin 1929 (1949²); Tenże, Principia generalia de personis in Ecclesia. Commentarius Libri II Codicis Juris Canonici. Canones praeliminares 87-106. De personis physicis, de personis moralibus, de actibus juridicis, de praecedentia, Universitas Catholica-De Bièvre, Lublin-Brasschaat 1932 (1955²); Tenże, De potestate ordinaria et delegata. Commentarius Tituli V Libri II Codicis Juris Canonici. Canones 196-210, Desclée et Socii, Pariis 1964; Tenże, De delictis et de poenis. Commentarius Libri V Codicis Iuris Canonici. Vol. 1. De delictis. Canones 2195-2213, Universitas Catholica-De Bièvre, Lublin-Brasschaat 1934 (1961²); Tenże, De delictis et poenis. Commentarius Libri V Codicis Iuris Canonici. Vol. 2. De poenis in genere. Canones 2214-2240, Typis Societatis S. Joannis Evangelistae, Pariis 1961; Tenże, De delictis et poenis. Commentarius Libri V Codicis Iuris Canonici. Vol. 3. De poenis in specie. Canones 2241-2313, Typis Societatis S. Joannis Evangelistae, Pariis 1961.

[27] A. Dębiński, Prawo w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Historia i współczesność, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1999, s. 29-30.

[28] P. Hemperek, W. Góralski, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. T. 1. Cz. I. Historia źródeł i nauki prawa kanonicznego, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1995; P. Hemperek, W. Góralski, F. Przytuła, J. Bakalarz, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. T. 3. Księga III. Nauczycielskie zadanie Kościoła. Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1986; W. Wójcik, J. Krukowski, F. Lempa, Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r. T. 4. Księga V. Dobra doczesne Kościoła. Księga VI. Sankcje w Kościele, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1987.

[29] J. Krukowski (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Księga I. Normy ogólne, t. I, Pallottinum, Poznań 2003; Tenże (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Księga II. Lud Boży. Część I. Wierni chrześcijanie. Część II. Ustrój hierarchiczny Kościoła, t. II/1, Pallottinum, Poznań 2005; Tenże (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Księga II. Lud Boży. Część III. Instytuty życia konsekrowanego i stowarzyszenia życia apostolskiego, t. II/2, Pallottinum, Poznań 2006; Tenże (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Księga IV. Uświęcające zadanie Kościoła. Część I. Sakramenty. Część II. Pozostałe akty kultu Bożego. Część III. Miejsca i czasy święte, t. III/2, Pallottinum, Poznań 2011; Tenże (red.), Komentarz do Kodeksu Prawa Kanonicznego. Księga VII. Procesy, t. V, Pallottinum, Poznań 2007.

[30] Sitarz, Charakterystyka działalności naukowej ks. prof. Józefa Krukowskiego, w: Reddite ergo, s. 6.

[31] M. Sitarz, Słownik prawa kanonicznego, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 2004.

[32] W tym samym roku otrzymał grant na realizację projektu nt. Zarządzanie Kościołem w sytuacjach nadzwyczajnych, jednak ze względów proceduralnych nie mógł jednocześnie być kierownikiem dwóch projektów badawczych.

[33] Prof. Krukowski był redaktorem działu w „Encyklopedii Katolickiej”, do której napisał ponad 90 haseł, a także redaktorem działu „prawo kanoniczne” i „prawo wyznaniowe” w „Wielkiej Encyklopedii Prawa”. M. Sitarz napisał ponad 80 haseł m.in. w „Encyklopedii Katolickiej” i „Wielkiej Encyklopedii Prawa”.

[34] J. Krukowski: Ochrona prawa rodziców do edukacji religijnej i moralnej swoich dzieci (Lublin, 1993 r.); Particular Churches and Communio Ecclesiarum (Bejrut, 2004 r.); Podstawy prawa administracyjnego w Kościele (Warszawa, 2011 r.). M. Sitarz: Creative competences of collegiate bodies in particular Churches (Bejrut, 2004 r.); Kanoniczny akt administracyjny a porządek państwowy (Warszawa, 2011 r.).

[35] Zestawienie wypromowanych w Katedrze doktorów zostało opracowane na podstawie: Dębiński, Prawo w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. Historia i współczesność, s. 105-123; M. Sitarz, Wykaz prac dyplomowych pisanych pod kierunkiem ks. prof. Józefa Krukowskiego. Prace doktorskie, w: Reddite ergo, s. 66-69; Dorobek naukowy ks. dra hab. Mirosława Sitarza, prof. KUL, w: https://www.kul.pl/dorobek-naukowy-ks-dra-hab-miroslawa-sitarza-prof-kul,art_14199.html [dostęp: 2.02.2018 r.]. Spośród wypromowanych w Katedrze doktorów 23 habilitowało się, a 6 przyjęło sakrę biskupią.

[36] Ks. Antoni Kiszkurno; ks. Stefan Wyszyński.

[37] Ks. Jan Michalski; ks. Władysław Pawelczak; ks. Franciszek Szychowski.

[38] Ks. Marian Zimałek; ks. Jan Białobok; ks. Roman Dworecki; ks. Mieczysław Kluz; ks. Stanisław Cały; ks. Józef Marek; ks. Kazimierz Myszkowski; ks. Kazimierz Waliczek; ks. Benedykt Mikołajewski; ks. Józef Mituś; ks. Teodor Sawka.

[39] Ks. Jerzy Grzywacz; ks. Bogdan Sikorski; ks. Paweł Latusek; ks. Wacław Jóźwiak; ks. Piotr Gajda; ks. Edmund Ilcewicz; ks. Nikodem Domański; ks. Jerzy Hejne; ks. Zdzisław Majcher; ks. Tadeusz Pieronek; ks. Jan Dudziak; ks. Adolf Trepka; ks. Tadeusz Jabłoński; ks. Zdzisław Wajzner; ks. Jerzy Bajda; ks. Piotr Hemperek.

[40] Ks. Stanisław Górecki; ks. Edward Sztafrowski; ks. Bronisław Szulc; ks. Henryk Bieńkowski; ks. Stanisław Kurpiewski; ks. Tadeusz Kujawski; ks. Edmund Przekop; ks. Stanisław Bista; o. Bronisław Zubert; ks. Cyprian Farmus; ks. Józef Krukowski; ks. Stanisław Hedeszyński; ks. Jerzy Podolecki; ks. Edward Górecki; ks. Henryk Rybczyński; ks. Marian Rola; ks. Roman Wawro.

[41] Ks. Józef Bakalarz; ks. Andrzej Białczyk; ks. Józef Mielczarek; ks. Tadeusz Śliwkowski; ks. Michał Wróblewski; ks. Janusz Gręźlikowski.

[42] Ks. Kazimierz Sawiński; ks. Mieczysław Paczóski; Adam Kokoszka; ks. Piotr Kołoczek; ks. Ryszard Sztychmiler; ks. Franciszek Przytuła; ks. Edward Gabryel; ks. Florian Lempa; ks. Henryk Kościsz; ks. Stanisław Stawny; ks. Jerzy Korytkowski; ks. Jan Szubka; ks. Stanisław Plichta; ks. Czesław Bielec; ks. Krzysztof Warchałowski; ks. Mirosław Sitarz; Jelena Byś; ks. Mirosław Kosek; ks. Krzysztof Orzeszyna; ks. Marián Feduš; ks. Jan Gołąb; ks. Józef Marčin; Berthold Theisen; ks. Peter Bučko; ks. Józef Sądej; Paweł Bogacki; ks. Ignac Hrdina; ks. Ryszard Lipian; Paweł Sobczyk; o. Grzegorz Łukawski; ks. Stefan Magut; Małgorzata Makarska; ks. Tomasz Rakoczy; ks. Michał Vitkovský; ks. Tomasz Zadrożny; Piotr Wiśniewski; o. Bogusław Trzeciak; ks. Marek Makowski; Małgorzata Czuryk-Kulasza; ks. Wiesław Kacprzyk; ks. Krzysztof Dziub; Justyna Stadniczeńko-Sinica; Michał Poniatowski; Joachim Keiler; Krzysztof Szerszeń.

[43] Ks. Ireneusz Dosz; o. Stanisław Kawa; ks. Piotr Wierzbicki; Ryszard Pankiewicz; Agnieszka Romanko; ks. Michał Grochowina; ks. Grzegorz Delmanowicz; Urszula Wasilewicz; Paweł Zając; ks. Piotr Grzegorzewicz; Sylwia Maziarczuk.

[44] A. Słowikowska, Wkład Stefana Kardynała Wyszyńskiego w nauczanie Soboru Watykańskiego II, referat wygłoszony podczas Międzynarodowej Konferencji Naukowej pt. Stefan Kardynał Wyszyński – Nauczyciel Praw Bożych, Lublin, 13 stycznia 2018 r.

[45] Sitarz, Charakterystyka działalności naukowej ks. prof. Józefa Krukowskiego, w: Reddite ergo, s. 5.

[46] Zob.: Konferencje naukowe zorganizowane / współorganizowane przez pracowników Katedry Kościelnego Prawa Publicznego i Konstytucyjnego, zestawiła M. Sawa, w: https://www.kul.pl/konferencje-naukowe,art_71762.html [dostęp: 12.02.2018 r.]; Wykaz konferencji Stowarzyszenia Kanonistów Polskich, zestawiła M. Sawa, w: https://www.kul.pl/wykaz-konferencji-stowarzyszenia-kanonistow-polskich,art_69308.html [dostęp: 12.02.2018 r.]; Wykaz konferencji SAWP, zestawiła M. Sawa, w: https://www.kul.pl/wykaz-konferencji-sawp,art_69348.html [dostęp: 12.02.2018 r.].

[47] Członkiem komitetu organizacyjnego tych konferencji był także ks. M. Sitarz. Efektem zorganizowanych konferencji z cyklu „Kultura i Prawo” są wydane publikacje: J. Krukowski, O. Theisen (red.), Kultura i prawo. Materiały I Międzynarodowej Konferencji na temat Podstawy jedności europejskiej, Lublin, 23-25 września 1998, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1999; J. Krukowski, O. Theisen (red.), Kultura i prawo. Materiały II Międzynarodowej Konferencji na temat Wolność mediów, Lublin, 18-19 maja 2000, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2002; J. Krukowski, O. Theisen (red.), Kultura i prawo. Materiały III Międzynarodowej Konferencji na temat Religia i wolność religijna w Unii Europejskiej, Warszawa, 2-4 września 2002, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2003; J. Krukowski (red.), Kultura i prawo. Materiały IV Międzynarodowej Konferencji na temat Religia i wolność religijna w państwach Europy Środkowo-Wschodniej w perspektywie integracji europejskiej, Lublin, 1-2 września 2003, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2004; J. Krukowski, J. Isensee, M. Sitarz (red.), Kultura i prawo. Materiały V Międzynarodowej Konferencji na temat Tożsamość kulturowa Unii Europejskiej a pluralizm religijny, Trewir, 18-19 września 2006, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2007.

[48] J. Krukowski, VIII Międzynarodowy Kongres Prawa Kanonicznego, „Roczniki Nauk Prawnych” 4 (1994), s. 179-183.

[49] A. Słowikowska, Sprawozdanie z XIV Międzynarodowego Kongresu Prawa Kanonicznego Administracja w prawie kanonicznym, Warszawa 14-18 września 2012 r., „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 22 (2012), nr 25, s. 15-25.

[50] M. Sitarz (red.), Kodeks Prawa Kanonicznego w badaniach młodych naukowców, t. I, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2014; Tenże (red.), Kodeks Prawa Kanonicznego w badaniach młodych naukowców, t. II, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2015; Tenże (red.), Kodeks Prawa Kanonicznego w badaniach młodych naukowców, t. III, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2015; Tenże (red.), Kodeks Prawa Kanonicznego w badaniach młodych naukowców, t. IV, Towarzystwo Naukowe KUL, Polska Akademia Nauk, Lublin-Warszawa 2017. Zob. także Konferencje naukowe. Kodeks Prawa Kanonicznego w badaniach młodych naukowców, w: https://www.kul.pl/historia-konferencji,art_57630.html [dostęp: 12.02.2018 r.].

[51] Szerzej zob. M. Sitarz, Dziesięć lat istnienia Stowarzyszenia Kanonistów Polskich, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 13 (2000), nr 1, s. 6-10; Tenże, Dwadzieścia lat istnienia Stowarzyszenia Kanonistów Polskich, „Biuletyn Stowarzyszenia Kanonistów Polskich” 20 (2010), nr 23, s. 19-26.

[52] M. Sitarz był członkiem Komitetu Założycielskiego Stowarzyszenia, wchodził w skład zespołu mającego za zadanie opracować jego statut oraz pełnił funkcję sekretarza SAWP KUL. W latach 2009-2015 był wiceprzewodniczącym Stowarzyszenia.

[53] Szerzej zob. M. Sitarz, Geneza, struktura i cele SAWP KUL, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” 1 (2006), s. 37-44; Tenże, 10 lat istnienia Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” t. XI, nr 13 (2) 2016, s. 73-86.

[54] Regulamin Nagrody im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia, „Biuletyn Stowarzyszenia Absolwentów i Przyjaciół Wydziału Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego” t. XII, nr 14 (1) 2017, s. 17. Zarząd SAWP KUL wsłuchując się w nauczanie S. Wyszyńskiego, chcąc uhonorować ludzi kierujących się zasadami, które przyświecały Prymasowi Tysiąclecia, ustanowił Nagrodę im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia. W każdym roku kalendarzowym Zarząd przyznaje statuetkę trzem osobom za wybitne osiągnięcia naukowe, dydaktyczne, zawodowe bądź organizacyjne mające na celu szerzenie zasad katolickich zgodnie z zasadą Deo et Patriae. Medal zaś jest sposobem wyrażenia wdzięczności tym, którzy w znaczący sposób przyczynili się do realizacji działań statutowych Stowarzyszenia. Laureatami Nagrody za 2017 r. byli: ks. dr inf. Ireneusz Skubiś, ks. prof. dr hab. Wojciech Góralski i mec. Stefan Hambura; za 2018 r. pierwszym Laureatem został prof. Peter Raina.

[55] Ks. Krukowski w latach 2003-2014 był wiceprzewodniczącym Komisji, zaś od 2014 r. pełni funkcję jej przewodniczącego. Ks. Sitarz jest członkiem Komisji od 2006 r. W latach 2011-2014 był sekretarzem Komisji, a od 2014 r. pełni funkcję wiceprzewodniczącego Komisji.

[56] J. Krukowski był członkiem Komitetu Nauk Prawnych PAN w latach 1980-1984, natomiast M. Sitarz do Komitetu Nauk Prawnych PAN przynależy od 2011 r.

[57] Prof. Krukowski jest wiceprezesem TNKUL. Z jego inicjatywy w 1990 r. powstał Wydział Nauk Prawnych Towarzystwa Naukowego KUL, którego jest przewodniczącym. Ks. Sitarz pełnił funkcję sekretarza Wydziału Nauk Prawnych TN KUL (od 2001 r.), następnie członka zarządu Towarzystwa (od 2010 r.), a obecnie (od 2013 r.) drugą kadencję Sekretarza Generalnego TN KUL.

[58] Szerzej zob. Sitarz, Charakterystyka działalności naukowej ks. prof. Józefa Krukowskiego, w: Reddite ergo, s. 7-10.

[59] Celem Rady jest stworzenie płaszczyzny do współpracy między naukowcami z różnych dziedzin, tak, aby mogli wymieniać poglądy dotyczące propozycji reform szkolnictwa wyższego i perspektyw jego rozwoju w województwie lubelskim.

[60] Założycielem i pierwszym redaktorem naczelnym (1981-1998) „Kościół i Prawo” był J. Krukowski.

[61] M. Sitarz jest także członkiem Rady Naukowej takich czasopism naukowych, jak: „Metryka. Studia z zakresu prawa osobowego i rejestracji stanu cywilnego” (od 2011 r.), „Dike kai nomos. Quaderni di cultura politico-giuridica” (od 2012 r.), „Roczniki Humanistyczne” (od 2013 r.), a także wchodzi w skład komitetu redakcyjnego periodyków: „Biuletyn SKP” (od 1997 r.), „Roczniki Nauk Prawnych” (od 1999 r.), „Roczników Wydziału Nauk Prawnych i Ekonomicznych KUL” (od 2005 r.), „Państwo i Prawo” (od 2012 r.). W latach 1994-1997 ks. Sitarz pełnił funkcję redaktora edycji lubelskiej Katolickiego Tygodnika „Niedziela”.