Zyta Janina Gilowska, z domu Napolska, córka Marii i Klemensa. Urodziła się 7 lipca 1949 r. w Nowym Mieście Lubawskim (ówczesne Województwo Pomorskie, obecnie Województwo Warmińsko-Mazurskie), w rodzinie inteligenckiej. Po ukończeniu Liceum Ogólnokształcącego (zdj.1, zdj.2) studentka Wydziału Ekonomii Uniwersytetu Warszawskiego (1967–1972) na kierunku ekonometria (zdj.1, zdj.2). Uczestniczka tzw. wydarzeń marcowych, usunięta z uczelni w marcu 1968 r. i ponownie przyjęta na studia pod koniec czerwca 1968 r. Pracę magisterską pod tytułem: Programowanie produkcji przemysłowej napisała pod kierunkiem prof. dr. hab. Henryka Fiszela i obroniła w dniu 27 czerwca 1972 r.

W latach 1972-1985 zatrudniona na Wydziale Ekonomii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie - początkowo w charakterze asystenta, a następnie (1981 r.) adiunkta.

Praca doktorska pod tytułem: Analiza systemu kształtowania się zatrudnienia w rolnictwie, napisana pod kierunkiem doc. dr hab. Sławomira Kozłowskiego, recenzowana przez prof. dr hab. Jerzego Grenia (SGH – wówczas SGPiS) oraz doc. dr hab. Izasława Frenkla (IRWiR – PAN), obroniona 24 marca 1981 r.

W latach 1981-1985 dr Gilowska reprezentowała w Senacie UMCS młodszych pracowników nauki Wydziału Ekonomii UMCS, dając się poznać jako ich bezkompromisowy obrońca. Jej ówczesne zainteresowania naukowe koncentrowały się na problemach teorii ekonometrii - w szczególności dotyczyły analizy wpływu autokorelacji składników losowych na efektywność metod estymacji parametrów strukturalnych i parametrów struktury stochastycznej modeli ekonometrycznych. Prowadziła też badania empiryczne z zakresu zastosowania metod ekonometrycznych do modelowania bilansowania siły roboczej w rolnictwie z punktu widzenia zasobów demograficznych, zasobów pracy i wielkości wewnątrzsektorowego zapotrzebowania.

Od 1985 r. zatrudniona w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, w reaktywowanej (po likwidacji przez władze komunistyczne w 1949 r. Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych) Sekcji Ekonomii, na organizującym się w KUL Wydziale Nauk Społecznych. Od 1986 r. zatrudniona wyłącznie w KUL (przejście z UMCS do KUL na mocy porozumienia pracodawców), na stanowisku adiunkta w Katedrze Polityki Gospodarczej.

Staże: w Heinz-Schwarzkopf–Stiftung w Hamburgu (lipiec 1987, lipiec 1988, lipiec 1989), w Raiffeisen Landesbank (Lintz, sierpień 1989), w National League of Cities by USAID (Waszyngton, luty 1993).

Praca habilitacyjna pod tytułem: Proces reformowania systemu dochodów gmin w warunkach transformacji ustrojowej Polski, opublikowana przez Redakcję Wydawnictw KUL w 1993 r. (przewód habilitacyjny przeprowadzono na Wydziale Ekonomii UMCS). Dorobek naukowy (48 pozycji wraz z pracą habilitacyjną) recenzowali: prof. zw. dr hab. Hanna Sochacka-Krysiak (Katedra Finansów SGH), prof. dr hab. Alicja Pomorska (Zakład Finansów i Rachunkowości UMCS) oraz prof. zw. dr hab. Jan Głuchowski (Katedra Zarządzania Finansami UMK). Kolokwium habilitacyjne odbyło się w dniu 24 marca 1994 r. (stopień zatwierdzony przez Centralną Komisję pismem z dnia 27 czerwca 1994 r.)

W latach 1996-2000 dr hab. Zyta Gilowska pracowała również w Europejskim Instytucie Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego. Przewód w sprawie tytułu naukowego przeprowadziła Rada Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego na przełomie 1998/1999 r. Przewodniczącym powołanej przez Radę Wydziału Nauk Ekonomicznych UW komisji ds. tego przewodu był prof. zw. dr hab. Aleksander Łukaszewicz. Funkcję głównej publikacji (tzw. książki profesorskiej) pełniła monografia: System ekonomiczny samorządu terytorialnego w Polsce, wydana przez Municipium S.A. w Warszawie w 1998 r. Recenzentami dorobku naukowego po uzyskaniu stopnia doktora habilitowanego (102 pozycje) byli: prof. zw. dr hab. Zofia Morecka (Wydział Nauk Ekonomicznych UW), prof. zw. dr hab. Stanisław Owsiak (Akademia Ekonomiczna w Krakowie) i prof. zw. dr hab. Bolesław Winiarski (Akademia Ekonomiczna we Wrocławiu). Postępowanie w sprawie nadania tytułu naukowego zostało zakończone w Centralnej Komisji z dniem 5 lipca 1999 r., a Prezydent RP nadał tytuł profesora nauk ekonomicznych 16 sierpnia 1999 r.

Z dniem 1 kwietnia 2001 r. powołana na stanowisko profesora zwyczajnego – na podstawie oceny dorobku po uzyskaniu tytułu naukowego (39 pozycji).

 

W latach 1990-1998 radna Rady Miejskiej w Świdniku. W latach 1992-1998 delegat Polski do Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy (prace nad projektem Europejskiej Karty Samorządu Regionalnego). W latach 1993-1995 członek Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego oraz współprzewodnicząca (wraz z Ministrem Finansów) Zespołu ds. finansów Komisji Wspólnej. Założyciel i wiceprzewodnicząca Krajowego Sejmiku Samorządu Terytorialnego, a także przewodnicząca Zespołu ds. Finansów tego Sejmiku (wówczas KSST pełnił, na mocy przepisów ustawy o dochodach gmin, funkcję "ogólnopolskiej reprezentacji gmin" w sprawach finansów samorządu terytorialnego). Rezultaty tej pracy zostały opublikowane jako: Finanse gmin w pracach KSTT. Zbiór ekspertyz i analiz, tom I (Poznań, Krajowy Instytut Badań Samorządowych, 1992) oraz Finanse gmin w pracach KSST. Zbiór ekspertyz i analiz, tom II (Krajowy Sejmik Samorządu Terytorialnego, Poznań, 1993).

Przewodnicząca Kongresu Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy, współorganizator I i II Kongresu Samorządu Terytorialnego (16 czerwca 1993 r., Warszawa, Sala Kongresowa i 13-15 maja 1994 r., Poznań, Sala Arena) z udziałem najwyższych władz RP (I Kongres – Prezydent RP i Premier Rządu RP oraz liczni ministrowie, II Kongres – Premier Rządu RP, ministrowie i parlamentarzyści). W latach 1990-1994 wiceprzewodnicząca Lubelskiego Sejmiku Samorządowego, w latach 1992-1995 wiceprzewodnicząca Rady ds. Samorządu Terytorialnego przy Prezydencie RP. 

W latach 1990-1998 członek Rady Nadzorczej Lubelskiej Szkoły Biznesu (spółki z o.o. Fundacji Rozwoju Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego). W latach 1991-1997 członek Rady Nadzorczej Towarzystwa Ubezpieczeń Wzajemnych TUW i sekretarz tej Rady (Warszawa). W latach 1991-1996 wykładowca w Krajowej Szkole Administracji Publicznej (KSAP, Warszawa).

Od 1994 r. ekspert komisji sejmowych i senackich.
Od 1991 r. współpracownik Instytutu Badań nad Gospodarką Rynkową. Koordynator lub wykonawca w dwudziestu programach badawczych, w tym:

• "Subwencjonowanie gmin"
  Program wykonany w latach 1991-1992 przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, finansowany przez Fundację Konrada Adenauera (publikacje: Z. Gilowska Finanse gmin 1991-1992, IBnGR, Gdańsk-Lublin, 1991, seria "Transformacja Gospodarki, nr 21; Z. Gilowska Polityka inwestycyjna gmin w 1991 r. IBnGR, Gdańsk-Lublin, 1992, seria "Transformacja Gospodarki", nr 28);
• "Samorządowe standardy europejskie"
  Program wykonywany w 1993 r. przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, finansowany przez Fundusz Współpracy ze środków pomocowych Phare (publikacja: Z. Gilowska, L. Kieres, R. Sowiński Samorząd terytorialny w Polsce a standardy europejskie, Fundusz Współpracy, Warszawa 1993);
• "Bariery transformacji ustrojowej"
  Program wykonywany w 1993 r. przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, finansowany przez Fundację Forda (publikacja: Z. Gilowska Społeczno-polityczne bariery transformacji ustrojowej. Finanse lokalne, IBnGR, Lublin, 1993, seria "Transformacja Gospodarki", nr 42);
• "Decentralizacja polskiego systemu budżetowego"
  Program wykonywany w latach 1994/1995 przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, finansowany przez Fundację Forda (publikacja Z. Gilowska, W. Misiąg, Decentralizacja polskiego systemu budżetowego IBnGR, Gdańsk-Lublin, 1995, seria "Transformacja Gospodarki", nr 57; Z. Gilowska Jak dokończyć reformę samorządową, IBnGR, Gdańsk-Lublin, 1996, seria "Transformacja Gospodarki", nr 71);
• "Samorząd terytorialny w Konstytucji"
  Program wykonywany w latach 1995-1996 w Instytucie Spraw Publicznych przez zespół kierowany przez M. Steca w celu opracowania tzw. eksperckiego projektu norm konstytucyjnych w odniesieniu do samorządu terytorialnego (projekt ten został wykorzystany w pracach Komisji Konstytucyjnej Zgromadzenia Narodowego);
• "Drugi etap transformacji ekonomicznej i politycznej w Polsce"
  Projekt wykonywany w latach 1996-1997 w Centrum Analiz Społeczno-Ekonomicznych (CASE – Warszawa) przez zespół kierowany przez L. Balcerowicza, finansowany ze środków United States Agency for International Development (publikacja: Z. Gilowska, Regionalizacja, CASE, Warszawa 1996);
• "Reforma prawa finansów publicznych"
  Projekt wykonywany w latach 1996-1997 przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, kierowany przez W. Misiąga, finansowany ze środków Phare-Fiesta (PL – 9414-40) w celu opracowania eksperckiego projektu ustawy o finansach publicznych (pdf), inne publikacje: Z. Gilowska, A. Mierzwa, W. Misiąg, Organizacja i funkcjonowanie sektora publicznego w Polsce, IBnGR, Warszawa, 1996, seria "Transformacja Gospodarki", nr 76; Z. Gilowska, A. Mierzwa, W. Misiąg, Stan i kierunki reformy sektora publicznego w Polsce, IBnGR, Warszawa 1997; Z. Gilowska, Projekt ustawy o Generalnym Inspektorze Finansów Publicznych, IBnGR 1998 (pdf);
• "Model ustrojowy województwa (regionu) w unitarnym państwie demokratycznym"
  Program wykonywany w latach 1996-1997 w Instytucie Spraw Publicznych przez zespół pod kierunkiem M. Steca, finansowany ze środków Open Society Institute in Budapest (publikacja: Z. Gilowska, J. Płoskonka, St. Prutis, M. Stec, E. Wysocka, Model ustrojowy województwa (regionu) w unitarnym państwie demokratycznym. Raport końcowy - projekty ustaw wraz z uzasadnieniami, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa maj 1997, a także "Samorząd Terytorialny" nr 8-9/1997);
• "Finansowanie samorządu terytorialnego w warunkach rozszerzania jego zadań i przechodzenia do wieloszczeblowej struktury"
  Program wykonywany przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową w latach 1997-1999, finansowany przez KBN – PBZ – 0236 –06 (publikacje: Z. Gilowska, Finansowanie samorządu terytorialnego w warunkach rozszerzania jego zadań i przechodzenia do wieloszczeblowej struktury. Raport końcowy, IBnGR, Lublin 2000, seria "Transformacja Gospodarki", nr 104 (pdf); Z. Gilowska, Finansowanie samorządu terytorialnego [w:] " Dylematy średniookresowej strategii finansowej" pod. red. A. Wernika, Instytut Finansów Wyższej Szkoły Ubezpieczeń i Bankowości, Warszawa 2000);
• "Regionalne i lokalne aspekty polityk sektorowych"
  Program wykonywany od 1998 r. przez Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem G. Gorzelaka, finansowany ze środków KBN –GR 1037 (publikacje: Z. Gilowska, Regionalne uwarunkowania reform strukturalnych "Studia Regionalne i Lokalne", Polska Sekcja Regional Studies Association, Warszawa nr 2/2000 [pdf]; Z. Gilowska, Analiza centralnych wydatków publicznych kierowanych na polityki sektorowe, wpływających na procesy rozwoju regionalnego, "Studia Regionalne i Lokalne", Warszawa nr 3/2000 [pdf]);
• "Analiza procesu wdrażania i skutków reformy terytorialnej organizacji kraju"
  Program wykonywany od 2000 r. przez konsorcjum Instytutu Spraw Publicznych i Europejskiego Instytutu Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Uniwersytetu Warszawskiego pod kierunkiem G. Gorzelaka, finansowany ze środków KBN – PCZ 10-18 (raport cząstkowy: Z. Gilowska, Konsolidacja i decentralizacja finansów publicznych:[pdf]).

 

Członek Rady Naukowej miesięcznika "Samorząd Terytorialny" wydawanego od 1991 r. przez Municipium S.A. Członek Rady Naukowo-Programowej dwumiesięcznika "Finanse Komunalne" wydawanego od 1994 r. przez Regionalne Izby Obrachunkowe. Członek Redakcji kwartalnika "Studia Regionalne i Lokalne" wydawanego od 2000 r. przez Sekcję Polską Regional Studies Association. Od 1998 r. członek-założyciel Sekcji Polskiej Regional Studies Association, a od 2003r. członek Komitetu Nauk Ekonomicznych Polskiej Akademii Nauk.

W wyniku wyborów z dnia 23 września 2001 r., prof. Zyta Gilowska wybrana została do Sejmu RP - w Sejmie IV kadencji pełniła funkcję Zastępcy Przewodniczącego Komisji Finansów Publicznych. O zaangażowaniu w pracę parlamentarną świadczy chociażby to, że prof. Gilowska została laureatką pierwszego w IV kadencji Sejmu rankingu najlepszych posłów, organizowanego przez tygodnik Polityka (sierpień 2002 r.).
Laureatka siódmej edycji plebiscytu "Srebrne Usta", organizowanego przez Program III Polskiego Radia. Laureatka corocznej nagrody "Gazety Polskiej" za 2002r., "Kobieta roku 2002" wybrana głosami czytelników "Twojego stylu".

Od 7 stycznia 2006 r. Profesor Zyta Gilowska pełniła funkcję Wicepremiera i Ministra Finansów, powołana do tej służby przez Prezydenta Lecha Kaczyńskiego. Po odwołaniu 24 czerwca 2006 r., podjęła z sukcesem walkę o oczyszczenie z zarzutu "kłamstwa lustracyjnego" - 6 września 2006 r. sąd lustracyjny potwierdził, iż Profesor Gilowska złożyła zgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, zaświadczające, iż nie współpracowała ona z organami bezpieczeństwa PRL.

Prezydent RP powołał jesienią 2006 r. Profesor Zytę Gilowską ponownie na urząd Wicepremiera i Ministra Finansów.

W wyborach parlamentarnych w 2007 r. Profesor Gilowska po raz drugi uzyskała mandat poselski, jednak z powodów zdrowotnych 14 stycznia 2008 r. zrezygnowała z zasiadania w Sejmie. W grudniu 2007 roku, po wygaśnięciu misji rządu Jarosława Kaczyńskiego, wróciła z urlopu bezpłatnego do pracy w KUL, gdzie pełniła funkcję dyrektora Instytutu Ekonomii i Zarządzania oraz Kierownika Katedry Finansów Publicznych. 16 lutego 2010 r. prezydent Lech Kaczyński powołał Profesor Gilowską do Rady Polityki Pieniężnej, z zasiadaniu w której złożyła rezygnację w 2013 r. - z powodów zdrowotnych zawiesiła wówczas także zawodową aktywność w KUL. W 2015 r. Prezydent RP Andrzej Duda powołał Profesor Zytę Gilowską do Narodowej Rady Rozwoju, a ona sama w 2016 r. podjęła decyzję o powrocie do aktywnej pracy w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

 

5 kwietnia 2016 r. Katolicki Uniwersytet Lubelski na stronie internetowej poinformował:
Prof. dr hab. Zyta Janina Gilowska odeszła do Pana...

---

Pogrzeb Pan Profesor odbył się 11 kwietnia 2016 r. - została pochowana na cmentarzu komunalnym w Świdniku.