Prawie 100 lat temu studia na Uniwersytecie Lubelskim rozpoczął młody kapłan z diecezji włocławskiej – ks. Stefan Wyszyński. Studia na Wydziale Prawa Kanonicznego oraz Prawa i Nauk Ekonomiczno-Społecznych uwieńczył uzyskaniem doktoratu z prawa kanonicznego. W trakcie studiów angażował się w działalność organizacji studenckich, m.in. „Bratniej Pomocy”, Sodalicji Mariańskiej, „Odrodzenia”, był również wicedyrektorem Konwiktu Księży Studentów. Po powrocie do diecezji włocławskiej pracował w sądzie biskupim, był także wykładowcą w seminarium duchownym oraz redaktorem „Ateneum Kapłańskiego”. Kilkakrotnie zapraszany z wykładami na KUL, odmawiał z powodu licznych obowiązków w diecezji.

Na KUL powrócił w 1946 roku jako Wielki Kanclerz KUL, którym został po nominacji na urząd biskupa lubelskiego. Podczas ingresu witany był w bramie KUL przez przedstawicieli świata nauki, delegacje władz administracji państwowej, wojska, organizacji religijnych, zawodowych i społecznych.

Bp Wyszyński podkreślając rolę KUL pisał w 1946 roku: „dała ona miastu naszemu, diecezji, całej niemal Polsce kilka tysięcy młodzieży, która kształciła się w promieniach katolickiej nauki. Podobnie, jak z ambon świątyń, tak i z katedr uniwersyteckich ma płynąć wezwanie mężów nauki, duchownych i świeckich, do całej Polski: „Wstań, oświeć się Jeruzalem, bo przyszła światłość twoja, a chwała Pańska weszła nad tobą. […] Pragniemy światła Bożej nauki dla narodu naszego, dla kapłanów i świeckich, uczonych i pisarzy, dla profesorów, wychowawców i nauczycieli, dla adwokatów, sędziów i prawników, dla społeczników i ekonomistów, dla pracowników wsi i miast”.

W ciągu niespełna trzech lat pobytu w Lublinie wielokrotnie odwiedzał uczelnię, zwłaszcza w trakcie uroczystości inauguracji roku akademickiego, prowadził też rekolekcje akademickie, wygłaszał referaty i wykłady, spotykał się z młodzieżą akademicką. Jego wizyty, ujęte w urzędowym wykazie Czynności biskupich, odnotowują oficjalne wizyty biskupa na KUL-u (zob. Kalendarium).

Już w 1946 roku powołał Wydział Filozofii Chrześcijańskiej oraz reaktywował działanie Instytutu Wyższej Kultury Religijnej. Bezpośrednio zaangażował się w sprawę powierzenia KUL-owi misji wydawania Encyklopedii Katolickiej i zaangażował się w prace nad przygotowaniem koncepcji tego dzieła. Stale zabiegał także o wsparcie finansowe na rzecz odbudowującego się po zniszczeniach wojennych Uniwersytetu, a apele do społeczeństwa kierował podczas w tzw. „Dni Uniwersytetu” oraz w trakcie tzw. „grudniowej tacy na KUL”.

Żegnając się w styczniu 1949 roku z Lublinem, nie rozstał się zupełnie z Uniwersytetem, powracał tu w kolejnych latach, uczestnicząc w sympozjach, inauguracjach roku akademickiego czy obchodach rocznicowych.

 

1946

4 czerwca – bp Wyszyński jako Wielki Kanclerz KUL był przyjmowany na Uczelni przez Rektora, Senat, profesorów i młodzież;

22 czerwca – podczas mszy celebrowanej przez ks. rektora Antoniego Słomkowskiego, bp Wyszyński wygłosił kazanie i dokonał aktu oddania młodzieży akademickiej Niepokalanemu Sercu Maryi;

25 września – odprawił w kościele akademickim mszę św. i przemówił na inauguracji pierwszego powojennego Ogólnopolskiego Zjazdu Teologicznego, jaki odbył się na KUL-u;

26 września – uczestniczył w zakończeniu Zjazdu Teologicznego w auli KUL;

27 października – odprawił mszę św. w kościele akademickim i wziął udział w inauguracji roku akademickiego 1946/1947, po południu był na herbatce, wydanej przez rektora dla profesorów, pracowników i przyjaciół KUL;

10 listopada – odprawił mszę św. i przemawiał w kościele akademickim w związku z inauguracją działalności Wydziału Filozofii Chrześcijańskiej KUL;

13 listopada – uczestniczył w zebraniu w sprawie powołania na KUL-u Instytutu Wyższej Kultury Religijnej (IWKR), a jego kierownictwo powierzył ks. Słomkowskiemu (z tej okazji bp Wyszyński wydał 25 października list do duchowieństwa z prośbą o wsparcie działalności instytutu);

17 listopada – w kościele akademickim wygłosił przemówienie nad trumną ks. rektora Antoniego Szymańskiego i przewodniczył uroczystościom pogrzebowym;

17 listopada – wydał odezwę w sprawie ofiarności na rzecz KUL, przeznaczoną do odczytania w całym kraju podczas mszy św. w niedzielę 22 grudnia 1946 r.;

21 listopada – wygłosił konferencję do księży–studentów KUL;

1 grudnia – podczas inauguracji IWKR wygłosił odczyt pt. Kościół i katolicy w życiu społeczno-gospodarczym;

15 grudnia – wziął udział w opłatku akademickim obu lubelskich uczelni – KUL i UMCS, jaki zorganizowano w auli KUL;

18-22 grudnia – w sali 29 KUL, zamienionej czasowo w kaplicę, prowadził rekolekcje dla profesorów KUL, UMCS i Instytutu Pułaskiego (codziennie odbywała się msza św. oraz 3 nauki);

 

1947

4, lutego – wygłosił wykład dla IWKR;

11 lutego – wygłosił konferencję dla księży-studentów w konwikcie oraz wykład dla IWKR;

21 lutego – wygłosił wykład dla IWKR;

24 lutego – w gmachu KUL przeprowadził rekolekcje wielkopostne dla młodzieży akademickiej obu lubelskich uniwersytetów;

2 marca – odprawił mszę św. i przemawiał do młodzieży na zakończenie rekolekcji w kościele akademickim; uczestniczył w śniadaniu z młodzieżą;

6 marca – wziął udział w uroczystości poświęcenia konwiktu na KUL Sercu NMP;

11 marca – wygłosił wykład dla IWKR;

16 marca – wziął udział w akademii papieskiej na KUL-u;

17 marca – wygłosił wykład dla IWKR;

1 kwietnia – wystosował list do duchowieństwa dotyczący obchodów Dnia Uniwersytetu;

12 maja – wygłosił wykład dla IWKR;

4 czerwca – wygłosił przemówienie na zakończenie „Wykładów światopoglądowych” zorganizowanych na KUL-u przez Towarzystwo Naukowe KUL w dniach 31 maja – 4 czerwca;

26-28 sierpnia – przewodniczył obradom Ogólnopolskiego Kursu Duszpasterskiego, jaki odbywał się na KUL, w trakcie którego wygłosił (26 sierpnia) referat pt. Formy realizowania humanizmu chrześcijańskiemu w Polsce;

5 października – wygłosił przemówienie do uczestników akademii Franciszkańskiej, zorganizowanej na KUL-u;

20 października – wziął udział w obradach Duszpasterstwa Akademickiego i IWKR;

26 października – uczestniczył w Akademii ku czci Chrystusa Króla;

1 listopada – wydał pismo do duchowieństwa w sprawie grudniowej tacy na KUL, do odczytania podczas mszy św. 21 grudnia;

7 grudnia – Uczestniczył w spotkaniu mikołajkowym z dziećmi pracowników KUL;

10 grudnia – wygłosił konferencję dla księży–studentów na KUL;

18 grudnia – towarzyszył bpowi Kazimierzowi Kowalskiemu, ordynariuszowi diecezji chełmińskiej, podczas jego wizyty na KUL-u;

 

1948

8 lutego – uczestniczył w uroczystości rozdania świadectw absolwentom Studium Wsi przy KUL i wygłosił do nich przemówienie;

16 lutego – wygłosił wykład na KUL-u;

22 lutego – spotkał się z młodzież akademicką KUL i UMCS i przemówił na zakończenie rekolekcji akademickich, zorganizowanych w auli KUL;

23 lutego – wygłosił wykład na KUL-u;

16-19 marca – przeprowadził rekolekcje dla kobiet wykładających na KUL-u i UMCS;

28 marca (Wielkanoc) – wydał odezwę w sprawie tacy na KUL w dniu 23 maja;

20 kwietnia – wygłosił wykład dla IWKR;

25 kwietnia – wziął udział w obradach Fundacji Potulickiej KUL;

30 kwietnia – wygłosił wykład dla IWKR;

28 maja – wygłosił wykład dla IWKR;

30 maja – poświęcił dom gospodarczy KUL w Konstantynówce;

1 czerwca – wygłosił wykład dla IWKR;

4 czerwca – wygłosił wykład dla IWKR;

24 sierpnia – odprawił mszę św. dla uczestników Wykładów Uniwersyteckich dla Duchowieństwa na KUL-u;

25 sierpnia – w ramach wykładów dla duchowieństwa wygłosił odczyt pt. Rozwój kaznodziejstwa społecznego;

30 października – uczestniczył w akademii ku czci Chrystusa Króla na KUL-u i przemawiał do zebranych;

14 listopada – wziął udział w akademii żałobnej zorganizowanej na KUL-u ku czci śp. Augusta kard. Hlonda;

21 listopada – podczas uroczystości inauguracji jubileuszowego 30. roku akademickiego (przełożonej z 24 X, z powodu pogrzebu kard. Hlonda) odprawił mszę św. i wygłosił przemówienie o roli prymasostwa w Kościele;

2 grudnia – w konwikcie KUL wygłosił przemówienie do księży–studentów;

3 grudnia – wygłosił wykład dla IWKR;

5 grudnia – uczestniczył w spotkaniu mikołajkowym z dziećmi studentów uniwersytetów lubelskich , zorganizowanym na KUL-u;

7 grudnia – wygłosił kazanie dla młodzieży akademickiej w kościele akademickim KUL oraz wykład na IWKR;

12 grudnia – wziął udział w opłatku młodzieży akademickiej;

18 grudnia – wygłosił konferencję dla wykładowczyń i pracowniczek naukowych UMCS i KUL oraz wykład dla IWKR;

19 grudnia – odprawił nabożeństwo dla wykładowczyń i pracowniczek naukowych UMCS i KUL oraz wygłosił konferencję;

 

1949

2 stycznia – odprawił mszę św. w kaplicy domowej pracowników KUL;

5-7 stycznia – prowadził rekolekcje dla akademiczek na Poczekajce;

18 stycznia – wygłosił wykład z zakresu socjologii dla IWKR; po wykładzie nastąpiło oficjalne pożegnanie wykładowcy w związku z jego odejściem z Lublina do Warszawy;

19 stycznia – w auli seminarium duchownego, w związku z uzyskaniem przez bpa Wyszyńskiego nominacji na stolicę prymasowską, odbyła się akademia pożegnalna, w której udział wzięli profesorowie KUL;

29 stycznia – spotkanie pożegnalne z księżmi–studentami w konwikcie KUL;

29 stycznia – w auli KUL o 17.00 odbyła się akademia ku czci nominata – prymasa Polski; nominat uczestniczył także w posiedzeniu Senatu Akademickiego KUL;

30 stycznia – spotkanie Prymasa–nominata z młodzieżą akademicką KUL;

 

Kalendarium na podstawie: S. Wyszyński, Pro memoria, t. 1: 1948-1952, red. P. Skibiński, Warszawa 2017; Czynności pasterskie, „Wiadomości Diecezjalne Lubelskie”, 1946-1949; P. Byzdra-Kusz, https://www.kul.pl/kard-stefan-wyszynski-1901-1981,art_89329.html

 

oprac. dr hab. Irena Wodzianowska