Ośrodek Historii Kultury w Średniowieczu, placówka naukowa powstała w 1965 r. jako Międzywydziałowy Zakład Historii Kultury w Średniowieczu, w 1. 2006-10 jako Instytut Historii Kultury w Średniowieczu, utworzona w celu prowadzenia badań nad rękopisami z okresu średniowiecza i wczesnego renesansu, zawieszona w 2015 r. decyzją Senatu Akademickiego.

 

Kierownikami jednostki byli: ks. M. Rechowicz (1965-75), ks. M. Kurdziałek (1975-85), ks. S. Wielgus (w 1. 1985-2006, 2009- -11), ks. S. Janeczek (2006-09), Wanda Bajor (2011-15). Pracownikami byli: Maria Szafarkiewicz (1965-92), ks. Wielgus (1968- -82), ks. J. Wolny (1977-81), J. Judycka (1977-93), M. Kowalewska (1986-89), ks. Piotr Smoliński (1996-2009), ks. Michał Maciołek (2006-08), ks. Mirosław Socała (2009-13).

 

Cele Ośrodka zostały określone przez ks. Rechowicza i dotyczyły kwestii: 1° dydaktycznych (prowadzenie proseminarium z zakresu paleografii nauk pomocniczych historii filozofii i teologii w średniowieczu); 2° naukowych (referowanie prac naukowych na seminarium); 3° edytorskich (publikacja tekstów). Zakład stanowił miejsce współpracy polskich mediewistów, zajmujących się różnymi dziedzinami nauki średniowiecznej (gł. polskiej) i realizował postulaty badawcze we współpracy z mediewistami z Instytutu Filozofii i Socjologii PAN. Wybór tekstów opracowywanych przez pracowników Ośrodka zsynchronizowany został z programem badawczym instytutu, przewidującym edycje komentarzy średniowiecznych (gł. krakowskich) do pism Arystotelesa. Nadto placówka prowadziła badania nad średniowiecznymi komentarzami biblijnymi z XV w.

 

S. Swieżawski, ks. Kurdziałek i ks. Wielgus sformułowali program badań zespołowych nad rękopisami z zakresu filozofii, filozofii przyrody i teologii, prawa i medycyny średniowiecznej. Była to realizacja edycji i opracowywanie tekstów teologicznych (gł. biblijnych) prawnokanonicznych i filozoficznych z odniesieniami filozoficznymi i religijnymi, zwł. w zakresie antropologii. Przedmiot szczegółowych badań prowadzonych w Ośrodku stanowiły prace edytorskie nad dziełami średniowiecznych autorów, m.in.: Jana Elgota, Jana z Dąbrówki, Benedykta Hessego, Stanisława z Zawady, Jana Isnera, Stanisława ze Skarbimierza, Jana Kantego, Macieja z Łabiszyna, Henryka z Hesji, Mikołaja z Dinkelsbuhl, Mikołaja Perypatetyka, Konrada z Soltau, Aleksandra z Hales, Michała Falkenera z Wrocławia, Jana z Raciborska, Jana z Dambach, Jana ze Słupczy, Augustyna z Ankony.

 

Zespół pracowników, poza badaniami, prowadził także zajęcia dydaktyczne na Wydziale Filozofii w zakresie kształcenia przyszłych mediewistów, szczególnie w dziedzinie paleografii i kodykologii, uwzględniając wszystkie narzędzia stanowiące wyposażenie warsztatu mediewisty w opracowywaniu edycji krytycznych łacińskich tekstów źródłowych. Przy współpracy z Katedrą Historii Filozofii w Polsce WF przygotowywano do druku prace doktorskie oraz magisterskie, stanowiące krytyczne edycje naukowych tekstów średniowiecznych.

 

W Ośrodku organizowano gościnne wykłady dla zagranicznych mediewistów. W 1991 r. odbył się międzynarodowy kongres "Marsyliusz z Inghen. Jego dzieło i oddziaływanie". Comiesięcznie urządzano otwarte zebrania, na których mediewiści z różnych wydziałów KUL oraz innych polskich ośrodków naukowych referowali wyniki prowadzonych przez siebie ba dań naukowych. Od 2005 r. placówka we współpracy z Katedrą Historii Filozofii w Polsce organizuje coroczne ogólnopolskie konferencje naukowe z cyklu Spotkanie Edytorów.

 

Istotnym dorobkiem pracowników jednostki są edycje tekstów źródłowych oraz artykuły opublikowane w wydawnictwach krajowych i zagranicznych. Szczególnym uznaniem wśród mediewistów w świecie cieszą się przygotowane w Ośrodku krytyczne edycje. Najobszerniejsze z nich to prace ks. Wielgusa (Quaestiones super octo libros „Physicorum" Aristotelis secundum Benedictum Hesse de Cracovia. Editio critica, Wrocław 1984) i Bajor (Quaestiones disputatae super II-III librum „De anima" Aristotelis Benedicti Hesse de Cracovia. Editio critica, Lublin 2011).

 

Od 1973 r. jednostka wydała 25 tomów własnej serii Acta Mediaevalia, w której publikowane były rezultaty badawcze jej pracowników i współpracowników oraz łacińskie edycje polskich i europejskich teologów i filozofów z XV w. Nadto wydano -* Bulletin de recherches de 1'Institut de la Culture Medievale (t. I-II, Lublin 1971-75), streszczający w językach francuskim i niemieckim referaty wygłoszone w 1. 1966-75 na naukowych zebraniach zakładu.

 

Naukowcy współpracujący z pracownikami jednostki reprezentowali wiele polskich ośrodków badawczych i uniwersyteckich, m.in.: Instytut Filozofii i Socjologii PAN, Instytut Historii Nauki, Oświaty i Techniki PAN, Oddział Rękopisów Biblioteki Jagiellońskiej UJ, UW, UKSW, UŁ, UŚ, UJ, UG, UMCS, URz. W ciągu wieloletniej działalności współdziałano także z zagranicznymi ośrodkami m.in.: Federation Internationale des Instituts cFEtudes Medievales, Martin Grabmann Institut der Universitat Munchen, Aristoteles Latinus, Societe Internationale pour TEtudes de la Philosophiąue Medievales, Albertus Magnus Institut. Efektem tych kontaktów (gł. wyjazdów stypendialnych) są prace naukowe Judyckiej (opracowała edycję De generatione et corruptione Arystotelesa w serii Aristoteles Latinus) oraz Bajor (przygotowała edycję komentarza do De anima Arystotelesa B. Hessego).