Prowadzący
Liczba godzin: 30
Liczba punktów ECTS: 1
Efekty kształcenia
Uczestnik wykładu:
- poznaje specyfikę pracy w szkole ponadgimnazjalnej oraz obowiązki nauczyciela polonisty jako dydaktyka, wychowawcy, szkolnego organizatora konkursów przedmiotowych
- ocenia i określa wartość zasad dydaktycznych oraz kardynalnych cnót nauczania
- zna budowę podstawy programowej i pomoce, jakimi dysponuje nauczyciel, ocenia ich przydatność warsztatową
- wie, jak skonstruować plan dydaktyczny
- analizuje koncepcje chronologicznego i achronologicznego sposobu nauczania literatury w szkole ponadgimnazjalnej;
- poznaje współczesne strategie interpretacyjne w pracy nad tekstami literackimi, przykładowe schematy analizy dzieł literackich, dowiaduje się, jak uczyć młodzież odbioru różnego rodzaju tekstów, poznaje sposoby skłaniania uczniów do czytania, metody szkolnej analizy dzieł literackich
- poznaje sposoby prezentowania sylwetek poetów w podręcznikach, podstawy opracowywania biografii oraz zasady wprowadzania elementów wiedzy biograficznej, poznaje różne konteksty analityczne (filozoficzny, społeczny, historycznoliteracki, kulturowy)
- poznaje sposoby kontroli uczniów, cechy, rodzaje i zadania oceny szkolnej, sposoby konstruowania komentarzy do ocen, analizuje czynniki wpływające na proces oceniania i rodzaje błędów w ocenianiu, tworzy kryteria oceny prac pisemnych i wypowiedzi ustnych
- poznaje podręcznikowe modele kształcenia językowego
- analizuje nowe zasady przeradzania egzaminu maturalnego.
Forma zaliczenia przedmiotu
obecność i aktywność na zajęciach
Treści programowe
- Specyfika pracy w szkole średniej.
- Obowiązki nauczyciela polonisty jako dydaktyka, wychowawcy.
- Relacje pomiędzy gimnazjum a szkołą ponadgimnazjalną w kontekście nowej podstawy programowej.
- Przygotowanie lekcji w szkole ponadgimnazjalnej.
- Rodzaje przygotowania do lekcji.
- Metody nauczania, ich stosowanie i dobór w praktyce.
- Konspekt lekcji a sytuacje nieprzewidywalne.
- Siedem kardynalnych cnót nauczania wg Krzysztofa Kruszewskiego.
- Czynniki wpływające na jakość lekcji.
- Rozkład materiału w szkole ponadgimnazjalnej. Zasady jego sporządzania wg Stanisława Bortnowskiego.
- Chronologia czy achronologia – koncepcja nauczania literatury w szkole średniej. Zalety i wady każdego z rozwiązań wg dydaktyków i nauczycieli.
- Typy podręczników do nauczania języka polskiego w szkole ponadgimnazjalnej wg S. Bortnowskiego.
- Analiza i interpretacja utworu.
- Dydaktyczne rozumienie pojęć.
- Współczesne strategie interpretacyjne w pracy nad tekstami.
- Interpretacja jako „tekst o tekście”.
- Praca nad poezją w szkole: stanowiska Bożeny Chrząstowskiej oraz Stanisława Bortnowskiego.
- Interpretacja w perspektywie dydaktycznej (J. Kaniewski). Przykładowy schemat analizy dzieła literackiego. Kategorie analityczne w dostępnych pomocach przedmaturalnych.
- Model czytania lektury szkolnej wg Bortnowskiego. Jak sprawić, by uczniowie polubili czytanie? (koncepcja M. Łojka).
- Czytanie ze zrozumieniem i jego funkcje.
- Lekcje czytania wg Gallaghera. Warunki, jakie powinni spełnić nauczyciele, by zainteresować uczniów czytaniem. Kształtowanie postaw czytelniczych ucznia. Sposoby czytania tekstów literackich. Nowoczesne strategie czytania tekstów literackich.
- Metody szkolnej analizy dzieła literackiego wg Karola Lausza.
- Metody nauczania i uczenia się literatury wg M. Łojka, Z. Urygi, B. Chrząstowskiej i S. Wysłouch. Omówienie i analiza wybranych strategii.
- Analiza wybranych lektur – zapoznanie z ciekawymi sposobami pracy nad nimi.
- Konteksty (filozoficzny, historyczny, biograficzny, kulturowy, literacki) w analizie utworów literackich.
- Autobiografizm w literaturze współczesnej: gender jako sposób na autokreację w literaturze najnowszej; w poszukiwaniu własnej tożsamości – analiza wybranej prozy najnowszej; analiza języka literatury współczesnej.
- Nauczyciel w dobie mediów. Czytanie literatury hipertekstowej.
- Ocenianie prac pisemnych w szkole ponadgimnazjalnej. Cechy, rodzaje i zadania oceny. Komentarz do oceny.
- Czynniki wpływające na proces oceniania. Błędy w ocenianiu.
- Przykładowe kryteria oceny prac pisemnych i wypowiedzi ustnych. Rodzaje błędów i ich oznaczanie w pracach uczniowskich. Zasady konstruowania sprawdzianów, poleceń do tekstów publicystycznych, naukowych (czytanie ze zrozumieniem).
- Model kształcenia językowego wg Piotra Zbróga. Wybrane zagadnienia z dydaktyki nauki o języku.
- Retoryka i jej funkcje. Nauka mówienia i autoprezentacji w szkole ponadgimnazjalnej.
- Matura z języka polskiego – zasady konstruowania tematów na egzamin zewnętrzny i wewnętrzny. Kryteria oceniania. Przygotowanie do prezentacji (sporządzanie konspektów wypowiedzi). Sposoby docierania do informacji (strony internetowe, biblioteka, książki, artykuły, słowniki). Opis bibliograficzny.
Literatura
- K. Lausz, Metody szkolnej analizy (rozbioru) dzieła literackiego, [w tegoż:] Podstawowe problemy współczesnej metodyki literatury, Warszawa 1970;
- S. Bortnowski, Młodzież a lektury szkolne, Warszawa 1974;
- B. Chrząstowska, S. Wysłouch, Wiadomości z teorii literatury w analizie literackiej, Warszawa 1974;
- M. Nagajowa, Biografia na lekcji, [w:] ABC metodyki języka polskiego dla początkujących nauczyciela, Warszawa 1990;
- K. Kruszewski, Najpotrzebniejsze zasady dydaktyczne, [w:] Sztuka nauczania. Czynności nauczyciela, Warszawa 1994;
- R. Arends, Planowanie, [w tegoż:] Uczymy się nauczać, Warszawa 1994;
- B. Chrząstowska, Szukanie sposobu na poezję, [w:] Kompetencje szkolnego polonisty. Szkice i artykuły z metodyki, pod red. B. Chrząstowskiej, Warszawa 1995;
- S. Bortnowski, Scenariusze półwariackie, czyli poezja współczesna w szkole, Warszawa 1997;
- B. Niemierko, Ocenianie porażką edukacji?, [w:] Między oceną szkolną a dydaktyką. Bliżej dydaktyki, Warszawa 1997;
- K. Kruszewski, Siedem cnót kardynalnych nauczania, [w:] Pedagogika w pokoju nauczycielskim, Warszawa 2000;
- J. Jeziorska, Szkolne pytania czyli dylematy nauczania (co sprzyja efektywnemu nauczaniu i uczeniu się), Warszawa 2001;
- J. Kaniewski, Interpretacja w perspektywie dydaktycznej, [w tegoż:] Od czytania do pisania. Interpretacja tekstu literackiego w szkole średniej, Poznań 2002;
- A. Pilch, Kierunki interpretacji tekstu poetyckiego. Literaturoznawstwo i dydaktyka, Kraków 2003;
- M. Łojek, Polubić czytanie, [w tegoż:] Z dydaktyką literatury na co dzień, Bydgoszcz 2004;
- M. Łojek, Metody nauczania i uczenia się literatury, [w tegoż:] Z dydaktyką literatury na co dzień, Bydgoszcz 2004;
- S. Bortnowski, Poszczególne etapy pracy nad rozkładem materiału, [w tegoż:] Przewodnik po sztuce uczenia literatury, Warszawa 2005;
- E. Goźlińska, Ściąga dla nauczyciela, czyli co nauczyciel musi, co może, a co powinien, Warszawa 2005;
- P. Zbróg, Wojna o kształcenie językowe, Kielce 2005;
- S. Bortnowski, Jak ciąć wydatki, gdy czasu zabrakło?, „Zeszyty Szkolne” 2007, nr 2;
- A. Nasiłowska, Problemowo czy chronologicznie. Kilka argumentów, „Zeszyty Szkolne” 2007, nr 2.
Autor: Aleksandra Dziak
Ostatnia aktualizacja: 08.01.2013, godz. 14:47 - Aleksandra Dziak
Ostatnia aktualizacja: 08.01.2013, godz. 14:47 - Aleksandra Dziak