Katedra Chrystologii i Personalizmu Chrześcijańskiego powstała w 2014 w wyniku połączenia Katedry Chrystologii oraz Personalizmu Chrześcijańskiego. Pierwszym kierownikiem po jej utworzeniu został ks. dr hab. Krzysztof Guzowski, prof. KUL. W Katedrze zatrudnieni są również: ks. dr hab. Janusz Lekan, prof. KUL i ks. dr hab. Grzegorz Barth, prof. KUL.

Katedra Chrystologii powstała w 1997 roku na bazie II Katedry Teologii Dogmatycznej, której pierwszym kierownikiem był o. prof. A. Krupa. W latach 1952-1970 funkcję kierownika pełnił ks. prof. W. Granat. Działalność badawczo-dydaktyczna Katedry miała wtedy za przedmiot m.in. teologię osoby ludzkiej, jedność psychiczną Chrystusa, kwestie epistemologii teologicznej, personalny wymiar wiary, problematykę relacji natury i łaski. Najbardziej znaną i cenioną spuścizną Granata jest jego wielotomowa „Dogmatyka katolicka" wydawana w latach 60-tych. W roku 1969 biskup pomocniczy lubelski Bolesław Pylak habilitował się na podstawie dorobku naukowego i rozprawy „Eucharystia - sakramentem jedności Mistycznego Ciała Chrystusa. Koncepcja teologiczna św. Tomasza z Akwinu” (Warszawa 1972) i został kierownikiem II Katedry Teologii Dogmatycznej (do 1976). W 1975 bp Pylak został biskupem diecezjalnym lubelskim i wielkim kanclerzem KUL, ograniczył wtedy pracę naukową na rzecz kierowania diecezją i metropolią. W latach 1975-1997 abp Pylak zainicjował budowę ponad 300 kościołów parafialnych i filialnych. Ponadto opublikował 13 pozycji książkowych i ok. 100 rozpraw naukowych. Kolejnym kierownikiem II Katedry Teologii Dogmatycznej został ks. Alfons Nossol, który habilitował się w 1977. Pracami Katedry kierował do 1997. Jego osiągnięcia plasują się z pewnością w czołówce dokonań współczesnej teologii europejskiej. Dotyczy to zwłaszcza problematyki chrystologicznej uprawianej w perspektywie integralnej, z uwzględnieniem jej wymiaru soteriologicznego i pneumatologicznego oraz kontekstu ekumenicznego. Ks. Arcybiskup był bądź jest członkiem licznych rad oraz komisji naukowych i ekumenicznych, watykańskich i polskich; jest także doktorem honoris causa kilku europejskich uniwersytetów (m.in. Münster, Moguncja, Opole, warszawska ChAT). W latach 1978-1997 w Katedrze pracował ks. dr F. Szulc. Badania koncentrował na problematyce teologii judeochrześcijańskiej. Od 1991 roku w Katedrze został zatrudniony ks. J. Szymik. Po habilitacji objął kierownictwo Katedry (od 1.10.1997), która następnie została przemianowana na Katedrę Chrystologii (od 1.02.2002). Działalność naukowa Katedry i współtworzącego ją środowiska jest współczesną kontynuacją dorobku Poprzedników, koncentrując się głównie na integralnie pojętej chrystologii. Prowadzone są również badania dotyczące zagadnień pogranicza teologii i literatury pięknej (szczególnie w zakresie metodologicznym). Kategorią spajającą różnorodność poszukiwań i wątków badawczych oraz centralną hermeneutycznie jest Tajemnica Wcielenia. Od początku istnienia Katedry obroniono w niej kilkadziesiąt doktoratów i kilkaset magisteriów-licencjatów. Perspektywy badawcze to przede wszystkim rozwijana w modelu integralnym chrystologia kultury i jej pochodne, czyli przez pryzmat mysterium Incarnationis reflektowane obszary styku tego, co par excellence teologiczne z tym, co najgłębiej współczesne. Po przejściu ks. prof. J. Szymika na pierwsze miejsce pracy na WT UŚ w 2005 roku, kuratorem Katedry został ks. dr hab. K. Guzowski, prof. KUL. Do katedry przeszli dwaj adiunkci, prowadzący badania naukowe w tym profilu. Ks. dr Leon Siwecki habilitował się w 2008 (Ecclesia universalis - Ecclesia localis. Teologiczne relacje w posoborowej eklezjologii włoskiej, Sandomierz 2008, ss. 549). Ks. dr Janusz Lekan habilitował się w 2010 (Jezus Chrystus – Pośrednik zbawienia w hiszpańskiej teologii posoborowej”, Lublin: Wydawnictwo KUL 2010, ss. 509). Od 1.10.2010 ks. Lekan został nowym kierownikiem katedry. Kontynuowano refleksję chrystologiczną w oparciu o integralne i zbawcze rozumienie tajemnicy Wcielenia. Wśród podejmowanych tematów dokonywano namysłu nad pośrednictwem zbawczym Jezusa Chrystusa oraz istotnymi podobieństwami i różnicami chrystologii polskiej i zachodniej, relacja chrystologia-soteriologia-mariologia. Ks. Lekan współpracuje z Wydziałem Teologii Uniwersytetu Nawarry w Pampelunie (Hiszpania) i Wydziałem Teologii Papieskiego Uniwersytetu Javeriana w Bogocie (Kolumbia).

Katedra Personalizmu Chrześcijańskiego została erygowana 1 lutego 2005 roku jako druga tego typu w Polsce. Jej założycielem a także pierwszym kierownikiem został ks. dr hab. Krzysztof Guzowski; od 2006 roku na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Ukonstytuowanie się katedry w ramach Instytutu Teologii Dogmatycznej KUL stanowiło uwieńczenie i owoc dotychczasowej refleksji personalistycznej jej polskich prekursorów, a zarazem twórców lubelskiej szkoły personalistycznej: ks. Wincentego Granata, kard. Karola Wojtyły i ks. Czesława S. Bartnika. W ramach Katedry rozpoczęto prowadzenie systematycznych badań z zakresu filozofii i teologii osoby, humanizmu chrześcijańskiego, epistemologii, metodologii i hermeneutyki personalistycznej, rozwijając w ten sposób dorobek wielkich Personalistów polskich i zagranicznych, jak np. E. Mouniera, R. Guardiniego, J. Maritaina, J. Burgosa. Refleksja naukowa nad osobą ludzką winna posiadać charakter „kerygmatyczny” i promujący.

Katedra prowadziła (i nadal prowadzi po połączeniu z Katedrą Chrystologii) dwie serie wydawnicze „Kolekcja Katedry Personalizmu Chrześcijańskiego KUL” (19 tomów) i „Personalizm – Sympozja” (5 tomów). W ramach pierwszej serii prezentowane są najciekawsze dzieła z zakresu personalizmu, natomiast w ramach drugiej publikowane są materiały posympozjalne dotyczące problematyki personalistycznej. Zainteresowanie kolejnych pokoleń teologów-dogmatyków myślą personalistyczną świadczy o jej doniosłości i potrzebie dalszego rozwijania. Od kwietnia 2010 roku Katedra rozpoczęła organizowanie cyklicznych sympozjów o nazwie „Lubelskie Dni Personalizmu” (4 edycje), które zdobyły sobie sławę w Polsce i zagranicą. Służą one konsolidowaniu badań interdyscyplinarnych nad fenomenem osoby i myślą personalistyczną, jak również rozwijaniem i promocją myśli personalistów lubelskich. W ciągu dziesięciu lat historii w Katedrze Personalizmu Chrześcijańskiego wypromowano 1 doktora habilitowanego, 12 doktorów i 30 magistrów. Od 1 X 2007 roku został zatrudniony w Katedrze Personalizmu Chrześcijańskiego ks. dr Grzegorz Barth na stanowisku asystenta, a od 1 X 2009 r. na stanowisku adiunkta. 19 XI 2013 roku przeprowadził przewód habilitacyjny na Wydziale Teologii KUL. Na podstawie oceny ogólnego dorobku naukowego i przedstawionej rozprawy habilitacyjnej pt. „Hermeneutyka osoby” (Lublin 2013) uzyskał stopień doktora habilitowanego nauk teologicznych w zakresie teologii dogmatycznej. Przez ostatnie kilka lat swoje badania koncentruje w nurcie współczesnej hermeneutyki filozoficznej, teologicznej oraz hermeneutyki edukacji. W swojej działalności naukowej, dydaktycznej i organizacyjnej wiąże przekaz wiedzy teologicznej z inicjowaniem nowych obszarów badawczych, zorientowanych interdyscyplinarnie (filozofia, hermeneutyka, pedagogika). Natomiast ks. Krzysztof Guzowski uzyskał w 2017 roku tytuł naukowy profesora. W jego dorobku należy wyróżnić monografię poświęconą teologii Ducha Świętego, pt. „Duch dialogujący. Zarys pneumatologii dialogalnej”, Lublin 2016. Członkowie Katedry współpracują ze środowiskami personalistów włoskich, hiszpańskich i peruwiańskich.

Po połączeniu w 2014 roku Katedry Chrystologii i Katedry Personalizmu Chrześcijańskiego w jedną jednostkę naukową Instytutu Teologii Dogmatycznej, podejmowane są wszechstronne badania nad fenomenem osoby, której tajemnicę rozświetlił najpierw Jezus Chrystus przez połączenie w sobie dwóch natur: boskiej i ludzkiej. Personalizm chrześcijański bierze swą nazwę z dwu źródeł: filozoficznej refleksji nad fenomenem osoby ludzkiej oraz teologicznego namysłu nad tajemnicą osoby Jezusa Chrystusa, zawierającej w sobie pozornie przeciwstawne rzeczywistości. Współdziałanie filozofii i teologii w obszarze refleksji personalistycznej okazuje się nie tylko potrzebne, ale i owocne, gdyż teologia ze względu na transcendentne źródło wiedzy o świecie, którym jest Objawienie chrześcijańskie, przekracza granice pytań egzystencjalnych filozofii i sugeruje odpowiedzi na kanwie opisu spełnionej historii Jezusa z Nazaretu. W ten sposób personalizm chrześcijański jest w zasadniczych punktach spokrewniony z chrystologią, a dokładniej – z antropologią chrystologiczną. Badania z zakresu personalizmu chrześcijańskiego, obejmują najważniejsze wymiary życia ludzkiego: metafizyczny, etyczny, indywidualny, społeczny, religijny, ekonomiczny, polityczny. Z jednej strony pozwalają one ukazać w pełniejszym świetle rzeczywistości: człowieka, Kościoła, społeczeństwa, a z drugiej – uwydatnić specyfikę i walory teologii polskiej na tle europejskim i światowym. Chrystologia jako dziedzina teologiczna wyrosła na gruncie tajemnicy Wcielenia, siłą rzeczy dąży do syntetycznego ujęcia punktów stycznych różnych rzeczywistości, człowieka i Boga. Z tego też względu oba kierunki myśli uprawiane w ramach jednej Katedry, wpływają na siebie stymulująco i twórczo.

Na profil prowadzonych badań Katedry istotny wpływ mają: 1. myśl filozoficzna: tomizm, fenomenologia, hermeneutyka, filozofia dialogu, 2. antropologia teologiczna, pneumatologia i personalizm trynitarny, 3. szeroko rozumiana humanistyka (psychologia, pedagogika, etyka). Rozwijana w ten sposób świadomość metodologiczna, w obrębie paradygmatu personalistycznego oraz hermeneutyczno-chrystologicznego, warunkuje możliwość naukowego dyskursu i dialogu. Pozwala to na wiązanie podejścia epistemologicznego o charakterze teoretyczno-prakseologicznym z rozwiązaniami aksjologicznymi, egzystencjalnymi, społecznościowymi. Inspiruje jednocześnie nowe obszary badawcze w zakresie wykorzystania teorii osoby w licznych subdyscyplinach teologii oraz naukach humanistycznych. Efektem naukowo-popularyzatorskim realizowanych zadań Katedry są: doskonalenie metody personalistycznej służącej pełniejszej i efektywniejszej interpretacji oraz recepcji teologii posoborowej w odniesieniu do wymagań współczesności, organizacja sympozjów (Lubelskie Dni Personalizmu), działalność wydawnicza dwóch serii: „Kolekcja Katedry Personalizmu Chrześcijańskiego”, „Personalizm-Sympozja” oraz prowadzenie badań naukowych z zakresu chrystologii i personalizmu, w ramach realizacji przewodów doktorskich. 

Autor: ks. Krzysztof Góźdź, ks. Grzegorz Barth
Ostatnia aktualizacja: 21.02.2023, godz. 10:53 - Grzegorz Barth