Miło nam poinformować, że projekt zgłoszony przez Wydział Fiulozofii KUL otrzymał finansowanie z Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki MEiN.

W wyniku rozstrzygnięcia konkursu Uniwersalia 2.2, na przekłady naukowe na język polski najważniejszych dzieł należących do kultury światowej, grant „Epopeja metafizyczna - Periphyseon Eriugeny w całości po polsku” otrzymała prof. Agnieszka Kijewska. Ogółem do tego konkursu wpłynęły 53 zgłoszenia, do finansowania zakwalifikowano 10 najlepiej ocenionych.

Serdecznie gratulujemy!

Epopeja metafizyczna - Periphyseon Eriugeny w całości po polsku

W ramach projektu zaproponowano przekład na język polski wraz opracowaniem naukowym (przypisy, autorskie odnośniki do literatury) oraz obszernym naukowym wstępem, V tomu "Periphyseonu" Jana Szkota Eriugeny (IX w.). Autor ten, określany niejednokrotnie mianem samotnego geniusza wczesnego średniowiecza, jest twórcą niezwykle oryginalnego systemu filozoficznego, który sam określił mianem "fizjologii", tj. nauki o naturze. W jego rozumieniu pojęcie natury obejmuje "to, co jest i co nie jest", czyli byt i niebyt, a terminy te należy pojmować w ścisłej do siebie relacji. Eriugena podaje kilka interpretacji bytu i niebytu, z których najistotniejsze wydaje się to: bytem jest to, co jest poznawalne zmysłami bądź intelektem, niebytem zaś to, co wymyka się temu poznaniu. W ten sposób jego system uzyskuje mocne nachylenie epistemologiczne. Owa natura (tj. byt i niebyt) podlega poczwórnemu podziałowi na naturę niestworzoną i stwarzającą (Bóg jako I przyczyna rzeczywistości), stworzoną i stwarzającą (Boże Idee), stworzoną niestwarzającą (rzeczywistość opisana czasem i przestrzenią), niestworzoną i niestwarzającą (Bóg jako cel i kres wszystkich rzeczy). Analizę poszczególnych form natury Eriugena przeprowadza zarówno w kontekście dostępnej mu literatury filozoficznej (np. Arystotelesowska nauka o kategoriach), jak i na tle egzegezy pierwszych wersów księgi Genesis. Ta analiza dokonuje się w relacji do neoplatońskiego schematu rzeczywistości: trwanie (mone) - wylew (proodos)-powrót (epistrophe). Pierwsze księgi "Periphyseonu" były poświęcone prezentacji natury pierwszej, drugiej i trzeciej w kontekście analizy biblijnego opisu stworzenia świata. Księga IV w sposób szczególny została poświęcona kwestii powstania człowieka i stworzeniu wszystkich rzeczy w człowieku. Księga V podejmuje kluczową kwestię powrotu całej rzeczywistości stworzonej do jej źródła, który to powrót ma się dokonać w człowieku i przez niego, i to zarówno na planie ontologicznym, jak i świadomościowym. W tym powrocie Eriugena wyróżnia dwa typy: powrót powszechny i wybranych, a prezentacja tych dwóch typów powrotu przeprowadzana jest w kontekście alegorycznej egzegezy biblijnej. W ten sposób księga V "Periphyseonu" dopełnia niezwykle oryginalną Szkotową wizję rzeczywistości, którą Gilson określił mianem "epopei metafizycznej".

Książka zostanie wydana w Wydawnictwie Marek Derewiecki, w dwujęzycznej serii "Ad Fontes".. W tym wydawnictwie ukazały się cztery pierwsze tomy "Periphyseonu" i dlatego wydaje się właściwe, aby tutaj dopełnić tej edycji. U Derewieckiego ukazało się także po raz pierwszy tłumaczenie Eriugeny "Komentarza do Ewangelii Jana", które miało już 2 wydania w innych wydawnictwach (Hachette i Althaya).