Znak wdzięcznej pamięci Uniwersytetu

„Spośród moich licznych fascynacji dwie okazały się szczególnie uporczywe i odporne na upływanie czasu – nauka i religia. Moją wadą jest to, że jestem zbyt ambitny. Zawsze chciałem robić tylko rzeczy najważniejsze. A czy może być coś ważniejszego od nauki i religii? Nauka daje nam Wiedzę, a religia daje nam Sens. I Wiedza, i Sens są niezbędnymi warunkami godnego życia” – mówił w roku 2008 ks. prof. dr hab. Michał Heller, dziękując za prestiżową Nagrodę Templetona, przyznaną mu za twórczy dorobek w zakresie nauk przyrodniczych, filozofii i teologii oraz za dokonania urzeczywistniające ideał harmonii nauki i wiary. Sukcesy tego wybitnego kosmologa i filozofa przyrody przyniosły chlubę także naszemu Uniwersytetowi, szczególnie Wydziałowi Filozofii, którego jest absolwentem i okresowo pracownikiem. Wpisują się one znakomicie w długoletnią tradycję środowiska filozoficznoprzyrodniczego skupionego wokół Instytutu Filozofii Przyrody i Nauk Przyrodniczych, funkcjonującego, najpierw jako specjalizacja, nawet w trudnym dla KUL okresie, bo od roku 1957. Tworzyli go wówczas ks. prof. Kazimierz Kłósak i ks. prof. Stanisław Mazierski, uprawiający filozofię w ścisłym powiązaniu z osiągnięciami nauk szczegółowych, ale przy zachowaniu jej autonomii przedmiotowej i metodologicznej.

Ks. prof. M. Heller ukończył studia z filozofii przyrody na Wydziale Filozofii KUL w roku 1965, a już w następnym uzyskał tu stopień doktora filozofii na podstawie pracy Koncepcja seryjnych modeli Wszechświata i jej filozoficzne implikacje, a w roku 1969 stopień doktora habilitowanego na podstawie monografii Zasada Macha w kosmologii relatywistycznej. W roku 1972 podjął pracę na obecnym Uniwersytecie Papieskim Jana Pawła II, inicjując rozwój filozofii przyrody w ośrodku krakowskim. W kręgu tym powstała Krakowska Grupa Kosmologiczna, Ośrodek Badań Interdyscyplinarnych, założony przy współpracy z abpem Józefem Życińskim, a także Centrum Kopernika Badań Interdyscyplinarnych jako forum wymiany myśli filozofów, teologów oraz przedstawicieli nauk przyrodniczych i matematycznych. Ks. prof. Heller działa także w Papieskiej Akademii Nauk oraz w Watykańskim Obserwatorium Astronomicznym w Castel Gandolfo. Powołał wraz ze współpracownikami czasopismo „Zagadnienia Filozoficzne w Nauce”, jeszcze mocniej podkreślające niż na KUL rolę nauk przyrodniczych w uprawianiu filozofii, gdyż jej problematyka ma wypływać wprost z danych uzyskanych przez nauki przyrodnicze.

Ks. prof. Heller upowszechnia, formułowaną od czasów Galileusza i Newtona, matematyczną wizję przyrody, wyznaczając strukturom matematycznym podstawową rolę w tworzeniu modeli rzeczywistości – struktury matematyczne oddają strukturę przyrody, stąd matematyczna perspektywa nauki jest gwarantem jej racjonalności. Kwestionując izolacjonizm metodologiczny, dba nie tylko o integralne zespolenie filozofii i nauki, ale także religii. W tym kontekście polemizuje ze stereotypami funkcjonującymi, także współcześnie, w środowiskach naukowych i wyznaniowych, podtrzymującymi wizję stałego konfliktu między nauką i wiarą. Postuluje stworzenie „nowej teologii”, właściwszej mentalności współczesnych, ukształtowanej przez upowszechnienie wiedzy matematyczno-przyrodniczej, ale nade wszystko stawiającej pytania niedostępne nauce, począwszy od kwestii stworzenia świata aż po potrzebę odkrycia jego sensu. W świecie przejawia się bowiem „rozumny zamysł” Boga, a „człowiek jest sensownym tworem w sensownym świecie”. Dążenie do odkrycia tego sensu, choćby „nas przerastał, był dla nas Tajemnicą”, wymaga zarówno pokory, jak i upartego dążenia do odkrywania sensu, który jest „Racjonalnością”.

Wydział Filozofii otacza serdeczną pamięcią profesorów, którzy w różnych okresach instytucjonalnie byli z nim związani. Podczas tegorocznych obchodów święta patronalnego Wydziału, 28 stycznia, w liturgiczne wspomnienie św. Tomasza z Akwinu, wyróżnienie Gratae Memoriae Signum Universitatis otrzymał ks. prof. dr hab. Michał Heller. Jest to także znak wdzięczności wobec całego środowiska filozoficznego Uniwersytetu Papieskiego Jan Pawła II, owocnie współpracującego z Wydziałem Filozofii KUL. Jak przypomniał w okolicznościowej homilii abp Stanisław Budzik, Wielki Kanclerz KUL, uczeń ks. Hellera, jest to już drugie, po Nagrodzie im. ks. Idziego Radziszewskiego, odznaczenie, którym nasz Uniwersytet uhonorował zasługi Jubilata. W wydziałowym święcie, obchodzonym pod przewodnictwem Rektora KUL ks. prof. dra hab. Antoniego Dębińskiego, uczestniczył dziekan Wydziału Filozoficznego UPJPII prof. dr hab. Janusz Mączka SDB, który zaprezentował sylwetkę intelektualną ks. prof. M. Hellera. Ostatnim punktem programu był wykład Jubilata pt. Warunki początkowe Wszechświata.

Wydział Filozofii owocnie realizuje misyjne przesłanie naszego Uniwersytetu, twórczo urzeczywistniając harmonię między nauką i wiarą. Czci swych najwybitniejszych profesorów, ale także dba o przygotowanie nowego pokolenia uczonych, promując podczas patronalnego święta kolejnych doktorów i wręczając absolwentom nagrody za najlepsze prace dyplomowe.

 

Anna Starościc, Gratae Memoriae Signum Universitatis dla ks. prof. Michała Hellera. Znak wdzięcznej pamięci Uniwersytetu, „Przegląd Uniwersytecki” 26(2014), nr 2(148), s. 39-40

Autor: Anna Starościc
Ostatnia aktualizacja: 12.10.2016, godz. 12:17 - Andrzej Zykubek