Ryszard Karczmarski w Galerii Sztuki Sceny Plastycznej KUL

ŚWIATŁO CIENIA

Wśród rzesz fotografów uzbrojonych w nowoczesne cyfrowe aparaty Ryszard Karczmarski przemyka się jakby nieśmiało, dyskretnie, prawie niezauważalnie. Programowy dystans wobec fotografii zapisywanych w postaci szeregu zer i jedynek podkreśla on, zakładając w czasie plenerów czarny melonik, taki sam jaki nosili dawni mistrzowie, stosujący metodę kolodionową mokrą. Camera obscura staje się w rękach chełmskiego fotografa narzędziem magicznym. Przy jej pomocy, niczym iluzjonista, wyczarowuje oniryczne obrazy, które w literaturze odnajdziemy w twórczości Ernesta Teodora Amadeusza Hoffmana, Brunona Schulza czy Bolesława Leśmiana.

Wybór narzędzia w znacznym stopniu determinuje w tym przypadku końcowy efekt. Dzięki zastosowaniu długiej ekspozycji wszystkie ruchome obiekty, w tym ludzie, są na jego fotografiach poruszone. Postacie umieszczone w statycznej przestrzeni stają się przezroczyste, ażurowe, przeniknięte kolorowym światłem. Odgrywają swoje chwilowe role i rozpływają się w otoczeniu. Wyeliminowanie szklanego obiektywu powoduje niekontrolowane ugięcia i rozszczepienia promieni tworzących obraz na światłoczułej emulsji. Stąd nieostrości i lśniące niczym pawie ogony kaskady barw, których w takiej postaci nie widzi w naturze ludzkie oko.

Artysta pozwala drewnianej kamerze dodawać do swojej opowieści o świecie własne dygresje, a ten martwy przecież przedmiot hojnie odpłaca mu za zaufanie. Fotografie otworkowe mają więc dwóch autorów – wrażliwego i uważnego fotografa – obserwatora, jakim jest Karczmarski, oraz Los – nie ślepy bynajmniej.

Swoje obrazy fotograf tworzy tak, jakby bawił się kalejdoskopem z kolorowymi szkiełkami. Tyle tylko, że owe szkiełka są starannie dobrane i układają się w kompozycję przemyślaną, harmonijną i spójną. Z jakiej materii utkał więc autor swoją opowieść, co wrzuca do wnętrza kalejdoskopu? Znajdziemy w nim miejsca i motywy, które fotografował od wielu lat: prowincjonalne zaułki i stare drewniane domy porośnięte dzikim winem, pokrzywy i łopiany, łuszczące się kolejne warstwy farby na spękanym murze i światło prześwitujące przez liście klonu, odarte z kory drzewo i półprzezroczyste dmuchawce, popękane szyby w oknach i lśniące powierzchnie parkowych stawów.

Sporadycznie na fotografiach Karczmarskiego pojawiają się ludzie – czasami także sam autor. Zazwyczaj pełnią rolę sztafażu – chłopiec z rowerem, kloszard, para zakochanych. Akty wyzbyte są erotyki. Nagie ciało jest jeszcze jedną wyrafinowaną formą, na której układa się światło, taką samą jak ceglany mur czy suche liście dzikiego wina.

Światło staje się głównym obiektem fascynacji fotografa. Jest wartością samą w sobie. Bywa złociste, czasem oliwkowe, czasem ma kolor starej sepii. Przenika to, co przezroczyste, sączy się, prószy kolorami, gaśnie, łagodzi ostre krawędzie, łączy ze sobą barwne plamy, tworzy obrazy pełne wyciszenia i intymności.

Artystę intrygują stany pośrednie, motywy mieszczące się między światłem a cieniem, między realnym światem a wyobraźnią. Aparat otworkowy służy mu do ocalania swojego jednostkowego punktu widzenia. Fotografia bowiem w cudowny sposób każdy proces przemienia w stan. Ze strumienia szybko przemijających zdarzeń wyławia chwilę i unieśmiertelnia ją.

Do tego zostałem powołany – mógłby powiedzieć autor wystawy słowami Czesława Miłosza – do pochwalania rzeczy dlatego, że są.


RYSZARD ZBIGNIEW KARCZMARSKI urodził się 6 kwietnia 1957 r. w Gdyni. Studiował na UMCS w Lublinie na wydziale Pedagogiki i Psychologii gdzie w 1984 r. uzyskał tytuł magistra techniki. Początkowo pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej i średniej. Był fotografem Muzeum Ziemi Chełmskiej oraz instruktorem fotografii.
Od 1990 r. prowadzi własną firmę fotograficzną. W 1996 r. uzyskał dyplom mistrzowski. Od 1984 r. członek Foto Klubu Ziemi Chełmskiej, od 2001 r. członek ZPFP oraz ZPAF.
Od roku 2003 prezes Okręgu Lubelskiego w ZPAF. Jest autorem cykli fotograficznych: „Prawosławie”, „Nocne pejzaże”, „Pogranicze wschodniej Polski”. W 1996 r. powołał autorską galerię fotografii w Chełmie przy ul. Lwowskiej 26. Współpracował z Tygodnikiem Chełmskim. Prowadził warsztaty fotograficzne Koło 2005. Uczestniczył w wielu wystawach zbiorowych w kraju i za granicą, laureat licznych nagród.

INDYWIDUALNE WYSTAWY FOTOGRAFII: Świat żagli, Galeria KMPiK, Chełm 1985; Fotografia, Galeria KMPiK, Chełm 1988; Fotografia, Filharmonia Lubelska, Lublin 1989; Fotografia, Galeria Sztuki, Leninakan, Armenia 1990; Karczmarski – wystawa fotografii, Galeria KMPiK, Chełm 1996; Miejsca, Galeria Fotografii Ryszarda Karczmarskiego, Chełm 1998; Tematy sakralne, Dom Kultury, Krasnystaw 2000; Miejsca światłem malowane, Muzeum Chełm 2002; MCK, Ostrowiec Świętokrzyski 2002; Kino Cytryna, Łódź 2003; Fotografia, Galeria Po Schodach, MDK, Lublin 2004; Dotyk Światła Galeria Fotografii B&B, Bielsko-Biała 2004; Studium Trzebiatowskiego, Galeria m, 2004; Dotyk Światła, Centrum Targowe, Łódź 2005, Dotyk Światła – Portret, Galeria MDK, Koło 2005; Studium portretu Janusza Trzebiatowskiego – fotografia, Galeria NCK, Kraków 2006; Miejsca światłem malowane, wystawa autorska oraz promocja albumu autorskiego Dotyk Światła, Foto – Galeria NCK, Kraków 2006.

Prace fotograficzne w zbiorach: Państwowe Muzeum na Majdanku; Kolekcje Zbigniewa Tomaszczuka, zbiory prywatne w kraju i za granicą.