TYDZIEŃ MODLITW O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN 2024
TYDZIEŃ MODLITW O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN 2022
Sekcja "Ekumenizmu" zaprasza na udział w Międzynarodowej Sesji Naukowej "Odnowa Synodalności w Kościele Katolickim" organizowanej w ramach Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan w środę 19.01.2021 r. Dokładna godzina konferencji zostanie podana później.
25 października 2021 r. sekcja Ekumenizmu zorganizowała konferencję pt. "Chrześcijańskie rozumienie człowieka i jego konsekwencje"
Podczas konferencje wygłoszono następujące referaty:
- Koncepcja osoby ludzkiej w chrześcijaństwie wschodnim – dr Artur Aleksiejuk (Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie)
- Koncepcja osoby ludzkiej w reformacyjnym nurcie chrześcijaństwa – dr hab. Piotr Kopiec (Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II)
- Chrześcijańskie rozumienie osoby ludzkiej w perspektywie kultur afrykańskich – dr Michael Konye ((Philosophy Department, Seat of Wisdom Seminary Owerri, Nigeria)
- Skutki sekularyzacji w rumuńskich wspólnotach prawosławnych – prof. dr Cristian Sonea (Babeş-Bolyai University, Cluj-Napoca, Rumunia)
- Antropologia Pawła Evdokimova. Jej znaczenie dla dzisiejszego świata – dr Paul Siladi (Babeş-Bolyai University, Cluj-Napoca, Rumunia)
- Osoba ludzka a seksualność w świetle antropologii biblijnej – dr Mateusz Wichary (Wyższe Baptystyczne Seminarium Teologicznego w Warszawie)
- Dokument Papieskiej Komisji Biblijnej „Kim jest człowiek?” w kontekście dialogów ekumenicznych na temat osoby ludzkiej – prof. Hector Scerii (University of Malta)
TYDZIEŃ MODLITW O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN 2021
|
W dniu 26 maja 2020 r., w 83. roku życia ks. prof. dr hab. Wacław Hryniewiczwybitny teolog i ekumenista, znawca teologii prawosławnej, współzałożyciel i wieloletni dyrektor Instytutu Ekumenicznego KUL |
|
SESJA NAUKOWA "O chrzcie ekumenicznie"
TYDZIEŃ MODLITW O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN 2020
„Łaską jesteście zbawieni przez wiarę” (Ef 2,8)
Sekcja Ekumenizmu Wydziału Teologii KUL
Rada Do Spraw Ekumenizmu Konferencji Episkopatu Polski
zapraszają na konferencję naukową w
20. ROCZNICĘ PODPISANIA
WSPÓLNEJ DEKLARACJI NA TEMAT NAUKI O USPRAWIEDLIWIENIU
Lublin, KUL, 14 listopada 2019 r.
Relacja z konferencji z portalu Ekumenizm.pl
KIEROWNIK KATEDRY TEOLOGII PROTESTANCKIEJ
KS. PROFESOR
PRZEMYSŁAW KANTYKA
W DNIU 27 CZERWCA 2019 R.
odebrał z rąk Prezydenta RP nominację profesorską
TYDZIEŃ MODLITW O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN 2019
W KOŚCIELE AKADEMICKIM KUL
PROGRAM
ORAZ DEBATA
CZY GROZI NAM GLOBALNA PENTEKOSTALIZACJA?
******************************************************************
KIEROWNIK KATEDRY TEOLOGII PRAWOSŁAWNEJ
PAN PROFESOR
KRZYSZTOF LEŚNIEWSKI
odebrał z rąk Prezydenta RP nominację profesorską
REFORMACJA NA ŁAWIE OSKARŻONYCH.
Debata po Jubileuszu
Zapis sesji naukowej REFORMACJA NA ŁAWIE OSKARŻONYCH. Debata po Jubileuszu. KUL, Lublin, 24 stycznia 2018 r. (video). |
TYDZIEŃ MODLITW O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN 2018
REFORMACJA I JEJ DZIEDZICTWO NA LUBELSZCZYŹNIE
Wojewódzka Biblioteka Publiczna
im. Hieronima Łopacińskiego
w Lublinie
Stowarzyszenie Przyjaciół
I Liceum Ogólnokształcącego w Radzyniu Podlaskim
Alians Ewangeliczny w RP
zapraszają na konferencję
Reformacja i jej dziedzictwo
na Lubelszczyźnie
19 października 2017 r.
Radzyń Podlaski
I Liceum Ogólnokształcące, ul. Partyzantów 8
25 października 2017 r.
Lublin
Wojewódzka Biblioteka Publiczna
im. Hieronima Łopacińskiego, ul. Narutowicza 4
Konferencja związana jest z realizacją projektu „Ocalić od zapomnienia –
Szlakiem kulturowego dziedzictwa protestanckiego na ziemi radzyńskiej”,
współfinansowanego przez Powiat Radzyński
Radzyń Podlaski
I Liceum Ogólnokształcące, ul. Partyzantów 8
10.00 Powitanie uczestników konferencji
10.15 Społeczne oddziaływanie protestantyzmu
prof. zw. dr hab. Tadeusz Zieliński, prorektor Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
10.45 Protestantyzm a dynamika kultury
prof. zw. dr hab. Janusz T. Maciuszko, kierownik Katedry Teologii Historycznej Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie
11.15 Zasady reformacji u podstaw powstania Stanów Zjednoczonych Ameryki
prof. dr Timothy L. Robnett, Multnomah University w Portland (Oregon), USA
11.45 „Protestanckie varia. Wystawa ze zbiorów WBP w Lublinie”
mgr Katarzyna Podkowińska, Dział Zbiorów Specjalnych Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie
12.15 XVI-wieczna reformacja na ziemi radzyńskiej
dr Tomasz Mańko, Pastor Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w Radzyniu Podlaskim, koordynator projektu „Ocalić od zapomnienia - Szlakiem kulturowego dziedzictwa protestanckiego na ziemi radzyńskiej”
12.45 W kręgu mecenatu literackiego protestanckich Firlejów w XVI-XVII w.
dr Jerzy Deneka
Lublin
Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego, ul. Narutowicza 4
10.00 Powitanie uczestników konferencji
10.15 Zasady reformacji u podstaw powstania Stanów Zjednoczonych Ameryki
prof. dr Timothy L. Robnett, Multnomah University w Portland (Oregon), USA
10.45 Protestanci i katolicy w dialogu ekumenicznym
ks. dr hab. Przemysław Kantyka, prof. KUL, kierownik Katedry Teologii Protestanckiej w Instytucie Ekumenicznym KUL
11.15 Teologiczne zasady XVI-wiecznej Reformacji
ks. dr hab. Sławomir Pawłowski, prof. KUL, Katedra Teologii Prawosławnej w Instytucie Ekumenicznym KUL
11.45 Luter, Melanchton, Kalwin – Ojcowie Reformacji
dr hab. Piotr Kopiec, Katedra Teologii Protestanckiej w Instytucie Ekumenicznym KUL
12.15 „Informator Luteranów Lubelskich” – charakterystyka i bibliografia zawartości
dr Agnieszka Prymak-Sawic, Dział Bibliografii Lubelszczyzny i Wiedzy o Regionie Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego w Lublinie
Konferencji w Lublinie towarzyszyć będą wystawy:
• „Reformacja w numizmatyce”
• „Lubelscy Ewangelicy” – wystawa przygotowana przez Andrzeja
i Magdę Ner
****************************************
PREZENTACJA WYNIKÓW PROJEKTU BADAWCZEGO
EKUMENICZNE INTERPRETACJE PROCESÓW GLOBALIZACYJNYCH W DZIAŁALNOŚCI ŚWIATOWEJ RADY KOŚCIOŁÓW
finansowanego w ramach konkursu NCN "OPUS 5"
zrealizowanego przez zespół badawczy Katedry Teologii Protestanckiej KUL w składzie:
Dr hab. Piotr Kopiec - kierownik projektu
Ks. dr hab. Przemysław Kantyka, prof. KUL - wykonawca
Ks. dr hab. Marcin Składanowski, prof. KUL - wykonawca
SPRAWOZDANIE MERYTORYCZNE
- Osiągnięcia
- W wyniku badań przeprowadzonych w ramach projektu zrealizowano cele zawarte w projekcie badań.
Wyniki badań opublikowano w:
- czterech monografiach (trzech w języku polskim oraz jednej, będącej skróconą prezentacją badań, w języku angielskim);
- ośmiu artykułach w recenzowanych i punktowanych czasopismach (trzy artykuły w języku polskim,
- pięć w języku angielskim);
- Wyniki badań zaprezentowano na:
- 11 konferencjach (w tym na 7 konferencjach zagranicznych oraz 4 konferencjach krajowych);
- kilkudniowym otwartym seminarium naukowym przeprowadzonym dla studentów i doktorantów
- Wydziału Pedagogiki Katolickiego Uniwersytetu w Rużomberku.
- stronie internetowej Instytutu Ekumenicznego: https://www.kul.pl/aktualnosci,art_41597.html (z
- uwzględnieniem prezentacji multimedialnej).
- Uzyskane wyniki
Badania przeprowadzone w ramach projektu pozwoliły na gruntowną analizę oraz rozbudowaną, wieloaspektową interpretację zagadnień związanych z działalnością Światowej Rady Kościołów (dalej: ŚRK) oraz jej znaczeniem dla trzech punktów odniesienia: ruchu ekumenicznego, politycznych i społecznych relacji międzynarodowych oraz dla całego chrześcijaństwa. Zagadnienia te dotyczyły przede wszystkim sposobu, w jaki ŚRK odnosi się do globalizacji i związanych z nią procesów. Jak zauważono w opisie projektu, ŚRK uznaje globalizację za istotne wyzwanie dla wszystkich Kościołów chrześcijańskich, a podczas jej VIII Zgromadzenia Ogólnego w Harare w 1998 roku expressis verbis stwierdzono, że jest to wyzwanie najpoważniejsze. Badania potwierdziły również przyjęte założenie mówiące, że zaangażowanie społeczne znajduje się w centrum działalności ŚRK. Dotyczy ono różnorodnych problemów pojawiających się w różnych punktach świata. Katalog tych wyzwań jest bardzo szeroki, od konfliktów zbrojnych, poprzez polityczne niestabilności czy klęski głodu, aż po deformację lokalnych kultur. Przyczyny problemów są przez ŚRK szeroko ujmowane, ale globalizacja, tak jak rozumie ją ŚRK, należy do jednej z nich. Interpretacja globalizacji stała się tym samym soczewką skupiającą teologiczną i socjologiczną refleksję ŚRK, a także inspiratorem dla podejmowanych przez nią inicjatyw społecznych i politycznych oraz wewnętrznych przemian strukturalnych. Biorąc pod uwagę jej globalny zasięg działania oraz stopień uczestnictwa Kościołów z obszarów marginalizowanych (jak państwa Afryki czy Ameryki Południowej), jej nauczanie jest reprezentatywnym głosem chrześcijaństwa niekatolickiego. Decyduje to o atrakcyjności poznawczej refleksji i działań w niej się dokonujących. Wybrzmiewający w dokumentach i raportach ŚRK głos środowisk z odległych kontekstów geograficznych, wyrażane w nich refleksje i oceny oraz przekazywane doświadczenia pozwalają na zaznajomienie się z optyką często zupełnie odmienną od europejskiej.
W wyniku przeprowadzanej analizy kontekstualnej poszczególnych etapów rozwoju ŚRK oraz analizy źródeł, analizy porównawczej i metody opisowej rozwijanych przez nią programów i strategii ustalono szereg specyficznych powiązań z politycznymi, społecznymi i kulturowym punktami odniesienia oraz dokonano interpretacji jej działań z perspektywy trzech aspektów założonych w projekcie: antropologicznoteologicznego, socjologicznego oraz etycznego. W trakcie badań dokonywano również szeregu ustaleń szczegółowych, odnoszących się do poszczególnych odcinków badanego zagadnienia. Stwierdzono na przykład, że wyzwania globalizacji były przez ŚRK nazywane i katalogowane bardzo wcześnie, bowiem już w połowie lat pięćdziesiątych XX wieku. Bardzo wcześnie, bo już od 1974, na łonie ŚRK zaczęto posługiwać się również pojęciem zrównoważonego rozwoju, a więc znacznie przedtem, zanim termin ten przedostał się do języka polityki międzynarodowej, wraz z tzw. Raportem Brundtland. Studia nad procesem oraz ideą ekumeniczną już u samych podstaw wskazują na głęboką i wewnętrzną współzależność pomiędzy ekumenizmem a globalizacją. Relacja ta staje się jasna już w wymiarze etymologicznym. Pojęcie ekumenizmu pochodzi wszak z greckiego słowa oikoumene, co można oddać jako "cały zamieszkały świat". Refleksja zarówno nad historią ruchu ekumenicznego jak i ogólnie nad teologią ekumeniczną odsłoniła wiele przejawów takiej współzależności. W prezentowanych wynikach badań podkreślano szeroką, globalną perspektywę charakteryzującą ekumenistów od początku istnienia ruchu ekumenicznego. Już u samych podstaw w działaniu i pismach ekumenicznych dostrzec można postawę otwartości i świadomości różnorodności, charakterystyczną dla ludzi znających z doświadczenia inne kultury i inne konteksty geograficzne. Badania zauważały również, że dążenie do uporania się z wieloma negatywnymi efektami globalizacji inspirowało ŚRK do pracy nad teologicznym uzasadnieniem działań diakonijnych. Doprowadziło również genewską instytucję do zainicjowania współpracy z wieloma organizacjami społeczeństwa obywatelskiego w wymiarze międzynarodowym. W konsekwencji, jak wykazywano w prezentacji wyników badań, ŚRK stała się "rezerwuarem" różnych strategii zmierzających do ukształtowania bardziej sprawiedliwego i pokojowego porządku światowego, zagrożonego przez neoliberalną globalizację. Strategie te zakorzenione są w chrześcijańskiej aksjologii oraz w chrześcijańskiej antropologii. Nie zamykają się jednak w teologicznej semantyce i nie sprowadzają się do pastoralnych działań podejmowanych na gruncie kościelnym. Sięgają, niekiedy bardzo odważnie, po szczegółowe propozycje ekonomiczne, polityczne i socjologiczne, wyrażane pojęciami specyficznymi dla tych dyscyplin. To z kolei wywołuje skrajnie ambiwalentne oceny obserwatorów. Z jednej strony, staje się podstawą krytyki, często bardzo ostrej, ze strony tych pozycji, które nie akceptują przesunięcia środka ciężkości ekumenicznego zaangażowania do działań społecznych i które oskarżają genewską instytucję o zastępowanie wiary szczególną ideologiczną wizją. Twierdzenia o tzw. politycyzacji chrześcijaństwa dostarczają tu jednego z przykładów krytyki. Z drugiej strony wielu uważa, że takie społeczne zaangażowanie oraz przyjęta jego forma, która w dużej mierze opiera się na podejściu specjalistycznym, jest jedyną słuszną drogą, jaką powinno kroczyć chrześcijaństwo, aby spełniać swe diakonijne powołanie w świecie i aby stawać się dla świata wiarygodnym. Wiarygodność ta nie zasadza się przy tym tylko na wypełnianiu deklarowanego w chrześcijańskim orędziu dążenia do miłosierdzia, sprawiedliwości i pokoju. Zakłada również zrozumiałość formuły tego orędzia wśród tych, którzy w codzienności nie stykają się z pojęciami i treściami teologii chrześcijańskiej. W tym kontekście dostrzeżono, że w zalewie materiału dotyczącego globalizacji brakuje jednak wyraźnego dostępu do prób ocenienia jej w ujęciu teologii chrześcijańskiej. Warto zaznaczyć, że choć poszczególne Kościoły chrześcijańskie publikowały stanowiska dotyczące natury i przejawów globalizacji, to jednak brakuje dokumentu kompleksowo ją traktującego. Obserwacja ta odnosi się również do Kościoła katolickiego. Brak ten może być w niektórych przypadkach odczuwany jako dotkliwy i to zarówno dla samego chrześcijaństwa i teologii, jak i dla przedstawicieli dyscyplin pozateologicznych. Wśród tych pierwszych spotyka się niekiedy błędne przypisywanie globalizacji znaczeń, które się do niej nie odnoszą i domyślne łączenie tego pojęcia z uznanymi za społecznie destrukcyjne tendencjami, takimi konsumpcjonizm. Myślenie takie prowadzi do zamykania się na szanse, które z globalizacją się wiążą, jak na przykład możliwości kształtowania świadomości globalności problemów. Zamknięcie się wokół własnych spostrzeżeń może również skutkować erozją wiarygodności w społeczeństwach coraz bardziej technologicznie zaawansowanych i przyjmujących globalizację w sposób bezwiedny, jako rezultat technologicznego i komunikacyjnego postępu. W takich okolicznościach aprioryczna i prowadzona ex cathedra krytyka, bez właściwego uzasadnienia danymi ekonomicznymi czy socjologicznymi naraża na podważenie autorytetu. Natomiast brak wyraźnego i łatwo dostępnego stanowiska poszczególnych Kościołów chrześcijańskich dla przedstawicieli dyscyplin pozateologicznych może oznaczać sięganie przez nich po półprawdy, niereprezentatywne opinie poszczególnych teologów czy ośrodków teologicznych i wreszcie po stereotypy. W ten sposób mogą rodzić się niesprawiedliwe i nierzetelne oceny ról poszczególnych Kościołów w podejściu do globalizacji. Poza tym, chrześcijanie nie wykorzystują w ten sposób możliwości wpływania i współkształtowania ponadpaństwowej, globalnej dyskusji nad znaczeniem i wyzwaniami globalizacji. Stąd też działalność ŚRK, jak podkreśla się w prezentacji badań, może jawić się tu jako szansa na uzupełnienie refleksji nad współczesnym globalizującym się światem o perspektywę chrześcijańską. Pozwala, o czym już wspomniano, uzmysłowić ludziom spoza chrześcijańskich tożsamości, jak może wyglądać podejście inspirowane chrześcijańską teologią. Z drugiej strony, dostarcza również całemu światu chrześcijańskiemu przykładu, jak organizacja ekumeniczna, a więc ex definitio chrześcijańska, interpretuje zjawiska globalizacyjne i jak odpowiada na wyzwania, które z globalizacji płyną i wykorzystuje związane z nią szanse. W konsekwencji słowem kluczowym przyjętym w monografiach i artykułach stało się pojęcie alterglobalizacji, mające podkreślić, że ŚRK dąży do innego kształtu globalizacji, niż globalizacja napędzana paradygmatem neoliberalnym. Wymienione perspektywy: antropologicznoteologiczna, socjologiczna i etyczna stanowiły klucz, według którego przedstawiono wyniki badań w opublikowanej serii trzech monografii oraz w towarzyszących tej serii artykułach. Taki podział pozwolił na wydobycie i odpowiednie zaakcentowanie różnych znaczeń, które zdecydowały o takich bądź innych działaniach ŚRK. Oznacza to, że spoglądanie na aktywność genewskiej organizacji w zakresie interpretacji globalizacji z perspektywy czy to antropologicznej, czy socjologicznej, czy też etycznej, pozwoliło na jednocześnie komplementarne i spójne potraktowanie istoty podejścia ŚRK do globalizacji. Dobór perspektyw uzasadniony zaś był zakresem i znaczeniem ich zastosowań przez samą ŚRK odnośnie do globalizacji. W dalszej części badań – z pewnością bowiem materiał dokumentujący działanie genewskiej organizacji pozwalałby na długoterminowe ich kontynuowanie – można byłoby poszerzać ten zestaw o perspektywę teologiczną, politologiczną i kulturoznawczą. Wyodrębnione w serii trzy aspekty są jednak pierwszorzędne. Należy przy tym zwrócić uwagę, że wszystkie przyjęte perspektywy są warunkowane teologicznie. Choć sama warstwa teologiczna, czy może raczej teologicznodogmatyczna nie jest zbyt szeroko przez ŚRK rozwinięta, to jednak tak omawiana antropologia teologiczna, jak i etyka oraz socjologia ugruntowane są w aksjologii i epistemologii określonej przez dogmaty chrześcijańskie. Ponadto, granice poszczególnych perspektyw nie są ostre. Ich nakreślenie nie jest celem samym w sobie, ale ma raczej pomóc w pełniejszej i bardziej zrozumiałej odpowiedzi na zamierzony cel. Monografie wchodzące w skład serii stanowią więc uzupełniającą się całość. Zestawione ze sobą pozwalają na pełniejsze i bardziej zrozumiałe przedstawienie badanego zagadnienia. W ten sposób pierwsza monografia w serii, omawiająca perspektywę antropologicznoteologiczną, badała jakie założenia antropologii teologicznej leżą u podstaw konkretnych działań i interpretacji ŚRK odnośnie do globalizacji. W książce ustalono, że istotnym czynnikiem jest tu krytyka modelu homo oeconomicus, który zdaniem teologów określa dominujące współczesne systemy kulturowe, polityczne i ekonomiczne. W drugiej pozycji serii, analizującej ujęcie socjologiczne, przeprowadzono wnioskowanie, w którym odniesiono ŚRK i jej działania do modelu globalnego społeczeństwa obywatelskiego, innymi słowy, postawiono pytanie, na ile ta dość nowa w socjologii kategoria może być przyjęta w interpretacji aktywności genewskiej organizacji. Odpowiedź poprzedzona była szerokim zarysowaniem kontekstu historycznego oraz pojęciowego, w którym powstawała i powstaje badana ekumeniczna refleksja. W trzeciej monografii tworzącej tę serię przeprowadzono krytyczną analizę formułowanych w ŚRK stanowisk etycznych dotyczących wybranych zjawisk i zagadnień w perspektywie globalizacji. Dokonano również interpretacji źródeł, które leżą u podstaw poszczególnych stanowisk oraz wpływu tych stanowisk na chrześcijaństwo i ruch ekumeniczny. Warto zauważyć, że pierwsza monografia zaprezentowała również w sposób systematyczny podstawowe informacje na temat ŚRK – krótki rys historyczny, strukturę, która sama w sobie jest dość skomplikowana, kluczowe programy określające jej działania i zestawienie podstawowych informacji na temat Zgromadzeń Ogólnych ŚRK, będących w istocie każdorazowo centralnym wydarzeniem jej działalności. Informacje te nie są natomiast powielane w kolejnych pozycjach serii. Druga monografia, rozpatrująca zagadnienie z perspektywy socjologicznej, podała skrótowy wykład na temat podstawowych aspektów globalizacji oraz zestaw zdefiniowań tego procesu. Wykład ten stanowił konieczne tło dla wszystkich trzech książek.
Realizowane cele:
Założonym w projekcie celem była analiza, interpretacja i prezentacja podejścia ŚRK odnoszącego się do globalizacji. Dokonano analizy dokumentów oraz raportów odnoszących się bezpośrednio, jak i pośrednio do globalizacji. Dzięki kwerendzie przeprowadzonej w trzech ośrodkach, zwłaszcza w archiwach ŚRK w Genewie, dotarto do niepublikowanych dokumentów, które stanowiły zapis tworzenia poszczególnych stanowisk na wybrane zagadnienia związane z globalizacją. Przeprowadzona wielowątkowa analiza literatury przedmiotu umożliwiła dokonanie interpretacji według założonych kluczy: antropologicznoteologicznego, socjologicznego oraz etycznego, potwierdziła również zasadność tego założenia. Pozwoliła już na wstępie na przyjęcie tezy, że podejście ŚRK opiera się na radykalnej krytyce modelu globalizacji napędzanej przez niczym nieograniczony neoliberalny paradygmat wolnego rynku. Wyszczególniła, jakie inspiracje leżą u podstaw działania ŚRK. Wykazała, że krytyka ŚRK nie jest jedynie negatywną oceną globalnych procesów, ale staje się punktem wyjścia dla wizji i realizujących te wizje programów przedstawiających alternatywne modele globalizacji. Kluczowym przykładem jest tutaj program ekonomii życia. W przygotowanych w wyniku badań monografiach, jak i w towarzyszących im artykułach dokonano więc komplementarnej konstrukcji tego podejścia, zarówno od strony krytycznej, jak i pozytywnej, ukazującej alternatywne propozycje. Konstrukcję tę zaprezentowano w trzech kluczach: antropologicznoteologicznej krytyce modelu homo oeconomicus, chrześcijańskim ujęciu socjologicznej kategorii globalnego społeczeństwa obywatelskiego oraz w interpretacji etycznych stanowisk ŚRK odnośnie do ogólnych i szczegółowych zagadnień związanych z globalizacją. Pozwoliło to na prezentację na gruncie nauki polskiej struktury, istoty i funkcji Światowej Rady Kościołów oraz nakreślenie antropologicznoteologicznych założeń, które leżą u podstaw jej interpretacji procesów globalizacyjnych oraz kondycji późnej nowoczesności.
Cel główny, jakim była konstrukcja podejścia ŚRK do globalizacji pozwalał na zrealizowanie celów szczegółowych. Spośród kilkunastu wykazanych w poszczególnych publikacjach celach warto wspomnieć tu o dwóch. Przede wszystkim, wielokrotnie odnoszono się do założonej w projekcie tezy o znaczeniu wpływów Kościołów z poza zachodniego kręgu kulturowego, określanego tu również kategorią globalnego Południa. Wykazano, że od połowy lat sześćdziesiątych XX wieku, kiedy do ŚRK przystąpiły Kościoły z wielu krajów uzyskujących niepodległość w wyniku dekolonizacji, wpływy te znacznie wzrosły i dziś są często decydujące w przyjmowanej przez ŚRK perspektywie oceny zjawisk. Zaznaczają się one głównie w wymiarze politycznym i kulturowym, przy czym, przy tym drugim przejawiają się między innymi w podkreślaniu konieczności odwoływania się do terminów pochodzących z niezachodniego obszaru kulturowego. Dokładnie opisane w serii monografii pojęcie Ubuntu jest tu najważniejszym przykładem. Ponadto, odniesiono się do formułowanej przez różne środowiska krytyki, jaka dotyka ŚRK, i dotyczącej jej społecznego zaangażowania, a najczęściej podsumowywanej oskarżeniami o politycyzację, ideologizację chrześcijaństwa, promowanie "chrześcijańskiego socjalizmu" bądź też "liberalnego ekumenizmu". Stwierdzono, że ŚRK bardzo blisko współpracuje z aktorami międzynarodowej polityki, zarówno państwowymi i ponadpaństwowymi, jak ONZ, a także obywatelskimi, jak Światowe Forum Społeczne, a we współpracy tej podziela przekonania krytyczne wobec wizji neoliberalnej, nie wystarcza to jednak do przyporządkowania ŚRK etykiety "chrześcijańskiego socjalizmu".
Realizacja celów zaprezentowana została przede wszystkim we wspomnianej serii monografii i artykułów, a także podczas konferencji. Ponadto, stworzono prezentacją multimedialną opisującą strukturę oraz cele Światowej Rady Kościołów. Prezentacja ta była wyświetlana podczas otwartego seminarium naukowego w Katolickim Uniwerstycie w Rużomberku.
Wpływ na dyscyplinę:
Dokonująca się w ŚRK refleksja nad globalizacją oraz działania podejmowane w rezultacie tej refleksji stanowią zwornik w metodologicznej perspektywie pomiędzy obszarem teologicznym a obszarem politycznym, społecznym i ekonomicznym. Oznacza to, że refleksja ta jest w pełni tego słowa znaczeniu interdyscyplinarna. W konsekwencji, może pretendować do bycia łącznikiem pomiędzy różnymi aspektami i specyficznymi dla tych aspektów wnioskowaniami. Dla przedstawicieli nauk społecznych czy ekonomicznych, ekumeniczna refleksja nad globalizacją powinna stać się użytecznym narzędziem, które oddziałuje na kilka sposobów. Po pierwsze, rozszerza obszar propozycji czy strategii odnoszących się do globalizacji właśnie o te, które zostają wypracowane w ruchu ekumenicznym. Programy ekonomii życia czy teologii życia są tu najlepszym przykładem. Po drugie, pozwala na wydobycie religijnych czy też teologicznych czynników, które różnorako determinują również działania gospodarcze czy polityczne, co zwłaszcza w perspektywie globalnej i z uwzględnieniem teologicznej różnorodności chrześcijaństwa stanowi zjawisko trudne do interpretacji. Mogą to więc być czynniki, które wymykają się badaniom prowadzonym metodologicznymi narzędziami ekonomii, socjologii czy kulturoznawstwa. Sięgnięcie po ustalenia wypracowane w ŚRK daje więc możliwości uwzględnienia teologicznych uwarunkowań, co wydaje się szczególnie istotne dla refleksji nad tak wielowymiarowym zjawiskiem jakim jest globalizacja. Po trzecie wreszcie, dokonująca się w ŚRK interpretacja procesów globalizacyjnych daje możliwość zbadania ruchu ekumenicznego i wyrosłych na jego gruncie organizacji z perspektywy nauk społecznych. Ekumenizm jest jednym z najważniejszych wymiarów działania Kościołów chrześcijańskich, choć w ostatnich latach jego znaczenie wydaje się być trochę podważane. Jest jednocześnie ruchem religijnym, z wyraźnie zarysowanym celem, jakim jest jedność chrześcijan i ruchem społecznym, złożonym z różnych grup, które działają wspólnie w celu wywołania jakiejś zmiany społecznej. W konsekwencji powinien stać się obiektem zainteresowania nie tylko teologów, ale i reprezentantów innych dyscyplin. Jest bowiem ruchem jedynym w swoim rodzaju, dążącym do poszukiwania równowagi pomiędzy koniecznością inkluzywności w kulturowo różnorodnym świecie oraz koniecznością zachowania bezwarunkowego depozytu idei-wiary, określającym jego tożsamość. Wypracowane metody, którymi ekumenizm dąży do tej równowagi, powinny być badane oraz prezentowane również na zewnątrz. Taką jest przykładowo ekumeniczna interpretacja dialogu. Jednocześnie jednak refleksja nad globalizacją prowadzona w ŚRK dostarcza cennego narzędzia teologom. Jak już wspomniano, ekumeniści z genewskiej organizacji bardzo szeroko czerpią z propozycji dotyczących formowania postawy wobec globalizacji, podawanych przez różnorakie niechrześcijańskie i pozakościelne źródła. Wykorzystują szczegółowe strategie formułowane przez ekonomistów, czego przykładem jest duża liczba haseł składających się na nową architekturę światowego systemu finansowego. Odważnie sięgają po wzory kulturowe czy specyficzne paradygmaty przybliżane bądź opracowywane przez kulturoznawców i socjologów. W ten sposób ekumeniczna interpretacja procesów globalizacyjnych może przysłużyć się do poszerzenia interpretacji teologicznej w tych obszarach, które ze względu na przedmiot badań oraz dobór adekwatnych metod są właściwe naukom społecznym, humanistycznym czy ekonomicznym. Dla współczesnej teologii może okazać się cennym przykładem, jak w wiarygodny sposób wykorzystywać zasady interdyscyplinarności. W świecie coraz bardziej skomplikowanym, w którym specjalizacja staje się metodologicznym obowiązkiem, spojrzenie holistyczne jest właściwym i bezwarunkowo koniecznym uzupełnieniem rozczłonkowanej wiedzy. W wyniku przeprowadzonych badań należy z pełną odpowiedzialnością stwierdzić, że niezależnie od krytyki podejmowanej z konkretnych pozycji aksjologicznych, ekumeniczna interpretacja procesów globalizacyjnych w działalności ŚRK jest przykładem takiego holistycznego ujęcia.
W ramach realizacji projektu ukazały się:
I. Tryptyk monografii pod wspólnym tytułem: "CHRZEŚCIJAŃSKA ALTERGLOBALIZACJA"
Tom 1: Ks. Przemysław Kantyka,
Chrześcijańska alterglobalizacja. Człowiek wobec globalizacji w antropologicznoteologicznej wizji Światowej Rady Kościołów, Lublin: Wydawnictwo KUL 2016, ss. 114, ISBN 978-83-8061-363-8.
Tom 2: Piotr Kopiec,
Chrześcijańska alterglobalizacja. Światowa Rada Kościołów na rzecz budowy globalnego społeczeństwa obywatelskiego, Lublin: Wydawnictwo KUL 2016, ss. 250, ISBN 978-83-8061-362-1.
Tom 3: Ks. Marcin Składanowski,
Chrześcijańska alterglobalizacja. Etyka ekumeniczna w warunkach globalizacji. Główne rysy refleksji etycznej i działalności społecznej Światowej Rady Kościołów, KUL, Lublin 2016, ss. 222, ISBN 978-83-8061-364-5.
II. Monografia w języku angielskim:
Piotr Kopiec, Przemysław Kantyka, Marcin Składanowski,
Christian Alterglobalization in the Ecumenical Documents of the World Council of Churches, tłum. B. Kula, KUL, Lublin 2016, ss. 178, ISBN 978-83-8061-364-5.
III. Artykuły naukowe w czasopismach recenzowanych:
- Piotr Kopiec, Christian Alterglobalization: How the World Council of Churches is inspired by the World Social Forum? "Studia Oecumenica" 15:2015, s. 135-151.
- Przemysław Kantyka, World Council of Churches towards migration and poverty, „Studia Oecumenica” 15:2015, s. 123-134.
- Marcin Składanowski, Chciwość jako przyczyna światowego ubóstwa. Diagnoza Światowej Rady Kościołów, "Communio" 3(191) 2015, s. 34-56.
- Piotr Kopiec, Industrializacja i urbanizacja jako czynniki kryzysu w świetle społecznej nauki Światowej Rady Kościołów, "Communio" 3(191) 2015, s. 56-69.
- Przemysław Kantyka, „Ekonomia życia” wobec „ekonomii chciwości”. Światowa Rada Kościołów na rzecz zrównoważonego rozwoju. „Roczniki Teologiczne” z. 7: „Teologia Ekumeniczna” 63:2016, s. 265-274.
- Przemysław Kantyka, Theological Anthropology at the Basis of Inter-Denominational Controversies: Dialogue within the World Council of Churches, „Studia Oecumenica” 16:2016, s. 277-292.
- Piotr Kopiec, From the Sustainable Development to the Sustainable Community. The World Council of Churches' contribution to the Concept of Sustainability, „Studia Oecumenica” 16:2016, s. 293-304.
- Marcin Składanowski, Is There True Peace Without Truth? Ideological Roots of a Recent Statement of the Central Committee of the World Council of Churches on Religion and Violence, „Studia Oecumenica” 16:2016, s. 305-318.
Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 2017
18-25 stycznia 2017 kościół akademicki KUL godz. 12. 30 |
DZIEŃ |
CELEBRANS |
KAZNODZIEJA |
18 stycznia środa |
Ks. Dr hab. Przemysław Kantyka, prof. KUL Dyrektor Instytutu Ekumenicznego KUL
|
Ks. Mgr Grzegorz Brudny Kościół Ewangelicko-Augsburski |
19 stycznia czwartek |
Ks. Dr hab. Sławomir Nowosad, prof. KUL Dziekan Wydziału Teologii KUL |
|
20 stycznia piątek |
Ks. bp dr Mieczysław Cisło Biskup pomocniczy Archidiecezji Lubelskiej
|
Abp Abel Prawosławny Arcybiskup Lubelski i Chełmski
|
22 stycznia niedziela |
Ks. Bp Prof. Dr hab. Józef Wróbel Biskup pomocniczy Archidiecezji Lubelskiej
|
|
23 stycznia poniedziałek |
Ks. Dr hab. Antoni Nadbrzeżny Instytut Teologii Dogmatycznej KUL |
Ks. Mgr Mariusz Maikowski Kościół Adwentystów Dnia Siódmego |
24 stycznia wtorek |
Ks. Dr hab. Marek Jagodziński, prof. KUL Instytut Ekumeniczny KUL |
Ks. Mgr Andrzej Gontarek Kościół Polskokatolicki Przewodniczący Lubelskiego Oddziału Polskiej Rady Ekumenicznej |
25 stycznia środa |
Ks. Mgr Paweł Samiczak Kościół rzymskokatolicki |
Ks. Mgr Andrzej Jeziernicki Prezbiter naczelny Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej |
KONFERENCJA NAUKOWA
W TYGODNIU MODLITW
O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN
Protestantyzm. Różnorodność i dialog
19 stycznia 2017
czwartek
KUL
Collegium Norwidianum 004
godz. 10.00 - 12.00
10.00 |
Powitanie uczestników, wprowadzenie w tematykę konferencji |
10.10 |
Dr hab. Piotr Kopiec (KUL): Ojcowie Reformacji. |
10.30 |
Prof. Dr hab. Tadeusz J. Zieliński (ChAT): Protestantyzm ewangelikalny. |
11.10 |
Ks. Dr hab. Przemysław Kantyka, prof. KUL 50 lat dialogu katolicko-luterańskiego. |
11.30 |
dyskusja |
12.00 |
wernisaż wystawy Protestanci Lublina – ks. mgr Grzegorz Brudny, proboszcz parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Lublinie (atrium Collegium Norwidianum). |
Nowa książka przygotowana
w Instytucie Ekumenicznym KUL
Ekumenizm dla ewangelizacji
Redakcja
Ks. Przemysław Kantyka, Sławomir Pawłowski SAC
do nabycia w Wydawnictwie KUL
http://www.wydawnictwokul.lublin.pl/sklep/product_info.php?products_id=2844
SPIS TREŚCI
Abp Stanisław Budzik. Słowo wstępne
Ks. Przemysław Kantyka, Sławomir Pawłowski SAC. Wprowadzenie
Ks. Marcin Składanowski. Życiodajna misja. Ekumeniczne rozumienie ewangelizacji
Ks. Przemysław Kantyka. Wymiana darów duchowych katolików z chrześcijanami innych wyznań
Sławomir Pawłowski SAC. Największe osiągnięcia współczesnych dialogów ekumenicznych
Kurt kard. Koch. Perspektywy dialogu ekumenicznego między Kościołem katolickim a Kościołami prawosławnymi
Ks. Peter Hocken. Ekumenizm z ewangelikalnymi
Ks. Peter Hocken. Druga paradygmatyczna zmiana katolickiego ekumenizmu?
Ks. Marcin Składanowski. Ekumenizm w oczach tradycjonalistów katolickich. Półprawdy, manipulacje, stereotypy
Piotr Kopiec. Ekumenizm męczenników
Piotr Kopiec. Odpowiedzialny ekumenizm. Przykład Międzynarodowej Wspólnoty Ekumenicznej
Ks. Przemysław Kantyka. Ekumenizm i katecheza
Sławomir Pawłowski SAC. Hierarchia prawd wiary w katechezie a ekumenizm
Aneks: Papieska Rada do Spraw Popierania Jedności Chrześcijan Dyrektorium ekumeniczne (1993 r.)
Noty o autorach
Z Wprowadzenia:
(...) Duszpasterskie Wykłady Akademickie w 2014 roku odbyły się pod hasłem Ekumenizm dla ewangelizacji. Zarówno wykłady, jak i następująca po nich publikacja pod tym samym tytułem, zostały przygotowane przez Instytut Ekumeniczny KUL, który od ponad 30 lat służy Kościołowi w Polsce i na świecie swoją pracą badawczą nad zagadnieniami z teologii ekumenicznej oraz kształci kadry przyszłych wykładowców ekumenizmu i referentów ekumenicznych dla diecezji i zakonów.
W doborze tematyki wykładów wzięto pod uwagę oczekiwania ich uczestników, przede wszystkim duszpasterzy i katechetów. Znalazły się więc w wykładach zagadnienia dotyczące wymiany darów duchowych z chrześcijanami innych wyznań, ekumenizmu męczenników, krytyki ekumenizmu przez tradycjonalistów katolickich, największych osiągnięć współczesnych dialogów ekumenicznych, a także ekumenicznego wymiaru katechezy i zagadnienie hierarchii prawd wiary w katechezie. Wydaje się czymś ważnym umiejętność odparcia zarzutów stawianych ekumenizmowi przez tradycjonalistyczne środowiska katolickie, jak również dostrzeżenie olbrzymiego dorobku dialogów doktrynalnych ostatniego półwiecza. Dla duszpasterza pożyteczne będzie przypomnienie katolickich zasad communicatio in sacris – współudziału w świętych czynnościach. Ekumenizm to nie tylko doktryna i kult, to także świadectwo. Jan Paweł II przypomina, że „Chyba najbardziej przekonujący jest ten ekumenizm świętych i męczenników. Communio sanctorum mówi głośniej aniżeli podziały” (list apostolski Tertio millenio adveniente nr 37). Warto także przypomnieć wskazania Kościoła odnośnie do ekumenicznego wymiaru katechezy.
Przekazywana do rąk Czytelnika książka nie jest jedynie zapisem Duszpasterskich Wykładach Akademickich, które odbyły się w KUL 28 i 29 sierpnia 2014 r. W książce znalazły się również opracowania uzupełniające tematykę podjętą nad wykładach: rozważania o ekumenicznym rozumieniu ewangelizacji, o perspektywach dialogu katolików z prawosławnymi, o dialogu z chrześcijanami ewangelikalnymi umożliwionym dzięki nowemu otwarciu – zmianie „paradygmatu ekumenicznego” – dokonanemu przez papieża Franciszka. Opisany też został przykład realizacji ekumenizmu w praktyce przez Międzynarodową Wspólnotę Ekumeniczną. W aneksie zamieszczono także obowiązujące Dyrektorium ekumeniczne z 1993 r., ogłoszone przez Papieską Radę do Spraw Popierania Jedności Chrześcijan, zawierające wskazania dla praktycznego realizowania działalności ekumenicznej w Kościele katolickim. (...)
Kard. Kurt Koch na KUL
Dnia 8 grudnia 2014 roku, w 96. rocznicę powstania naszej uczelni, Instytut Ekumeniczny przeżywał wraz z Wydziałem Teologii KUL oraz z całą społecznością akademicką radość goszczenia Jego Eminencji Kardynała Kurta Kocha, przewodniczącego Papieskiej Rady do Spraw Popierania Jedności Chrześcijan.
Ksiądz Kardynał przewodniczył Mszy świętej w kościele akademickim, podczas której wygłosił homilię (zobacz fotorelację)
Następnie w czasie uroczystych obchodów jubileuszu istnienia uczelni Dostojny Gość otrzymał z rąk JM Księdza Rektora oraz Księdza Dziekana Wydziału Teologii Złoty Dyplom w uznaniu jego zasług dla teologii i Kościoła, zwłaszcza w promocji dialogu teologicznego i w działaniach na rzecz pojednania chrześcijan.
Ksiądz Kardynał wygłosił w czasie uroczystości wykład poświęcony perspektywom dialogu ekumenicznego między Kościołem katolickim a Kościołem prawosławnym (fotorelacja z uroczystości - zobacz)
Po uroczystości Dostojny Gość spotkał się z pracownikami Instytutu Ekumenicznego KUL, od których otrzymał księgę jubileuszową przygotowaną z okazji 30-lecia działalności Instytutu.
Instytut Ekumeniczny KUL wraz z Wyższym Seminarium Duchownym w Drohiczynie zapraszają na konferencję naukową:
Pragnę żyć
Interdyscyplinarna dyskusja o bezpieczeństwie i godności życia ludzkiego
Drohiczyn, 25 października 2014 roku
Zobacz plakat
TYDZIEŃ MODLITW O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN 2014
Instytut Ekumeniczny włącza się w lubelskie obchody Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan (18 - 25 stycznia 2014 roku).
Zapraszamy całą społeczność akademicką KUL oraz przyjaciół ekumenii na Msze święte w Kościele akademickim oraz nabożeństwa organizowane w świątyniach różnych Kościołów i Wspólnot chrześcijańskich w Lublinie.
W niedzielę 19 stycznia zapraszamy na ekumeniczny koncert kolęd i pieśni bożonarodzeniowych różnych tradycji chrześcijańskich.
W środę 22 stycznia zapraszamy na konferencję naukową poświęconą bardzo trudnej sytuacji naszych braci i sióstr w wierze w Syrii. W czasie konferencji podejmiemy także szerszą refleksję nad współczesnymi prześladowaniami chrześcijan.
„Jeden Pan – jedna wiara”. O ekumenizmie w Roku Wiary
Międzynarodowa konferencja naukowa
w 30-lecie Instytutu Ekumenicznego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II
oraz Ogólnopolski Zjazd Referentów ds. Ekumenizmu
Poniedziałek, 21 października 2013 r. godz. 9.00-17.00
Collegium Iuridicum, Lublin, ul. Spokojna 1, sala nr 300
Patronat honorowy
JEm. Ks. Kard. Kurt Koch, Przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan
JE Ks. Abp Józef Michalik, Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski
JE Ks. Abp Stanisław Budzik, Metropolita Lubelski, Wielki Kanclerz KUL
JE Ks. Bp Krzysztof Nitkiewicz, Przewodniczącego Rady KEP ds. Ekumenizmu
Zobacz fotorelację z konferencji - tutaj
Zobacz relację filmową - tutaj
Napisali o nas - zobacz relację Radia Watykańskiego - tutaj
Program
9.00
- Powitanie: ks. dr hab. Przemysław Kantyka, prof. KUL, Dyrektor Instytutu Ekumenicznego KUL
- Otwarcie konferencji: ks. dr hab. Marek Chmielewski, prof. KUL, Prodziekan Wydziału Teologii KUL
- Słowo Wielkiego Kanclerza KUL - JE Ks. Abp dr hab. Stanisław Budzik
- Słowo prawosławnego arcybiskupa lubelskiego i chełmskiego - JE Ks. Abp Abel
- Słowo honorowego zwierzchnika Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego w RP - JE Ks. Bp dr Edward Puślecki
Sesja I – przewodniczy ks. dr hab. Wojciech Hanc, prof. UKSW
9.45 Ks. prof. dr hab. Wacław Hryniewicz OMI
Dialog jako podstawowa kategoria wiary
10.15 Ks. dr Walerian Bugel, Wydział Teologiczny w Ołomuńcu
Relektura postaci ks. Jana Husa jako lekcja ekumeniczna
Prezentacja Księgi Jubileuszowej
10.45 – 11.15 Przerwa
Sesja II – przewodniczy ks. prof. dr hab. Zygfryd Glaeser (Uniwersytet Opolski)
11.15 JE Abp dr Jakub, prawosławny arcybiskup białostocki i gdański
Ekumenizm w historii: problemy i perspektywy
11.45 Ks. dr Hector Scerri, dziekan Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Maltańskiego
Ekumenizm Papieża Franciszka
12.15 Dyskusja
12.30 – 14.30 Przerwa
Sesja III – przewodniczy ks. prof. dr hab. Józef Budniak (Uniwersytet Śląski)
14.30 Ks. prof. Nicu Dumitraşcu, dziekan Wydziału Teologii Prawosławnej Uniwersytetu w Oradea (Rumunia)
Prawosławny komentarz do języka „ekumenicznej dyplomacji”
15.00 Ks. prof. dr hab. Piotr Jaskóła, dyrektor Instytutu Ekumenicznego i Badań nad Integracją Uniwersytetu Opolskiego
Sakrament Eucharystii w dialogach ekumenicznych
15.30 Dyskusja
16.00 – 16.30 Przerwa
16.30 Komunikaty dla referentów ds. ekumenizmu
"ZBIERANIE OWOCÓW"
SUKCESY I TRUDNOŚCI KATOLICKIEGO ZAANGAŻOWANIA EKUMENICZNEGO
KONFERENCJA NAUKOWA Z OKAZJI ROKU WIARY
DROHICZYN, 26 PAŹDZIERNIKA 2013 ROKU
Instytut Ekumeniczny KUL i Wyższe Seminarium Duchowne w Drohiczynie współorganizują konferencję naukową. Zobacz plakat.
Zobacz relację z konferencji tutaj
TYDZIEŃ MODLITW O JEDNOŚĆ CHRZEŚCIJAN 2013
Instytut Ekumeniczny, wypełniając swoje zadania statutowe, włączył się w lubelskie obchody Tygodnia Modlitw o Jedność Chrześcijan (18 - 25 stycznia 2013 roku).
W wymiarze duchowym i modlitewnym społeczność akademicka KUL przeżywa Tydzień Modlitw w czasie Mszy świętych w Kościele akademickim.
Naukowym elementem obchodów Tygodnia Modlitw była konferencja naukowa "O ekologii ekumenicznie. Apel Kościołów w Polsce o ochronę stworzenia", która odbyła się 23 stycznia 2013 r. (zobacz galerię zdjęć z konferencji)
Ostatnia aktualizacja: 18.01.2024, godz. 21:27 - Ewa Zięba