Wręczenie doktoratu honoris causa UAM prof. Henrykowi Podbielskiemu

Prof. Henryk Podbielski to jeden z najwybitniejszych hellenistów, uczony o uznanej pozycji w światowym środowisku filologów klasycznych i historyków filozofii – tak profesora KUL ocenił Senat Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza, który 7 lutego 2022 w Poznaniu uroczyście nada mu godność doktora honoris causa UAM. Wybitny filolog klasyczny, współtwórca olbrzymiej syntezy literatury greckiej, związany jest z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim Jana Pawła II od blisko 60 lat.

– Profesor Henryk Podbielski jest jednym z najbardziej znanych i cenionych hellenistów w Polsce. Jako zaangażowany dydaktyk, oddany swej pracy badacz literatury, kultury i języka starożytnych Greków i Rzymian, członek prestiżowych stowarzyszeń i organizacji naukowych, a także człowiek o wyjątkowych cechach ducha i intelektu – zawsze godnie reprezentował swoją uczelnię i całe jej środowisko naukowe – podkreślił prof. dr hab. Krzysztof Narecki z Katedry Filologii Greckiej Instytutu Literaturoznawstwa KUL, który jako uczeń wybitnego hellenisty wygłosił w 2018 r. laudację z okazji wręczenia profesorowi Medalu 100-lecia KUL.

– Dzięki znakomitym publikacjom w renomowanych wydawnictwach dał się poznać szerokiemu gronu humanistów polskich i zagranicznych oraz licznym rzeszom czytelników, zdobywając ich uznanie i szacunek – dodał prof. Narecki, przypominając też, że prof. Podbielski w latach 1975-2010 był członkiem Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN, w 2004 r. był wyróżniony przez Polską Akademię Umiejętności w Krakowie i został jej członkiem korespondentem, a 17 listopada tego roku – członkiem czynnym Wydziału Filologicznego, jako druga w historii, po prof. Stefanie Sawickim, osoba z KUL. – Obok wielu znakomitych osiągnięć i niekwestionowanego uznania w środowisku polskich filologów i humanistów – prof. Henryk Podbielski pozostaje osobą bardzo skromną, wrażliwą na potrzeby drugiego człowieka, a jednocześnie sam jest niezwykle prawy, rzetelny w pracy naukowej, wiele od siebie wymagający i zawsze oddany swemu środowisku – zaznaczył prof. Krzysztof Narecki.

W uroczystości nadania tytułu doktora honorowego Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu wezmą udział przedstawiciele władz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, którzy podkreślają, że jest to uhonorowanie godnej najwyższego podziwu działalności i zasług w pracy naukowo-badawczej prof. Henryka Podbielskiego jako jednego z najbardziej znanych i cenionych hellenistów i filologów klasycznych w Polsce.

Na KUL-u studia na filologii klasycznej obejmują zagadnienia z zakresu literatury, historii, kultury antycznej, a także językoznawstwa. To jeden z najciekawszych kierunków studiów humanistycznych na lubelskiej uczelni, który pozwala na dogłębne zapoznanie się m.in. z literaturą, kulturą i językiem starożytnej Grecji. Studenci filologii klasycznej KUL rozwijają swoje kompetencje poznając m.in. uczące logicznego myślenia języki łaciński i starogrecki. Absolwenci podejmują pracę m.in. jako redaktorzy i pracownicy wydawnictw, archiwiści, dziennikarze czy pracownicy instytucji kultury i edukacji lub obsługi ruchu turystycznego w kraju i za granicą; zostają także tłumaczami dokumentów łacińskich w kuriach diecezjalnych i innych urzędach Kościoła rzymskokatolickiego.

---

Henryk Podbielski urodził się 27 maja 1939 r. w Szumowie na Podlasiu, gdzie rodzice posiadali młyn i niewielkie gospodarstwo rolne. W czasie II wojny światowej – w 1941 r. – wraz z matką i starszą siostrą został zesłany do Ałtajskiego Kraju na Syberię, ojciec zaś został zamordowany przez Gestapo. Rodzina powróciła do Polski dopiero wiosną 1946 r.

1. Kariera naukowa:

· Maturę uzyskał w 1957 r. (Liceum Ogólnokształcące w Zambrowie); studia odbył w latach 1957-1963 w zakresie filologii klasycznej (Sekcja Filologii Klasycznej na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL); pracę magisterską pt. „Liryzacja epopei na przykładzie analizy strukturalnej homeryckiego Hymnu do Hermesa” napisał na seminarium greckim pod kierunkiem prof. dr J. Niemirskiej-Pliszczyńskiej.

· Jako etatowy pracownik naukowo-dydaktyczny nieprzerwanie pracował na KUL w okresie od 1 października 1963 r. do 30 września 2011 r.

· Stopień naukowy doktora uzyskał w 1969 r. na Uniwersytecie Warszawskim, na podstawie rozprawy „Struktura homeryckiego Hymnu do Afrodyty w świetle tradycji literackiej”, napisanej pod kierunkiem prof. K. Kumanieckiego; stopień naukowy doktora habilitowanego uzyskał w 1975 r. na podstawie rozprawy pt.: „Mit kosmogoniczny w Teogonii Hezjoda”, przedstawionej na Wydziale Filologii Polskiej i Słowiańskiej UW.

· Odbył kilkanaście staży zagranicznych: roczny pobyt jako visiting professor na filologii słowiańskiej Uniwersytetu Lowańskiego w roku akad. 1971/72, następnie w latach 1975-2001: osiem trzymiesięcznych stażów badawczych na Uniwersytetach w Leuven i w Louvain-la-Neuve, dwukrotny pobyt na Uniwersytecie w Amsterdamie, jeden na Katolickim Uniwersytecie w Nijmegen, trzykrotny na Uniwersytetach w Niemczech (Eichstätt, Heidelberg, Frankfurt am Main), dwukrotny w Paryżu i dwukrotny we Włoszech (Mediolan, Rzym).

· W latach 1999-2001 kierował dużym zespołem badawczym złożonym z wybitnych polskich hellenistów w ramach projektu „Literatura Grecji starożytnej”.

· Poza pracą naukowo-dydaktyczną pełnił kilka funkcji: przez długie okresy kierował najpierw Sekcją (1985-1993), a potem Instytutem Filologii Klasycznej (2002-2005); przez dwie kadencje był prodziekanem Wydziału Nauk Humanistycznych (1993-1999), pełnomocnikiem rektora ds. lektoratów; kierował także Senacką Komisją Biblioteczną i Senacką Komisją ds. Nauki (jako prodziekan WNH).

2. Osiągnięcia naukowo-badawcze:

· W bogatym dorobku naukowym prof. H. Podbielskiego można wyróżnić następujące obszary badawcze: literatura grecka epoki archaicznej (Homer, Hymny Homeryckie, Hezjod), teoria mitu, starożytna teoria literatury, grecka literatura periegetyczna (Pauzaniasz) i filozoficzna (Platon, Arystoteles), grecka i starożytna poetyka i retoryka, Hermogenes i szkolna retoryka i krytyka literacka za Cesarstwa.

· Wyjątkowym osiągnięciem jest kierowanie w l. 1999-2001 projektem badawczym Literatura Grecji starożytnej, w którym uczestniczyło 26 polskich hellenistów. Jego rezultatem jest olbrzymia synteza literatury greckiej (TN KUL, Lublin 2005, dwa tomy pod redakcją i ze znaczącym udziałem własnym prof. Podbielskiego), obejmująca całość jej dziejów, od Homera (VIII w. przed Chr.) po Nonnosa (V w. po Chr.), nobilitująca hellenistykę polską na forum światowym.

3. Najważniejsze publikacje (w tym przekłady, komentarze, redakcje):

- Mit kosmogoniczny w Teogonii Hezjoda, Rozprawy Wydziału Historyczno-Filologicznego 44, Studia Helleńskie 5, TN KUL, Lublin 1978.

- Arystoteles, Poetyka, przełożył i opracował [...], Biblioteka Narodowa, Seria 2, nr 209, Ossolineum, Wrocław 1983 [wyd. 2, Wrocław 1989; wyd. 3, Wrocław 2006].

- Arystoteles, Retoryka. Poetyka, przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył [...], Biblioteka Klasyków Filozofii nr 155, PWN, Warszawa 1988.

- Pauzaniasz, U stóp boga Apollona. Z Pauzaniasza „Wędrówki po Helladzie” księgi VIII, IX, X, przeł. z języka greckiego J. Niemirska-Pliszczyńska (ks. VIII) i H. Podbielski (ks. IX i X), oprac. (komentarz archeologiczny i literacki) H. Podbielski, Ossolineum, Wrocław 1989.

- Teoria dramatu w starożytnej Grecji. Teoria i krytyka literacka w Rzymie, [w:] O dramacie. Wybór źródeł do dziejów teorii dramatycznych, t. 1, pod red. E. Udalskiej, PWN, Warszawa 1989 [Wstęp: s. 15-45; komentarz do wybranych tekstów: s. 51-110; wyd. 2 zmienione i poprawione, Katowice 2001].

- Arystoteles, Retoryka, przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył [...], [w:] Arystoteles, Dzieła wszystkie, t. 6, PWN, Warszawa 2001, s. 266-477; Retoryka dla Aleksandra, s. 480- 561; Poetyka, s. 564-626; Posłowie. O życiu i twórczości Arystotelesa, s. 846-921.

- Arystoteles, Retoryka, Retoryka dla Aleksandra, Poetyka, przełożył, wstępem i komentarzem opatrzył […], PWN, Warszawa 2004.

- Pauzaniasz, U stóp boga Apollona, przekład ks. IX i X Wędrówek po Helladzie, komentarz i redakcja ks. VIII-X, Arcydzieła Kultury Antycznej, wyd. 2, Ossolineum, Wrocław 2005.

- Literatura Grecji starożytnej, t. 1: Epika – liryka – dramat, t. 2: Proza historyczna, krasomówstwo, filozofia i nauka, literatura chrześcijańska, pod red. […], TN KUL, Lublin 2005.

- Hermogenes, Sztuka retoryczna, opracowanie, przekład i komentarz […], TN KUL, Lublin 2012.

- Progymnasmata. Greckie ćwiczenia retoryczne, opracowanie, przekład i komentarz […], TN KUL, Lublin 2013.

- Pseudo-Longinus, Pseudo-Arystydes, Anonymus Seguerianus, Apsines. Trzy greckie stylistyki i dwa traktaty retoryczne z okresu Cesarstwa Rzymskiego, wstępami poprzedził, przetłumaczył i komentarzami opatrzył […], przedmowa i redakcja naukowa K. Narecki, TN KUL, Lublin 2016.

4. Funkcje pełnione w towarzystwach i stowarzyszeniach naukowych oraz nagrody i odznaczenia:

· W latach 1975-2010 był członkiem Komitetu Nauk o Kulturze Antycznej PAN, od 2004 jest członkiem korespondentem Polskiej Akademii Umiejętności, a od 16.06.2018 członek czynny Wydziału I Filologicznego PAU; pełnił funkcję prezesa Lubelskiego Koła Polskiego Towarzystwa Filologicznego (1983-2000) i wiceprezesa Zarządu Głównego PTF (1992-1995, 2000-2005);

· Nagroda Rektora KUL za rozprawę doktorską (1969) i habilitacyjną (1975); w 1989 nagroda Ministra Edukacji Narodowej II stopnia za udział w opracowaniu: O dramacie. Wybór źródeł do dziejów teorii dramatycznych (t. 1, red. E. Udalska, PWN, Warszawa 1989); w 2000 rektorska nagroda indywidualna II stopnia za osiągnięcia w pracy naukowej potwierdzone licznymi publikacjami naukowymi; w 2005 r. Złoty Krzyż Zasługi przyznany przez Prezydenta RP; w 2006 r. nagroda Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za redakcję i współautorstwo monografii Literatura Grecji starożytnej; w 2011 r. nagroda Rektora KUL I stopnia za całokształt osiągnięć naukowo-dydaktycznych; w 2017 FENIKS – nagroda Stowarzyszenia Wydawców Katolickich w kategorii „Tłumacz” (za przekład: Pseudo-Longinus, Pseudo-Arystydes, Anonymus Seguerianus, Apsines. Trzy greckie stylistyki i dwa traktaty retoryczne z okresu Cesarstwa Rzymskiego).

 

W 1966 roku Henryk Podbielski poślubił Jadwigą Skibińską; jest ojcem dwojga dorosłych już dzieci: Marcina (ur. 1970), doktora filozofii, oraz Bogny (ur. 1975), absolwentki Wydziału Malarstwa ASP w Krakowie i Wydziału Reżyserii PWST w Krakowie. Prof. Podbielski – jako wielki miłośnik przyrody – był także współzałożycielem i wiceprezesem w latach 1992-97 Stowarzyszenia Ochrony Pojezierza Łęczyńsko-Włodawskiego.