„Dyskursy o świecie” - o przyzwoitości, polityce i Władysławie Bartoszewskim

Mój ojciec uczył, że warto być przyzwoitym – przypomniał Władysław Teofil Bartoszewski – nauczyciel akademicki, historyk i polityk, który 23 lutego w związku z 15-leciem uhonorowania jego ojca tytułem doktora honoris causa KUL był gościem na naszej uczelni. Było to pierwsze spotkanie w ramach nowego cyklu „Dyskursy o świecie” – wykładów otwartych tych osób, które są zaangażowane w działalność instytucji państwowych, obywatelskich, kościelnych, a także aktywnych w dziedzinie kultury, nauki, biznesu, dyplomacji czy mediów.

– Mój ojciec uważał, że „vir bonus semper tiro”. Mamy wiele tłumaczeń tej sentencji np. „człowiek prawy jest zawsze nowicjuszem”, czyli w domyśle jest zawsze oszukiwany jako żółtodziób albo „dobry człowiek jest zawsze naiwny”, ale jednak mój ojciec tłumaczył to trochę inaczej. Dla niego człowiek dobry jest zawsze u progu, jest zawsze początkujący. A zatem człowiek przyzwoity jest zawsze na początku swojej drogi, czyli jest zawsze otwarty na naukę i na czerpanie z doświadczeń innych – powiedział Władysław Teofil Bartoszewski, wskazując, że to właśnie uniwersytet jako instytucja publiczna jest najlepszym miejscem formowania człowieka, i przyzwoitego i otwartego na naukę, ludzi i świat.

Syn Władysława Bartoszewskiego przypomniał też, że w latach 60., 70. i 80. poprzedniego stulecia KUL był jedyną niezależną uczelnią od Łaby do Władywostoku. – Przy wszystkich ograniczeniach wynikających z absurdalnej kontroli władzy komunistycznej można było jednak wykładać tutaj prawdę i robił to, między innymi, mój ojciec. Znaczenie KUL-u dla Polski jest ogromne i powiązane właśnie z pojęciem przyzwoitości. Tutaj, na tym uniwersytecie, można było i łatwiej było być przyzwoitym niż na wielu innych uczelniach – powiedział.

Nawiązując do polityki Władysław Teofil Bartoszewski zwrócił uwagę, że nie jest ona sprzeczna z przyzwoitością, chociaż powszechnie i od wieków tak się uważa. – Polityka w odczuciu społecznym związana jest z kłamstwem, oszustwem, przekrętami i praktykujący ją ludzie zwykle nie mieli opinii ludzi przyzwoitych. Przez wieki cel często uświęcał środki, a więc oszustwo traktowane jako spryt i przemoc były usprawiedliwiane chęcią osiągnięcia szczytnych celów – zaznaczył gość KUL, wskazując m.in. na przykład XVI-wiecznych wojen na tle religijnym.

– Mój ojciec podkreślał, że w ostatecznym rachunku warto postępować w zgodzie z własnym sumieniem, chociaż słowo warto nie oznacza tego samego, co opłaca się. I być może właśnie na zrozumieniu tej subtelnej różnicy między „warto” i „opłaca się” polega przyzwoitość – dodał, przypominając też, że charakter moralny jego ojca ukształtował dom rodzinny, a także nauczyciele m.in. z jezuickiego gimnazjum.

Podsumowując Władysław Teofil Bartoszewski przypomniał też, że jego ojciec był przekonany, że należy rozmawiać ze wszystkimi ludźmi, niezależnie od ich światopoglądu. – Mój ojciec uważał, że należy rozmawiać ze wszystkimi ludźmi, bo ich poglądy nie mają znaczenia. Znaczenie ma to, jak się oni zachowują – dodał gość KUL.

Nowy cykl na KUL pt. „Dyskursy o świecie” ma na celu podjęcie kluczowych zagadnień współczesności i zbudowanie przestrzeni dla wymiany idei i dobrych praktyk.

– „Dyskursy o świecie” będą miały formułę wykładów otwartych, podczas których osoby zaufania publicznego będą spotykały się z mieszkańcami Lublina, ze społecznością akademicką, ze wszystkimi zainteresowanymi osobami i dyskutowały o najistotniejszych problemach współczesności – zapowiedział moderator spotkania dr hab. Robert Szwed z Instytutu Dziennikarstwa i Zarządzania KUL.

***

Władysław Teofil Bartoszewski studiował na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie uzyskał tytuł magistra. Był doktorantem na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, a swój doktorat uzyskał na Uniwersytecie w Cambridge. Jako akademik był samodzielnym pracownikiem naukowym Uniwersytetu w Oxfordzie, Lady Davis Fellow na Uniwersytecie Hebrajskim w Jerozolimie, wykładowcą Uniwersytetu Warwick oraz z gościnnymi wykładami był m.in. w Cambridge, Yale czy Princeton University.

W 1985 r. był współzałożycielem Instytutu Studiów Polsko-Żydowskich w Oksfordzie, pełnił funkcję jego dyrektora, pozostał w zarządzie tej jednostki. W 2015 r. został kierownikiem Katedry Władysława Bartoszewskiego w Collegium Civitas w Warszawie. Jest autorem, współautorem i redaktorem licznych książek i kilkudziesięciu artykułów naukowych.