Longlife Learning

W odpowiedzi na ustawicznie zmieniającą się sytuację społeczną, gospodarczą i polityczną początku lat 90. XX wieku pojawiła się koncepcja uczenia się przez całe życie. Koncepcja ta  stała się polityczno-oświatowym programem oraz realizowaną praktyką edukacyjną w wielu krajach europejskich, w tym w Polsce. Za podstawę tej praktyki przyjęto założenie, że umiejętność permanentnego uczenia się jednostek jest warunkiem ich efektywnego dostosowywania się do postępujących zmian cywilizacyjnych. Takie założenie pociągnęło za sobą kolejne, stwierdzające, że umiejętność permanentnego uczenia się jednostki jest warunkiem uczenia się grup społecznych oraz organizacji. Dlaczego współczesny człowiek powinien uczyć się przez całe życie? Odpowiedź na to pytanie związana jest z tempem i wielokierunkowością rozwoju współczesnej cywilizacji, ale także zmianami demograficznymi. W chwili obecnej wyłącznie ilościowe gromadzenie wiedzy nie jest możliwe i pożądane. Już nie wystarczy, aby jednostka zgromadziła w swoim początkowym okresie życia zapas wiedzy, z której mogłaby następnie czerpać w nieskończoność. Powinna umieć wykorzystywać w ciągu całej swojej egzystencji wszystkie okazje do aktualizowania, pogłębiania i wzbogacania tej podstawowej wiedzy i dostosowywać się do zmieniającego się świata. Jak ważna to umiejętność uświadamia nam pandemia COVID-19. Niezależnie od wieku i poziomu wykształcenia, współczesny człowiek został postawiony przed wyborem nabycia umiejętności pozwalających na bezpieczniejsze funkcjonowanie w świecie wirtualnym (np. platformy e-pacjent, bankowości elektronicznej czy edukacji zdalnej) lub skazanie się  na potencjalny kontakt z wirusem.

Właśnie do umiejętności uczenia się stosownie do pojawiających się wyzwań i okoliczności, odwołuje się koncepcja Lifelong learning (LLL). LLL dosłownie oznacza, że uczenie się powinno odbywać się na wszystkich etapach cyklu życia (od kołyski aż po grób). Czyli powinno być osadzone we wszystkich kontekstach życia, od szkoły po miejsce pracy, dom i społeczność. Taki sposób uczenia się polega na zapewnieniu jednostce drugiej szansy na uaktualnienie podstawowych umiejętności, a także na oferowaniu możliwości uczenia się na bardziej zaawansowanych poziomach. Wszystko to oznacza, że formalne systemy świadczenia usług muszą stać się znacznie bardziej otwarte i elastyczne, tak aby takie możliwości mogły być rzeczywiście dostosowane do potrzeb uczącego się lub potencjalnego uczącego się.

Jest to szczególnie ważne w przypadku stale rosnącej grupy osób starszych. Wiele osób z tej grupy wiekowej czuje się niepewnie i ma duże obawy, związane z wymaganiami stawianymi przez współczesne społeczeństwa. Osoby w podeszłym wieku sądzą, że nie nadążając za postępem technicznym, nie tylko są bezużyteczne, ale również tracą autorytet. Uważają również, że współczesne społeczeństwo postrzega je jako obciążenie i przeszkodę w osiąganiu przez nie postępu i dobrobytu. Charakterystyczna jest dla nich także postawa pełna uprzedzeń do wszystkiego co nowe, a przełamanie niechęci do zmian nie przychodzi im łatwo.

Jednak nowa rozszerzona koncepcja edukacji powinna umożliwić każdej jednostce  odkrywanie, pobudzanie i wzmocnienie jej potencjału twórczego. LLL ma na uwadze w większym stopniu opanowanie narzędzi pozyskiwania wiedzy niż zdobycie encyklopedycznych i skodyfikowanych wiadomości. Uczenie się przez całe życie można traktować jednocześnie jako środek i cel życia ludzkiego. Jako środek, ponieważ każda jednostka powinna uczyć się rozumieć otaczający ją świat, przynajmniej na tyle, na ile jest to konieczne, aby żyć godnie, rozwijać swoje zdolności zawodowe i wreszcie  komunikować się z otaczającym światem.

Uczenie ustawiczne można traktować jako cel, ponieważ jego istotą jest radość, jaką daje rozumienie, poznawanie i odkrywanie. Nawet jeśli coraz rzadziej mamy do czynienia z bezinteresownym studiowaniem, co spowodowane jest wzrostem zapotrzebowanie na wiedzę utylitarną, to tendencja do wydłużania okresu kształcenia i ilość wolnego czasu jaki oferuje nam np. emerytura, powinna sprzyjać docenianiu przez coraz większą liczbę dorosłych przyjemności płynących z indywidualnego przyswajania wiedzy i dociekań. Pogłębianie wiedzy pozwala każdemu lepiej zrozumieć różnorodne aspekty jego otoczenia. Wiedza służy rozbudzaniu zainteresowań intelektualnych i krytycyzmu oraz umożliwia odkrywanie rzeczywistości dzięki niezależności sądów.