Aktualności / Wydarzenia

Problematyka Wojny - tematem nowej edycji Areopagu Uniwersytetów

Na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II z udziałem rektorów największych uniwersytetów w Polsce - UW, UJ i UAM, a także Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego odbyła się 24 czerwca br. pierwsza debata w ramach nowej edycji Areopagu Uniwersytetów pt. "Uniwersytet a wojna". Podczas dyskusji eksperci tych uczelni zgodzili się, że dla zachowania tożsamości Zachodu kluczowa jest wolność naukowa, by nikt - tak jak w Rosji - nie mógł narzucić jednego systemu wartości.

- Podczas pierwszej edycji Areopagu poświęconego pandemii COVID-19 pojawiło się jedno ważne stwierdzenie: "by świadczyć trzeba doświadczyć". Mimo że jesteśmy stosunkowo daleko od działań wojennych w Ukrainie, to tutaj w Polsce również doświadczamy tragedii tych osób, które opuściły Ukrainę i przybyły do naszego kraju. Wspieramy je okazując naszą sympatię i niosąc im pomoc - podkreślił podczas otwarcia debaty rektor KUL ks. prof. Mirosław Kalinowski, przypominając też, że poza Areopagiem Uniwersytetów ważnym wydarzeniem na uczelni było dzisiejsze Święto Patronalne KUL - tradycyjnie w uroczystość Najświętszego Serca Pana Jezusa. - Dzisiejsza dyskusja, która zmierza w kierunku podstaw aksjologicznych w odniesieniu do trudnej sytuacji wojny w Ukrainie jeszcze szerzej nam uświadomi to, co w naszym sercu się buduje (...). Myślę, że jeśli nawet mogą nas dzielić wyznania i religie, to jednak kiedy myślimy kategorią serca, to również bliższe są nam kategorie ludzkie, humanistyczne, które budzą w nas wrażliwość na drugiego człowieka - dodał ks. prof. Mirosław Kalinowski.

Poza rektorem KUL pierwszej debacie zatytułowanej "Starcie wartości? Aksjologiczne aspekty wojny" w nowej edycji Areopagu Uniwersytetów przysłuchiwali się rektor UW prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UJ prof. Jacek Popiel, rektor UAM prof. Bogumiła Kaniewska (także przewodnicząca Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich) i rektor UWM dr hab. Jerzy Andrzej Przyborowski, prof. UWM.

W dyskusji, która dostępna jest online w mediach społecznościowych KUL, głos zabrali przedstawiciele filozofii, teologii, nauk humanistycznych i nauk o komunikacji. Byli to dr hab. Hieronim Grala (UW), dr hab. Tomasz Żuradzki, prof. UJ, prof. dr hab. Ewa Nowak (UAM), prof. dr hab. Marek Melnyk (UWM) oraz ks. prof. dr hab. Marcin Składanowski (KUL). Spotkanie moderował dr hab. Robert Szwed (KUL). Eksperci omawiali m.in. doktrynę wojny sprawiedliwej w kontekście różnych systemów wartości, odnosząc się przy tym do obecnej pełnoskalowej agresji Rosji na Ukrainę, ale także do poprzedzającą ją polityki Kremla. Ważnym wątkiem była też historia Rosji, która od wieków przejawia tendencje imperialistyczne - również uzasadniane przez wysokich przedstawicieli rosyjskiego prawosławia, w tym patriarchy Cyryla I.

Ciekawym zagadnieniem, który poruszył ekspert KUL, była m.in. postawa przedstawicieli środowisk naukowych w Rosji, którzy poparli inwazję armii rosyjskiej na Ukrainę. - Dla nas trwająca agresja Rosji przeciwko Ukrainie to jest też zamach na wartości Zachodu: na wolność, demokrację, na prawo własności, prawo do życia, poszanowania własnej tożsamości, ale intrygujące jest to, że w rosyjskim dyskursie od 2014 roku, ale i wcześniej, temat wartości istnieje. Od wielu lat w rosyjskim dyskursie publicznym - nie tylko kościelnym, ale w dyskursie polityków i w dokumentach państwowych - kwestie wartości stają się coraz bardziej centralne i uzasadniające rosyjską agresję, a nawet zbrodnie - powiedział ks. prof. dr hab. Marcin Składanowski - teolog i doktor w dyscyplinie nauki o bezpieczeństwie, którego zainteresowania naukowe dotyczą m.in. rosyjskiego konserwatyzmu i imperializmu, a także roli Rosji w globalnym systemie bezpieczeństwa.

Ekspert KUL dodał też, że choć Rosja nie ogłosiła oficjalnie konfliktu zbrojnego z Ukrainą, to rosyjska propaganda głosi, że to Ukraina od wielu lat prowokuje ją do sporu. - Te same piękne słowa o wartościach inaczej brzmią dla nas niż dla Rosjan. Dla nas są argumentem za skandalem tej wojny, za jej zgorszeniem i za złem, a dla Rosjan są argumentem za wojną. To pokazuje, że chociażby w naszym środowisku uniwersyteckim jest niebezpieczne dążenie do wspólnoty wartości, bo w Rosji to jest narzędzie służącego do tego, żeby uciszać niepokornych (...). Dlatego tak ważna jest wolność naukowa, także w świecie wartości - tłumaczył.

Główną ideą Areopagu Uniwersytetów, któremu patronuje KRASP – Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich, jest prowadzenie debaty publicznej o wyzwaniach współczesności w przestrzeni uniwersyteckiej. To inicjatywa środowiska akademickiego czterech uczelni - Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Uniwersytetu Warszawskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego i Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. W 2021 r., w pierwszej edycji Areopagu Uniwersytetów, eksperci omawiali zagadnienia dotyczące pandemii COVID-19, w tym systemu wartości, granic etycznych medycyny, relacji społecznych i problemów gospodarczych.

Podczas kolejnych trzech debat na UJ, UAM i UW eksperci omówią prawne, społeczne i gospodarcze zagadnienia związane z inwazją Rosji na Ukrainę. Na Uniwersytecie Jagiellońskim w spotkaniu pt. "Prawo do przemocy? Prawne aspekty wojny" udział wezmą m.in. politolodzy i badacze zajmujący się bezpieczeństwem, na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu w debacie pt. "Uchodźcy. Koegzystencja czy asymilacja. Społeczne aspekty wojny" m.in. socjolodzy i psycholodzy, a na Uniwersytecie Warszawskim w spotkaniu "Zarabiać na przemocy? Gospodarcze aspekty wojny" m.in. eksperci w dziedzinie ekonomii i bankowości.

Pełnomocnicy merytoryczni, którzy opracowali tematykę nowej edycji Areopagu Uniwersytetów, zatytułowaną "Uniwersytet a wojna", to prof. Lucyna Błażejczyk-Majka (UAM), ks. dr hab. Cezary Smuniewski (UW), prof. Leszek Sosnowski (UJ) oraz prof. Jacek Wojtysiak (KUL).