Nauka / Zespół Ekspertów KUL / Eksperci / Mirosław WRÓBEL

Znaczenie projektu „Biblia Aramejska”

Mirosław WRÓBEL | 2021-11-23

Projekt Biblia Aramejska ma istotne znaczenie dla badań targumicznych w Polsce. Projekt ten został zainicjowany w 2014 r. przez biblistów Instytutu Nauk Biblijnych KUL. Dotyczy on krytycznego wydania polskiego tłumaczenia Palestyńskich Targumów do Pięcioksiegu – Targumu Neofiti 1 (t. 1-5), Targumu Pseudo-Jonatana (t. 6-10) oraz Targumu Onkelosa (t. 11-15), a w dalszej kolejności Targumu Jonatana do Proroków oraz Targumów do Pism przy współpracy uczonych różnych ośrodków naukowych w Polsce oraz uczonych żydowskich[1]. „Biblia Aramejska” wypełnia lukę w polskiej nauce i staje się motywem do szerszego zainteresowania polskiego społeczeństwa bezcennymi parafrazami targumicznymi, które stanowią interpretację Bożego objawienia w tradycji żydowskiej i chrześcijańskiej. Do tej pory ukazało się 5 tomów Biblii Aramejskiej (Wprowadzenie do Biblii Aramejskiej, Targum Neofiti 1 do Księgi Rodzaju, do Księgi Wyjścia, do Księgi Kapłańskiej i do Księgi Powtórzonego Prawa w wersji naukowej i popularnej). Pierwsze w Polsce tłumaczenie tekstów targumicznych stanowi bezcenne źródło dla dalszych badań naukowych. Krytyczna edycja tekstu źródłowego Targumu Neofiti 1 umożliwia głębsze zrozumienie tekstów kanonicznych (Stary i Nowy Testament) oraz tekstów literatury międzytestamentalnej (apokryfy, manuskrypty z Qumran, literatura rabiniczna). Seria „Biblia Aramejska” staje się w Polsce dużą pomocą dla interpretacji normatywnych tekstów judaizmu i chrześcijaństwa. Wiele wyodrębnionych źródeł stanowi podstawę do dalszych badań specjalistycznych. Biblia Aramejska jest cennym źródłem dla badaczy różnych dyscyplin nauki (filozofii, historii, paleografii, archeologii, egzegezy, socjologii, lingwistyki, psychologii). Pierwsze krytyczne wydanie Targumu Neofiti 1 na gruncie polskim wpisuje się w nurt nauczania Kościoła po Soborze Watykańskim II, który wzywa do głębszego dialogu pomiędzy judaizmem i chrześcijaństwem. Publikacja ta umożliwia głębszą realizację nauczania współczesnego Kościoła o wzajemnym otwarciu i dialogu pomiędzy Synagogą a Kościołem. Papież Jan Paweł II i jego następcy - papież Benedykt XVI i papież Franciszek opierając się na deklaracji soborowej Nostra aetate nauczają, że chrześcijaństwo i judaizm jako społeczności religijne są ze sobą spokrewnione. Wgłębiając się we własną tajemnicę, Kościół odkrywa więź łączącą go z judaizmem. Nie można w pełni zrozumieć nauki Jezusa Chrystusa oraz przestrzeni narodzin Kościoła bez odniesienia do świata żydowskiego i jego tradycji. Poznawanie tradycji targumicznych pozwala chrześcijanom na głębsze zrozumienie judaizmu okresu Drugiej Świątyni, w którego łonie rodzi się Kościół. Znajomość „Biblii Aramejskiej”  pozwala na lepszą percepcję tekstów Nowego Testamentu, które nieraz dają się lepiej wyjaśnić dzięki tradycjom targumicznym niż dzięki tekstowi masoreckiemu. Pisma chrześcijańskie powstawały w środowisku żydowskim i są głęboko zakorzenione w tradycji Izraela. „Bibia Aramejska” stanowiła swoisty pomost pomiędzy Torą i Ewangelią. Jej treść wykorzystywana w liturgii synagogalnej stała się ważnym elementem rodzącego się chrześcijaństwa. W targumach można dostrzec istotny styk pomiędzy judaizmem i chrześcijaństwem. Żydzi i chrześcijanie I w. rozumieli Biblię w świetle interpretacji egzegetycznych zawartych w targumach.

            Współcześni badacze pism targumicznych z różnych krajów zrzeszeni są w Międzynarodowej Organizacji Studiów Targumicznych (IOTS – International Organization for Targum Studies), która została założona w 1992 w Dublinie. Specjaliści dzielą się wynikami swych badań co 3 lata na międzynarodowych konferencjach. Do dyspozycji uczonych są dostępne pomoce bibliograficzne oraz regularnie ukazujący się Newsletter informujący o najnowszej bibliografii oraz o wszystkich aktualnych zagadnieniach na temat studiów targumicznych. Bardzo użyteczna dla badaczy jest możliwość korzystania ze źródeł targumicznych udostępnionych przez Hebrew Union College i Jewish Institute  w ramach projektu: Comprehensive Aramaic Lexicon Project.

 

[1] Dyrektorem i redaktorem naukowym projektu jest piszący te słowa ks. Mirosław S. Wróbel.

Mirosław Wróbel
Kontakt

miroslaw.wrobel@kul.pl