Instytut Nauk Biologicznych został utworzony z dniem 01.10.2019 r. na bazie funkcjonującego na KUL od dnia 01.10.2009 r. Instytutu Biotechnologii, w skład którego wchodziło pięć katedr: Katedra Biochemii i Chemii Środowiska, Katedra Biologii Molekularnej, Katedra Fizjologii i Biotechnologii Roślin, Katedra Fizjologii i Ekotoksykologii oraz Katedra Bionanomateriałów.

Instytut Nauk Biologicznych tworzą aktualnie cztery katedry: Katedra Biologii i Biotechnologii Mikroorganizmów, Katedra Biologii Molekularnej, Katedra Fizjologii i Biotechnologii Roślin oraz Katedra Fizjologii Zwierząt i Toksykologii.

Siedzibą Instytutu jest nowoczesny budynek, zlokalizowany przy ul. Konstantynów 1 I, który powstał dzięki projektowi „Budowa Gmachu Naukowo-Dydaktycznego Biotechnologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II”, współfinansowanemu ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013. Zajęcia dydaktyczne oraz badania naukowe zostały przeniesione do nowego budynku od dnia 01.02.2012 r.

Instytut Nauk Biologicznych prowadzi studia stacjonarne I i II stopnia o profilu ogólnoakademickim na kierunku Biotechnologia (także w języku angielskim).

Biotechnologia jest bardzo dynamicznie rozwijającą się, nowoczesną dziedziną o dużym znaczeniu praktycznym, wykorzystującą i integrującą zdobycze wielu lat badań różnych dyscyplin nauk przyrodniczych takich jak biologia, fizyka czy chemia i nauki techniczne. Z wytworami biotechnologii mamy do czynienia na każdym kroku, stosuje się je w przemyśle, ochronie środowiska, medycynie i w produkcji żywności.

Biotechnologia staje się kluczową dziedziną nauki, służącą poszukiwaniu nowych środków leczniczych, szczepionek i środków diagnostycznych. Jej istotę stanowi zastosowanie organizmów, systemów i procesów biologicznych do potrzeb przemysłu. Przemysł biotechnologiczny intensywnie rozwija się od ponad 30 lat w wysoko uprzemysłowionych krajach europejskich. Pragnieniem naszego instytutu jest aktywne uczestnictwo w rozwijaniu tego przemysłu również w Polsce, między innymi poprzez kształcenie specjalistów w tej dziedzinie w ramach kierunku studiów Biotechnologia.