Dwutomowa monografia „Medioznawstwo personalistyczne” jest próbą ukazania potencjału polskiego środowiska specjalistów nauk o mediach i komunikacji społecznej w obszarze nauk humanistycznych i społecznych, na którym to potencjale można i warto budować nową jakość badań medioznawczych o profilu personalistycznym.

W Polsce od kilkunastu już lat istnieje silna tradycja medioznawczych badań personalistycznych, związana z ośrodkiem studiów dziennikarskich Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie i działalnością Sekcji Aksjologii Komunikowania Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Tradycję tę zainicjował i owocnie rozwija prof. Michał Drożdż, kierujący wymienionymi jednostkami badawczo-naukowymi. Niewątpliwie, prof. Michał Drożdż jako pierwszy polski medioznawca personalistyczny, pozostanie ikoną polskiej filozofii mediów, a bezsprzecznie personalistycznej filozofii mediów. Jego monumentalne dzieła: Osoba i media. Dyskurs paradygmatyczny filozofii mediów oraz Logos i ethos mediów. Personalistyczny paradygmat etyki mediów, stanowią pionierskie ujęcie personalistycznej antropologii, etyki i aksjologii komunikowania medialnego, nie tylko w polskiej, ale również światowej literaturze naukowej. Nie będzie przesadą stwierdzenie, iż jak przed laty przy Ośrodku Badań Prasoznawczych Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie czy Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego powstały szkoły badań medioznawczych (prasoznawczych, studiów nad dziennikarstwem) o specyficznej dla każdej z nich perspektywie badawczej, tak przy Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie w ostatniej dekadzie został wypracowany nowy, humanistyczny nurt badań medioznawczych, dotąd właściwie nieobecny w polskiej (i nie tylko) nauce o mediach i komunikacji społecznej, który proponujemy nazwać medioznawstwem personalistycznym, jak ujmuje to tytuł niniejszej monografii. Terminem medioznawstwo obejmujemy w węższym znaczeniu naukę o mediach masowych, w szerszym natomiast naukę o komunikowaniu medialnym[1]. Widoczny rozwój medioznawstwa personalistycznego potwierdza trafność licznych opinii polskich badaczy o dwuobszarowości nauk o mediach i konieczności zakwalifikowania ich przez ministra nauki i szkolnictwa wyższego zarówno do obszaru i dziedziny nauk społecznych, jak również nauk humanistycznych. Po kilkunastu latach pracy pod kierunkiem prof. Michała Drożdża zespołu badaczy filozofii mediów, niezwykle płodnego w serie wydawnicze i cykle międzynarodowych konferencji etyki mediów, które na stałe wpisały się w kalendarz sesji i sympozjów polskich medioznawców, należy już dzisiaj mówić o krakowskiej szkole medioznawstwa personalistycznego, która przy szerszym zaangażowaniu specjalistów z innych ośrodków, w naszym przekonaniu, może stać się polską szkołą medioznawstwa personalistycznego, w przyszłości identyfikowaną w światowej nauce o mediach właśnie z polskim środowiskiem medioznawczym[2]. Personalistyczna orientacja badawcza, wypracowywana na gruncie polskim, stanowi bowiem niekwestionowane novum na tle orientacji neomarksistowskich, strukturalistycznych, postmodernistycznych, funkcjonalistycznych, społeczno-kulturowych czy konstruktywistycznych szeroko znanych, zagranicznych szkół medioznawczych: frankfurckiej szkoły krytycznej, szkoły toronckiej, szkoły funkcjonalizmu amerykańskiego, szkoły Cultural Studies, jak również szkoły Palo Alto[3].

Czym właściwie jest medioznawstwo personalistyczne? Ta monografia nie udziela na to pytanie prostej i jednoznacznej odpowiedzi, bowiem faktycznie dać jej jeszcze nie może. Mając na uwadze kilkudziesięcioletnią dyskusję nad statusem metodologicznym nauk o mediach, toczoną tak w Polsce, jak i na forum międzynarodowym, niezasadne jest formułowanie szybkich konkluzji w tym względzie, bez uprzedniego podjęcia gruntownego i szerokiego, krytycznego dyskursu o tożsamości medioznawstwa personalistycznego przez samych badaczy zainteresowanych jego uprawianiem. Oczywiście, nie odbiera to żadnemu z nich możliwości wysuwania własnych propozycji programów badawczych, które chcieliby rozwijać w ramach medioznawstwa personalistycznego, a wręcz przeciwnie, ich opracowanie i wdrożenie jest absolutnie konieczne. Niniejsza monografia jest taką właśnie próbą ukazania spektrum różnorakich ujęć tego, jak poszczególni autorzy chcą rozumieć diadę  ̶  personalizm i media. Jedni ujmują ją z perspektywy podmiotowości człowieka mediów bądź jego etyczności i aksjologiczności lub dialogiczności i relacyjności, jak również prospołecznej i wspólnotowej realizacji jego potencjalności osobowych. Inni z kolei chcą ją utożsamiać z określonym nurtem personalizmu antropologicznego lub umiejscowić w aprobowanym przez siebie systemie personalistycznym. Zaproszonym do współtworzenia tej monografii autorom, pozostawiono swobodę analiz komunikacji medialnej i mediosfery z pozycji godności osoby ludzkiej, nie narzucając wyłącznie uprawnionej, jednej opcji badawczej. Z tego względu niektórzy wprost odwołują się w swoich przedłożeniach do wybranego kierunku personalizmu, inni czynią to niejako pośrednio na tle prowadzonych rozważań. Pracę tę cechuje pluralizm ujęć i poznawcze otwarcie, tak na pozytywne, jak i krytyczne głosy o możliwości i sensowności rozwijania personalistycznego paradygmatu medialnego. Ścisłe określenie tożsamości metodologicznej medioznawstwa personalistycznego jawi się jako zadanie przyszłości, które trzeba jednak już dziś podejmować. Na obecnym etapie jego rozwoju można bez wątpienia stwierdzić, iż jest to wybitnie humanistyczny nurt badań medioznawczych, którego zasadnicze ogniwo stanowi personalistyczna filozofia mediów, kładąca fundamenty pod personalistycznie orientowane inne subdyscypliny nauk o mediach, jak pedagogika, psychologia, kulturoznawstwo, teologia czy zarządzanie mediami itp., będąca zarazem w wymiarze paradygmatycznym mostem, łączącym w integralną całość charakterystyczną dla medioznawstwa wielodyscyplinarność. Metodologiczna tożsamość medioznawstwa personalistycznego powoli się zatem krystalizuje, czemu sprzyjają bogate tradycje personalistyczne polskiego środowiska filozoficznego. 

W swojej 100-letniej historii Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II wniósł niepodważalny wkład w rozwój filozofii personalistycznej w Polsce, zwłaszcza przez dorobek lubelskiej szkoły filozoficznej, która powstała przy Wydziale Filozofii oraz lubelskiej szkoły personalizmu, zainicjowanej na Wydziale Teologii KUL, na którym od kilkunastu lat prowadzone są badania z zakresu edukacji medialnej. Tak doniosłe dziedzictwo szczególnie predestynuje lubelskich personalistów do włączenia się w opracowanie programu medioznawstwa personalistycznego i podjęcie starań, zmierzających do integracji zespołu specjalistów życzliwych dla tego projektu. Niniejsza monografia pt. Medioznawstwo personalistyczne stanowi jedną z pierwszych inicjatyw podejmowanych na Wydziale Teologii KUL i w Szkole Języka i Kultury Polskiej KUL, wpisujących się w proponowany projekt, do którego zaproszono badaczy z całej Polski. Monografia ta ma zatem charakter przyczynkarski i rozpoczyna cykl wydawniczy w serii Centrum Badań nad Medioznawstwem Personalistycznym Wydawnictwa Naukowego KUL. Jeśli stanie się inspiracją do szerszej debaty nad zasadnością rozwijania i dalszym ukierunkowaniem badawczym medioznawstwa personalistycznego, spełni stawiane przed nią zadania

[1] Por. Medioznawstwo, w: Słownik terminologii medialnej, red. W. Pisarek, Kraków: Wydawnictwo UNIWERSITAS 2006 s. 119.

[2] Por. P. Guzdek, O możliwości powstania polskiej szkoły medioznawstwa personalistycznego. Przyczynek do dyskusji, Tarnów: Wydawnictwo BIBLOS 2014, s. 181-194.

[3] Por. M. Drożdż,  "Persona communicans" z perspektywy aksjologicznej, w: Człowiek w świecie mediów, red. M. Drożdż, I. S. Fiut i inni, Kraków  ̶  Kielce: Wydawnictwo JEDNOŚĆ 2012 s. 203.