Rodzina w przestrzeni medialnej

Wstęp do publikacji

Współczesne technologie komunikacyjne stają się przyczyną transformacji kulturowej na przestrzeni ostatnich stuleci. Wraz z nimi – jak pisze Benedykt XVI w Orędziu na Światowy Dzień Środków Społecznego Przekazu – „otwierają się perspektywy jeszcze niedawno nie do pomyślenia, które budzą zdumienie możliwościami stwarzanymi przez nowe środki, a zarazem zmuszają w sposób coraz bardziej naglący do podjęcia poważnej refleksji nad znaczeniem przekazu w epoce cyfrowej. Staje się to szczególnie oczywiste, kiedy mamy do czynienia z nadzwyczajnymi możliwościami Internetu oraz ze złożonością jego funkcji. Jak każdy inny owoc umysłu ludzkiego, nowe technologie komunikacyjne muszą być wykorzystywane w służbie integralnego dobra osoby i całej ludzkości. Jeżeli są stosowane mądrze, mogą przyczyniać się do zaspokojenia pragnienia sensu, prawdy i jedności, które jest najgłębszą aspiracją istoty ludzkiej”[1]. Zatem przed nowymi mediami rysuje się pozytywna perspektywa rozwoju człowieka w wielu obszarach życia: informacyjnego, edukacyjnego, religijnego, ekonomicznego, rozrywkowego, resocjalizacyjnego; pozostaje tylko fundamentalne pytanie o człowieka i jego aktywność w przestrzeni nowych mediów. To pytanie jest fundamentalne dla niniejszej publikacji – podręcznika zatytułowanego Mass media w życiu rodziny.

Podręcznik jest adresowany do studentów nauk o rodzinie i pracy socjalnej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Ma on być pomocą w aktywnym uczestniczeniu studentów w konwersatoriach: Mass media w życiu rodziny (na kierunku nauki o rodzinie) i Mass media a osoby wykluczone społecznie (na kierunku praca socjalna).

Podręcznik składa się z trzech części. Pierwsza część, zatytułowana Człowiek drogą mass mediów, przeznaczona jest dla studentów obu kierunków studiów. Tytuł nawiązuje do słów użytych przez Jana Pawła II w jego pierwszej encyklice Redemptor hominis, iż „człowiek jest drogą Kościoła”. Przez analogię do tych słów można zapytać, czy człowiek jest drogą współczesnych mass mediów? W oparciu o zamieszczone artykuły, własne spostrzeżenia i dialog prowadzony podczas zajęć studenci mają znaleźć odpowiedź na to pytanie.

Druga część, zatytułowana Mass media w życiu rodziny, jest adresowana do studentów uczestniczących w konwersatorium na kierunku nauki o rodzinie. Zamieszczone w tej części artykuły ukazują człowieka i jego otoczenie, jakim jest rodzina i społeczeństwo na tle rozwoju nowych technologii informatycznych i komunikacyjnych. Nazywane w skrócie przez współczesnych nowymi mediami, zmieniają sposób komunikowania się, a tym samym współtworzą nowy styl życia człowieka, każdej jego sfery: prywatnej, publicznej, edukacyjnej, kulturalnej, ekonomicznej czy politycznej. W ten sposób tworzy się nowa rzeczywistość, nowa przestrzeń życia i aktywności człowieka, w której człowiek na nowo szuka odpowiedzi na pytanie o własną tożsamość, o drogi realizacji siebie jako osoby w perspektywie indywidualnej i wspólnotowej, w odniesieniu do drugiego człowieka-osoby, jak i do Osobowego Boga.

Trzecia część niniejszego repetytorium pt. Mass media a osoby wykluczone społecznie, dotyczy obszaru, jakim jest praca socjalna. Ogląd kanałów komunikacyjnych od epoki Gutenberga do epoki Internetu prowadzi do tezy, iż stanowiły one w przeszłości i stanowią teraz podstawową przyczynę kulturowej zmiany. Życie rodzinne, miejsce pracy, szkoła, opieka medyczna, przyjaźń, rytuały religijne, wypoczynek, polityka, czy, będące przedmiotem studiów studentów kierunku praca socjalna, życie osób wykluczonych i zagrożonych wykluczeniem społecznym – nie istnieje żaden obszar życia nietknięty przez technologie komunikacyjne. Aktywność osób wykluczonych w przestrzeni nowych mediów i kompetencje medialne pracowników socjalnych, asystentów rodzinnych, streetworkerów, wolontariuszy mogą przełamać ograniczenia, jakich doznają osoby naznaczone wykluczeniem społecznym w życiu politycznym, gospodarczym i kulturowym danego społeczeństwa.

Ta część pracy adresowana jest do młodych ludzi studiujących na kierunku praca socjalna. Może być także lekturą dla studiujących na kierunku nauki o rodzinie, gdyż absolwenci tego kierunku mogą podejmować pracę jako asystenci rodziny.

Podręcznik powstał na bazie wygłoszonych przez autora - antropologa, moralisty i dziennikarza - referatów naukowych, artykułów publikowanych w recenzowanych pozycjach książkowych oraz w Rocznikach Teologicznych i Rocznikach Nauk o Rodzinie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Wszystkie te pozycje są punktem wyjścia w dialogu z młodymi ludźmi i w analizie zagadnień z życia polityczno-społecznego, gospodarczego, kulturalno-religijnego pozostających pod wpływem nowoczesnych technologii komunikacyjnych.

Autor jest przekonany, że publikacja będzie pomocą w jego pracy dydaktycznej, a studentom pozwoli lepiej zrozumieć człowieka i rodzinę w przestrzeni medialnej.