Urodził się 17 listopada 1929 roku w Bydgoszczy. Był synem zawodowego żołnierza Wojciecha Piszcza i Stanisławy z Jędrzejewskich. Do wybuchu II wojny światowej rodzina przyszłego biskupa mieszkała w koszarach 62. pułku piechoty w Bydgoszczy. Edukację szkolną rozpoczął w 1936 r. We wrześniu 1939 r., razem z innymi wojskowymi rodzinami został ewakuowany na Wschód. Po powrocie do Bydgoszczy uczęszczał do niemieckiej szkoły dla Polaków, którą ukończył w 1944 r., a następnie, skierowany na kursy zawodowe, uczył się krawiectwa. Po wojnie podjął naukę w I Państwowym Gimnazjum i Liceum w Bydgoszczy, gdzie w 1948 r. uzyskał tzw. „małą maturę”. Jesienią 1948 r. wstąpił do Niższego Seminarium Duchownego Diecezji Warmińskiej w Braniewie, a następnie zamieszkał u krewnych w Olsztynie i podjął naukę w Liceum Państwowym im. Adama Mickiewicza, gdzie w 1950 r. złożył egzamin dojrzałości, uzyskując państwową maturę. Jeszcze w tym samym roku, zgłosił się do Wyższego Seminarium Duchownego Diecezji Chełmińskiej w Pelplinie, a w 1956 r. – prezbiteratu. Jako pochodzący z diecezji poznańskiej, został wówczas formalnie inkardynowany do diecezji chełmińskiej.

Po święceniach kapłańskich został mianowany wikariuszem przy katedrze diecezji chełmińskiej w Pelplinie, a jednocześnie pełnił obowiązkami prefekta w tamtejszym liceum ogólnokształcącym. W tym czasie nawiązał współpracę naukową ze znanym historykiem chełmińskim ks. Antonim Liedtke i za jego namową podjął u władz diecezjalnych starania o skierowanie na studia historyczne na KUL-u. Po uzyskaniu zgody ordynariusza chełmińskiego bpa Kazimierza Józefa Kowalskiego, w roku akademickim 1958/1959 rozpoczął studia z zakresu Historii Kościoła na Wydziale Teologicznym KUL. Studia te uwieńczył w 1962 r., uzyskaniem doktoratu na podstawie rozprawy Geneza i przebieg toruńskiego Colloquium Charitativum za Władysława IV w 1645 roku, przygotowanej pod kierunkiem ks. prof. Mieczysława Żywczyńskiego.

Po powrocie do diecezji z dniem 9 lipca 1962 r. został mianowany wykładowcą historii Kościoła w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. Jednocześnie objął funkcję kierownika Archiwum Diecezji Chełmińskiej. W 1964 r. został powołany na stanowisko prefekta studiów w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. W 1970 r. od pap. Pawła VI otrzymał godność Kapelana Jego Świątobliwości.

W roku akademickim 1973/74, przybywał na stypendium naukowym w Institut für Europäische Geschichte w Moguncji, gdzie doskonalił swój warsztat badawczy pod kierunkiem ks. prof. Józefa Lortza, po czym powrócił do pracy naukowo-dydaktycznej w Pelplinie. W latach 1962-1986 wykładał historię Kościoła i nauczał języka łacińskiego w Wyższym Seminarium Duchownym Diecezji Chełmińskiej w Pelplinie.

W 1981 r. został członkiem diecezjalnej rady duszpasterskiej, a 3 kwietnia 1982 r. uzyskał nominację na biskupa tytularnego Aurusuliana i objął funkcję biskupa pomocniczego w diecezji chełmińskiej. Dnia 8 maja 1982 r. został mianowany przez ordynariusza chełmińskiego bpa Mariana Przykuckiego wikariuszem biskupim ds. duchowej i intelektualnej formacji kapłanów, a 25 maja 1982 r. został powołany na urząd wikariusza generalnego diecezji. Jeszcze w tym samym roku objął funkcję deputata ds. dyscyplinarnych Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. Do 1985 r. obowiązki te łączył ze stanowiskiem dyrektora Archiwum Diecezji Chełmińskiej. W latach 1984-2004 był przewodniczącym ogólnopolskiej sekcji Historyków Kościoła.

W 1985 r. został przewodniczącym Komisji Misyjnej Episkopatu Polski. W latach 1985-1991 r. był również dyrektorem Papieskich Dzieł Misyjnych w Polsce, a w latach 1989-1994 członkiem Rzymskiej Kongregacji ds. Ewangelizacji Narodów, przewodniczył też Radzie ds. Migracji, Turystyki, Pielgrzymek oraz Zespołowi ds. kontaktów z Kościołem ewangelicko-augsburskim. Ponadto był członkiem Zespołu ds. kontaktów z Polską Radą Ekumeniczną oraz Zespołu ds. kontaktów z Konferencją Episkopatu Niemiec. Od roku akademickiego 1985/86 wykładał historię Kościoła w Warmińskim Instytucie Teologicznym w Olsztynie.

Dnia 11 listopada 1985 r. papież Jan Paweł II mianował go administratorem apostolskim diecezji warmińskiej sede plena, a urząd ten objął kanonicznie 30 listopada 1985 roku. Po złożeniu przez bpa Jana Obłąka rezygnacji z urzędu ordynariusza warmińskiego, w związku z osiągnięciem wieku emerytalnego, bp Piszcz został mianowany z dniem 7 października 1988 r. biskupem warmińskim, a 25 marca 1992 r. arcybiskupem i metropolitą warmińskim.

Wprowadzając w diecezji warmińskiej nowoczesne formy duszpasterstwa na antenie Radia Olsztyn wygłosił ponad 200 niedzielnych homilii, utworzył Katolicki Uniwersytet Ludowy w Kętrzynie. W latach 1989-1992 przeprowadził gruntowną reorganizację struktur administracji diecezjalnej, a oprócz erygowania ok. 80 nowych parafii, w 1987 r. utworzył wikariaty biskupie w Elblągu i Ełku, które po podniesieniu diecezji warmińskiej do rangi metropolii w 1992 r., stały się jej diecezjami sufraganalnymi. Przeprowadził budowę nowego gmachu seminarium duchownego, a także domów samotnej matki w Brąswałdzie i Elblągu oraz hospicjum w Elblągu. Rozwijał działalność Warmińskiego Instytutu Teologicznego, który dzięki jego staraniom został agregowany do Wydziału Teologicznego Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie, a następnie został włączony w do struktur nowo utworzonego Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. W latach 1999-2004 pełnił funkcję Wielkiego Kanclerza Wydziału Teologicznego UWM.

Jest autorem książek: Colloquium Charitativum w Toruniu A.D. 1645. Geneza i przebieg (Toruń 1995), Kazania paryskie (Olsztyn 1997), Prawo w służbie Boga, charyzmatów i miłości (Olsztyn 2006).

W pierwszym okresie swojej kariery naukowej uczestniczył w wielu inicjatywach badawczych i wydawniczych realizowanych na KUL-u. Współpracując z redakcjami wydawanych na KUL-u czasopism opublikował artykuły: Biblioteka klasztoru O.O. Reformatów w Łąkach na Pomorzu (ABMK 1-2(1961), s. 207-226), Ks. Paweł Antoni Czaplewski. 1877-1963 (ABMK 9(1964), s. 79-84) oraz Spory wokół Wyznań wiary na toruńskim Colloquium Charitativum w 1645 (RTK 4 (1975), s. 175-183). Był także współautorem publikacji Historia Kościoła w Polsce, przygotowanej pod redakcją B. Kumora i Z. Obertyńskiego (t. I-II, Poznań 1974), w której umieścił teksty: Kościół Polski w okresie awiniońskiego papiestwa. 1306-1386 (t. I, cz. 1 s. 209-253) oraz Próby ugody z dysydentami (t. I, cz. 2, s. 347-353). Ponadto przygotował 21 haseł do Encyklopedii katolickiej (Barcz Reinhold, t. II, kol. 26; Bielczyc Piotr, t. II, kol. 532; Bodoch Wawrzyniec Ignacy Bonawentura, t. II, kol. 702; Borel Adam, t. II, kol. 811-812; Borrhaus Martin, t. II, kol. 827; Borzymowski Jan, t. II, kol. 834; Centner Gottfried Reinhold, t. II, kol. 1421; Chełmno, I. Miasto, t. III, kol. 124; Chełmża, t. III, kol. 137; Chojnice, I. Miasto, t. III, kol. 213; Colloquium Charitativum, t. III, kol. 546-547; Cuius Regio Eius Religio, t. III, kol. 663-664; Czaplewski Paweł Antoni, t. III, kol. 753-754; Dantyszek Jan, t. III, kol.1021-1022; Dobszewicz Tomasz Jerzy, t. III, kol.1408; Ely, t. IV, kol. 907; Embrun, t. IV, kol. 934; Frydrychowicz Romuald, t. V, kol. 745; Geret Samuel Luter, t. V, kol. 998; Górski Ludwik Stanisław, t. V, kol. 1389; Gromadkarze Mazurscy, t. VI, kol. 177-178).

Swoje artykuły naukowe poświęcone problematyce historycznej publikował na łamach czasopism: „Orędownik Diecezji Chełmińskiej”, „Studia Pelplińskie”, „Nasza Przeszłość”, „Studia Warmińskie”. Był także publicystą: „Gościa Niedzielnego”, „Niedzieli”, „Przewodnika Katolickiego” oraz „Znaku”. Zajmując się biografistyką historyczną przygotował liczne biogramy do słowników: Hagiografia Polska. Słownik bio-bibliograficzny, Polski słownik biograficzny, Alle Biographien zum Regionalkalender für das deutsche Sprachgebiet oraz Die Bischöfe der deutschsprachigen Länder 1785/1803 bis 1945. Ein biographisches Lexicon.

Zmarł 22 marca 2022 r. w Olsztynie.

Bibliografia:

M. Konieczny, Piszcz Edmund abp, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. II, red. E. Gigilewicz, Lublin 2028, s. 186; P. Nitecki, Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa 2000, s. 350.

A. Wojtkowski, Arcybiskup Metropolita Warmiński Dr Edmund Piszcz, „Studia Warmińskie” 32(1995), s. 9-24; K.R. Prokop, Biskupi Kościoła katolickiego w III Rzeczpospolitej. Kraków 1998, s. 114-116; G. Polak, Kto jest kim w Kościele. Warszawa 1999, s. 288-289; E. Gigilewicz, Herby biskupów warmińskich, Lublin 2002, s. 196; Czynem i Prawdą. Księga pamiątkowa na siedemdziesiąte piąte urodziny Księdza Arcybiskupa Edmunda Piszcza, red. C. Rogowski, W. Nowak, A. Kopiczko, M. Wojciechowski, Olszyn 2004; Poczet biskupów warmińskich, red. S. Achremczyk, Olsztyn 2008, s. 485-492; A. Staniszewski, Ksiądz Arcybiskup Senior dr Edmund Michał Piszcz, Olsztyn 2014; E. Gigilewicz, Heraldyka episkopatu polskiego w czasach PRL, Lublin 2022 (passim).

http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php/Edmund_Piszcz [dostęp 2023-09-05].

B. Magdziarz: Rys biograficzny i najważniejsze osiągnięcia Jego Ekscelencji Księdza Arcybiskupa Metropolity Warmińskiego, Księdza Doktora Edmunda Piszcza, w związku z propozycją nadania tytułu: „Honorowy Obywatel Olsztyna”, https://olsztyn.eu/fileadmin/katalogi_wydzialowe/Olsztyn/honorowi_obywatele/laudacja_e_piszcz.pdf [dostęp 2023-09-05].

J. Kiewisz-Wojciechowska Zmarł arcybiskup metropolita warmiński Edmund Piszcz https://dzieje.pl/kultura-i-sztuka/zmarl-arcybiskup-metropolita-warminski-edmund-piszcz

[dostęp 2023-09-05].

Edward Gigilewicz