bp Bohdan Bejze (1929-2005)

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / A-D

bp Bohdan Bejze (1929-2005)

Bohdan Bejze urodził się 28 lutego 1929 roku w Pabianicach. Uczęszczał do I Państwowego Gimnazjum i Liceum Męskiego im. Jędrzeja Śniadeckiego w Pabianicach, gdzie w 1948 r. uzyskał maturę, a następnie wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownym w Łodzi. Po przyjęciu w 1953 r. święceń kapłańskich został skierowany na studia na Wydziale Filozofii KUL, gdzie w 1956 r. uzyskał magisterium, na podstawie pracy Rola analogii w dowodzeniu istnienia Boga (W świetle metafizyki tomistycznej), napisanej pod kierunkiem o. prof. M.A. Krąpca. W roku akademickim 1957/58 był zatrudniony w Katedrze Metafizyki na Wydziale Filozofii KUL. Doktorat z zakresu filozofii uzyskał w 1959 r., przedstawiając dysertację Udział analogii w poznawaniu Boga (Studium z zakresu metodologii metafizyki), której promotorem był o. prof. Krąpiec. Od 1958 r. wykładał filozofię w Wyższym Seminarium Duchownym w Łodzi, a od 1961 r. na Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie, gdzie w 1972 r. uzyskał habilitację. Stopień profesora nadzwyczajnego otrzymał w 1987 r., a profesora zwyczajnego w 1993 r.

W 1963 roku został mianowany biskupem tytularnym Idassy oraz biskupem pomocniczym diecezji łódzkiej. Miał wówczas 34 lata i był najmłodszym biskupem w całym Kościele katolickim. Sakrę biskupią otrzymał 1 września 1963 r. W przyjętym herbie biskupim umieścił monogram Chrystusa (Staurogram), glob ziemski oraz dewizę w postaci: „Ad gloriam Dei pacem in terris” (Na chwałę Boga i dla pokoju na ziemi – Mszał Rzymski) streszczającą główny kierunek jego posługi pasterskiej i zainteresowań naukowych, wpisanych w dzieło posoborowej odnowy teologii i wizji Kościoła zaangażowanego w rozwiazywanie problemów współczesnego świata.

W diecezji łódzkiej (od 1992 archidiecezji) pełnił funkcję przewodniczącego Wydziału Nauki i Kultury Chrześcijańskiej oraz piastował godność dziekana łódzkiej kapituły katedralnej. W strukturach Komisji Episkopatu Polski, podjął aktywną działalność głównie w komisjach związanych z edukacją i nauką (ds. KUL, ds. Seminariów Duchownych, ds. Studiów, ds. Duszpasterstwa Akademickiego, ds. Nauki Katolickiej, ds. Wydawnictw Katolickich). W latach 1975-1980 był zastępcą przewodniczącego (od 1980 r. przewodniczącym) Komisji Episkopatu Polski ds. Realizacji Uchwał Soboru Watykańskiego II. Ponadto kierował Komisją Episkopatu ds. Dialogu z Niewierzącymi. Uczestniczył w III i IV sesji II Soboru Watykańskiego II.

Był redaktorem serii wydawniczej „W nurcie zagadnień posoborowych”, realizowanej przez Wydawnictwo Sióstr Loretanek, poświęconej nauce i praktycznej aplikacji zaleceń II Soboru Watykańskiego; kierował także serią „Chrześcijanie. Życie i duchowość wybitnych osobowości polskiego katolicyzmu”, prowadzoną przez Wydawnictwo Ojców Franciszkanów w Niepokalanowie. Jako redaktor przygotował też cykl publikacji poświęconych dziełu św. Maksymiliana: Bł. Maksymilian wśród nas (Warszawa 1972), Zrozumieć świętego Maksymiliana (Niepokalanów 1991), Święty Maksymilian wśród nas (wydanie II, uzupełnione, Łódź 1994), Polscy biskupi o św. Maksymilianie (Niepokalanów 1995). Z zakresu hagiografii opracował również książki – Maria Teresa Ledóchowska i misje (Warszawa 1977) oraz Macierzyńska miłość życia. Teksty o Stanisławie Leszczyńskiej, katolickiej położnej (Łódź 2002). Pod jego redakcją ukazała się również seria prac zbiorowych wydanych nakładem Wydawnictwa ATK: W kierunku człowieka (Warszawa 1971), W kierunku prawdy (Warszawa 1976), W kierunku Boga (Warszawa 1982), W kierunku religijności (Warszawa 1983); jako redaktor przygotował też książki: Wśród współczesnych ujęć teizmu i ateizmu (Warszawa 1977), Chrześcijańska duchowość (Warszawa 1981), W służbie Ludowi Bożemu (Warszawa 1983), Wiara i życie (Warszawa 1985), Studia z filozofii Boga (t. I-IV, Warszawa 1968-1977), O filozoficznym poznaniu Boga dziś (Warszawa 1992), Jak dzisiejszemu człowiekowi mówić o Bogu (Warszawa 1993), Martyrologia duchowieństwa polskiego 1939-1956 (Łódź 1993; współredaktor A. Galiński), W trosce o kulturę (Warszawa 1996), Wobec Boga i moralności (Warszawa 1996).

Do najważniejszych prac w dorobku filozoficznym bpa Bejze zalicza się książki: Teodycea tomistyczna – synteza (Łódź 1999) oraz opublikowany w Wydawnictwie TN KUL Leksykon filozofii klasycznej (Lublin 1997, wspólnie z J. Herbutem), natomiast wśród prac podejmujących zagadnienie dialogu Kościoła z kulturą współczesną największe znaczenie mają publikacje: O chrześcijańską współczesność (Warszawa 1986) oraz Życie i działanie w stylu katolickim (Warszawa 2000).

Jaku publicysta opublikował bardzo wiele artykułów poświęconych problematyce podejmowanej na gruncie współczesnej filozofii chrześcijańskiej, popularyzujących także poglądy filozofów z KUL-u, zwłaszcza K. Kłósaka i M.A. Krąpca (m.in.: Na marginesie dyskusji o dowodzie kinetycznym „Znak” 10(1958), nr 47, s. 598-600; O poprawne ujmowanie dowodów istnienia Boga „Znak” 10(1958), nr 47, s. 600-606; O tomistycznej filozofii Boga „Znak” 10(1958), nr 50/51, s. 897-910; Zasada analogii w poznawaniu Boga „Znak” 11(1959), nr 59, s. 579-585; Glosy do sporu o poznawalność Boga „Ateneum Kapłańskie” 59(1959), s. 127-133; Tomizm mniemany i autentyczny „Znak” 12(1960), nr 77, s. 1428-1432; Rola pięciu dróg w afirmacji istnienia Boga „Więź” 25(1982), nr 9, s. 52-60).

Współpracował też z redakcjami czasopism naukowych wydawanych na KUL-u, publikując na ich łamach m.in. artykuły: Prace nad metafizyką na Wydziale Filozofii KUL w latach 1954/55–1956/57 („Zeszyty Naukowe KUL” 1(1958) nr 1, s. 100-105), Ten, który jest. O poprawną koncepcję istoty Boga („Zeszyty Naukowe KUL” 1(1958), nr 2, s. 67-72), Filozoficzna nauka o Bogu a metafizyka („Zeszyty Naukowe KUL” 1(1958), nr 3, s. 93-97), Zastosowanie analogii w dowodzeniu istnienia Boga („Roczniki Filozoficzne” 6(1958), nr 1, s. 149-173), W sprawie badań nad filozofią Boga („Roczniki Filozoficzne” 15(1967), nr 1, s. 172-176). W periodykach tych zamieszczał również recenzje i omówienia publikacji z zakresu filozofii chrześcijańskiej (m.in.: Fabro Cornelio: Participation et causalité selon S. Thomas d'Aquin. Louvain 1961, „Roczniki Filozoficzne” 10 (1962), nr 1, s. 190-191; Klubertanz George: St. Thomas Aquinas on Analogy, Chicago 1960, „Roczniki Filozoficzne” 10(1962), nr 1, s. 191-192). Publikował także artykuły informujące o działalności naukowej prowadzonej na KUL-u, m.in. O publikacjach Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego z zakresu filozofii („Znak” 55(1959) s. 116-117), natomiast Bibliotece Uniwersyteckiej KUL poświęcił tekst: W służbie nauki i kultury katolickiej („Katecheta” 1958, nr 2, s. 119–123).

Regularnie uczestniczył w Tygodniach Filozoficznych oraz konferencjach i sympozjach organizowanych na Wydziale Filozofii KUL. Był członkiem Towarzystwa Naukowego KUL. W 1997 r. otrzymał Nagrodę Naukową im. Ireny i Franciszka Skowyrów, przyznawaną mu przez Instytut Polonijny KUL za działalność naukową i wydawniczą.

Zmarł 19 marca 2005 r., został pochowany na Starym Cmentarzu w Łodzi, w grobowcu łódzkiej kapituły katedralnej.

Bibliografia:

W. Borowski, Konsekracja J.E. księdza biskupa dra Bohdana Bejze, „Wiadomości Diecezji Łódzkiej” 37(1963) s. 293-297; A. Ziółkowska, Diecezja łódzka i jej biskupi, Łódź 1987 (passim); K. Kloskowski, S. Czalej, Analogiczne poznanie Boga w ujęciu biskupa profesora Bohdana Bejze, „Łódzkie Studia Teologiczne” 7(1998) s. 51-101; Ad Dei gloriam et pacem in terris. W służbie dla chwały Bożej i pokoju na ziemi. Księga Pamiątkowa ku czci Biskupa Profesora Bohdana Bejze w 70. Rocznicę Urodzin, red. S. Szczyrba, „Łódzkie Studia Teologiczne” 8(1999), nr specjalny; Biskup prof. dr hab. Bohdan Bejze (1929-2005). Rys biograficzny i bibliografia prac, „Wiadomości Archidiecezjalne Łódzkie” 79(2005), z. 3, s. 192-216; S. Szczyrba, Biskup prof. dr hab. Bohdan Bejze (1929-2005), „Studia Philosophiae Christianae” 41(2005), nr 2, s. 5-18; S. Szczyrba, Filozof i biskup. Bohdan Bejze (1929-2005), „Ruch Filozoficzny” 62(2005), nr 4, s. 635-646; S. Szczyrba, Bejze Bohdan abp, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. I, red. E. Gigilewicz, Lublin 2018, s. 38-39; E. Gigilewicz, Heraldyka episkopatu polskiego w czasach PRL, Lublin 2022 (passim).