Ks. Józef Majka (1918-1993)

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / M-O

Ks. Józef Majka (1918-1993)

Urodził się 31 maja 1918 r. w Suchorzowie k. Baranowa Sandomierskiego. Do szkoły podstawowej uczęszczał najpierw w rodzinnej miejscowości, a następnie w Baranowie Sandomierskim. Następnie uczęszczał do szkoły średniej w Mielcu, po roku przeniósł się do Niższego Seminarium Duchownego w Tarnowie, a maturę uzyskał w II Państwowym Gimnazjum im. hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowie (1937). Studiował w seminarium duchownym w Tarnowie (1937-1942), po czym przyjął święcenia kapłańskie z rąk bpa Edwarda Komara. Pracował jako wikariusz w Bieczu (1942-1945), Nawojowej (1945) oraz Nowym Sączu (1945-1946). Był kierownikiem Przedstawicielstwa Krajowej Centrali „Caritas” w Warszawie (1946-1947). Odbył studia na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych na KUL-u (1947-1950), następnie uzyskał doktorat na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej (Zagadnienie płac w świetle zasad katolickiego personalizmu, Lublin 1952) oraz habilitację (Procent a lichwa w katolickiej nauce moralnej. Synteza historyczno-doktrynalna; 1958). Zdobył również magisterium z teologii na Uniwersytecie Jagiellońskim (1950). Został też profesorem nadzwyczajnym (1971) i zwyczajnym (1985).

Wykładał katolicką naukę społeczną, etykę, współczesne kierunki społeczne, socjologię duszpasterską i socjologię religii na KUL-u (1952-1971; 1952-1957 – wykłady zlecone, 1957-1971 – zastępca profesora), w seminarium duchownym w Tarnowie (1965-1970) i na Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie (1968-1980). Został również dziekanem Papieskiego Fakultetu Teologicznego i rektorem seminarium duchownego we Wrocławiu (od 1970). Organizował tam Wrocławskie Dni Duszpasterskie oraz różne sympozja.

Był współtwórcą lubelskiej szkoły katolickiej nauki społecznej, a także inicjatorem badań nad religijnością w Polsce prowadzonych przez ośrodki kościelne. Swoimi badaniami obejmował katolicką naukę społeczną, metodologię nauk społecznych i teologicznych, socjologię religii, socjologię parafii, socjologię pastoralną, socjologię powołań kapłańskich i zakonnych, socjologię rodziny, socjologię wychowania. Łączył analizy socjologiczne z wynikami badań psychospołecznych i psychologicznych. Ustalił stanowiska socjologów religii: 1. ukazujących związki między systemami religijnymi a makrostrukturami społecznymi i gospodarczymi (M. Weber), 2. będących pod wpływami scjentyzmu, odwołujących się do metod pomiaru i ilościowej analizy zjawisk (związki korelacyjne interpretowane w kategoriach genetycznych lub przyczynowych), 3. podkreślających konieczność badania rzeczywistości humanistycznej według innego schematu metodologicznego niż rzeczywistość przyrodnicza (analiza funkcji określonej kategorii zjawisk w układzie funkcjonalnym mikro- lub makrospołecznym, osobowościowym lub kulturowym, organiczonym lub teleologicznym, jedno- lub wielostopniowym). Oprócz licznych prac i artykułów (ok. 350) o charakterze naukowym, pisał również teksty popularne. Wypromował 12 doktorów, 57 magistrów i licencjuszy na KUL-u oraz 85 we Wrocławiu.

Kierował działem socjologii religii w Encyklopedii Katolickiej (1979-1983, t. I-IV). Należał m.in. do Towarzystwa Naukowego KUL (1988 – nagroda im. ks. Idziego Radziszewskiego), Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, Religious Research Association, Conférence Internationale de Sociologie Religieuse, kilku komisji przy Episkopacie Polski (m.in. Iustitia et Pax), Rady Naukowej przy Episkopacie Polski. Był także konsultorem Rzymskiego Sekretariatu do spraw Niewierzących (1973-1988). Został kanonikiem kapituły katedralnej we Wrocławiu (1971), prałatem papieskim (1983) oraz pronotariuszem apostolskim (1990). Zmarł 19 marca 1993 r. we Wrocławiu i pochowany został na tamtejszym Cmentarzu św. Wawrzyńca. Jego imieniem nazwano Wyższą Szkołę Nauk Społecznych w Warszawie.

Bibliografia: Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. S. Kunowski, W. Müller, M. Rechowicz, Z. Sułowski, A. Wojtkowski, Lublin 1969, s. 153; Osoba, Kościół, społeczeństwo. Księga pamiątkowa ku czci księdza profesora Józefa Majki, red. I. Dec, Wrocław 1992; S. Pamuła, Ksiądz Józef Majka – protagonista katolickiej nauki społecznej, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 42(1995), z. 6, s. 73-87; F.J. Mazurek, Majka Józef ks., w: Słownik biograficzny miasta Lublina, t. II, red. T. Radzik, A.A. Witusik, J. Ziółek, Lublin 1996, s. 154-156; J. Mandziuk, Słownik księży pisarzy archidiecezji wrocławskiej 1945-1992, Warszawa 1997, s. 188-205; J. Mariański, Klasyk katolickiej nauki społecznej w Polsce ksiądz profesor dr hab. Józef Majka (1918-1993), „Summarium” 48-49(1999-2000), s. 199-207; W. Wincławski, Słownik biograficzny socjologii polskiej, t. II, Toruń 2004, s. 274-278; J. Mariański, Majka Józef ks., w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. VI, s. 727-730; tenże, Majka Józef ks., w: Encyklopedia Katolicka, t. XI, kol. 848-849; tenże, Majka Józef ks., w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. II, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2018, s. 5-6.