Urodziła się 13 września 1933 w Lidzie (ob. Białoruś) jako najmłodsza z trzech córek w rodzinie Bronisława (ur. 1892), pracownika kolei, oraz Janiny z d. Zapolskiej-Downar (ur. 1900). Naukę szkolną rozpoczęła w okupowanej Lidzie, kontynuując od 1945 r. we Włocławku, gdzie rodzina osiadła po repatriacji do kraju. W czerwcu 1951 roku zdobyła świadectwo dojrzałości w Szkole Ogólnokształcącej (ob. III Liceum Ogólnokształcące im. Marii Konopnickiej) we Włocławku.

W 1951 r. rozpoczęła studia z historii sztuki na Wydziale Nauk Humanistycznych KUL. W ich trakcie zdobyła stypendium zakładowe. W październiku 1955 roku wyszła za mąż za Henryka Hankowskiego (1928-1981), ówczesnego studenta, a następnie absolwenta psychologii KUL. W marcu 1956 r. uzyskała tytuł magistra na podstawie pracy pt. „Działalność krytyczna Henryka Filipowicza”, pisanej pod kierunkiem prof. Piotra Bohdziewicza oraz mgra Jacka Woźniakowskiego.

Po studiach wróciła wraz z mężem do Włocławka, gdzie w 1958 roku podjęła pracę w Szkole Podstawowej nr 5 (ob. II Liceum im. Mikołaja Kopernika) jako kierownik świetlicy. Od sierpnia 1959 została zatrudniona w Muzeum Kujawskim we Włocławku jako młodszy asystent. W okresie pracy zaliczyła trzy lata studiów konserwatorskich na Wydziale Sztuk Pięknych UMK w Toruniu (1959-1963). W latach 1965-1975 kierowała Muzeum, które dzięki jej staraniom otrzymało dwie zabytkowe kamienice, w których po remoncie otwarto Muzeum Historii Włocławka (1972). Do dyrektor Hankowskiej należała również nie zrealizowana koncepcja otwarcia Muzeum Fajansu w opuszczonych budynkach fabrycznych w mieście. W latach 1970-1990 była pomysłodawczynią i organizatorką cieszącego się popularnością konkursu na malowany ręcznie fajans („Biennale malowanego fajansu włocławskiego”). Zainicjowała również opracowanie koncepcji muzeum budownictwa ludowego, zrealizowanego w 1993 roku jako Kujawsko-Dobrzyński Park Etnograficzny w Kłóbce.

W 1972 roku została powołana w skład Polskiego Komitetu Narodowego Międzynarodowej Rady Muzeum (ICOM). Po odejściu ze stanowiska kierownika muzeum, od kwietnia 1976 pracowała jako kierownik działu sztuki w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej (dawne Muzeum Kujawskie). W lipcu tr. rozpoczęła pracę w toruńskim Oddziale Przedsiębiorstwa Państwowego „Pracownie Konserwacji Zabytków” (PKZ). Na stanowisku głównego specjalisty w Pracowni Dokumentacji Naukowo-Historycznej pracowała tam do 1992 r. Pełniła nadzór nad realizacją prac konserwatorskich wielu obiektów zabytkowych, m.in. dworów w Lubieniu Kujawskim, Ugoszczu, Więsławicach. Opracowała również dokumentację konserwatorską murów obronnych w Rydze, obiektów w Tallinie, zespołu fontann tzw. Wielkiej Kaskady w Peterhofie, waz w Pałacu Marmurowym  i kościoła św. Katarzyny w Sankt-Petersburgu. W trakcie pracy obroniła w Instytucie Zabytkoznawstwa i Konserwatorstwa UMK (1982) doktorat pt. „Fajans włocławski i próba oceny jego wartości estetycznej”.

W latach 1993-1997 pracowała jako główny konserwator w PKZ Biuro Handlu Zagranicznego sp. z o.o. w Warszawie. Następnie nadzorowała rekonstrukcję wnętrz kościoła św. Katarzyny w Petersburgu (1997-1999), zwróconego katolikom w 1992 r. Pod jej kierunkiem odnowiono kaplicę Matki Bożej Fatimskiej i rozpoczęto rekonstrukcje prezbiterium. Było to ostatnie dzieło dr Hankowskiej, któremu poświęciła ostatnie lata życia. W stworzonej, w trakcie tych prac, modlitwie pisała: „Boże, daj by odbudowa kościoła św. Katarzyny stała się dla nas źródłem radości, a jego przywrócone piękno – pieśnią dla Twej chwały”.

Romualda Hankowska aktywnie działała też w Stowarzyszeniu Historyków Sztuki, była członkiem-założycielem Włocławskiego Towarzystwa Naukowego (WTN) w 1979 r. O jej aktywności naukowej świadczą liczne artykuły, scenariusze i katalogi wystaw oraz monografie. Szereg tekstów dotyczyło sztuki ludowej i fajansu, publikowanych na łamach „Polskiej Sztuki Ludowej” (m.in. Sto lat fajansu włocławskiego, nr 28/3 (1974), s. 135-158; Malowane wnętrza izb na Kujawach, nr 29/3(1975), s. 167-180) oraz monografia: Fajans włocławski, Wrocław 1991. Publikowała też w „Rocznikach Humanistycznych” i „Ethosie”.

W latach 1986-1991 pod pseudonimem Anna Olejnik opublikowała ponad 20 tekstów w „Ładzie Bożym” odnośnie do włocławskiej katedry i kościołów w okolicach. Ukazał się również  przewodnik jej autorstwa po katedrze: Włocławska Bazylika Katedralna (Włocławek 1986). Była zastępcą przewodniczącego Rady Redakcyjnej „Zapisek Kujawsko-Dobrzyńskich” (1993-1999). W późniejszym okresie wydała kilka pozycji nt. rekonstrukcji kościoła św. Katarzyny w Sankt-Petersburgu, m.in. Kościół Św. Katarzyny, Panny i Męczenniczki Aleksandryjskiej w Sankt-Petersburgu. Historia. Architektura. Wystrój wnętrza. Problemy rekonstrukcji i konserwacji, Warszawa 1997 (rosyjskie wydanie: Sankt-Petersburg 2001); The restoration of St. Catherine’s, Sankt Petersburg 1997; oraz Polonii w tym mieście (Diaspora Polska przy kościele św. Katarzyny w St. Petersburgu, Eastern Review, t. 4(2000), s. 183-196; Nieznane źródła w rosyjskich archiwach dotyczące pogrzebu króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, Roczniki Stuki Śląskiej, t. 17(1999), s. 147-155; Nieznane petersburskie ślady Stanisława Augusta Poniatowskiego, Warszawa 1992). Już po jej śmierci ukazały się trzy teksty dotyczące układu przestrzennego Włocławka (Układ przestrzenny i zabudowa miasta; Rozwój przestrzenny Włocławka od połowy XV do 1793 roku; Rozwój układu przestrzennego Włocławka od 1793 do 1918, w: Włocławek. Dzieje miasta, t. 1, Włocławek 1999) oraz Wstęp do albumu o katedrze włocławskiej (A. Bujak, Katedra włocławska, Warszawa 2000).

Brała udział w konferencjach naukowych w kraju i zagranicą. Wielostronna działalność dr Hankowskiej została uhonorowana wielu dyplomami i nagrodami. Odznaczona m.in. „Za zasługi dla rozwoju miasta” (1967), „Zasłużony działacz kultury” (1973) oraz orderem Benemerenti (1999). Zmarła 5 kwietnia 1999 r. we Włocławku, pochowana obok męża na cmentarzu komunalnym trzy dni później.

Bibliografia: AU KUL, Akta studentów H-13076; M. Zapędowski, Hankowska Romualda, w: Włocławski Słownik Biograficzny, red. S. Kunikowski, t. II, Włocławek 2005, s. 66-67; tenże, Dr Romualda Hankowska (1933-1999), „Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie”, t. 14 (2000), s. 321-326; K. Rulka, Wspomnienie o Romualdzie Hankowskiej, „Studia Włocławskie”, 13 (2011), s. 288-293; Т. Николаева, Дар Ромуальды Ханковски, w: Храм Святой Екатерины в Санкт-Петербурге, Санкт-Петербург 2001, s. 5-7.

R. Hankowska wraz z Reglamentem Katarzyny II dla kościoła św. Katarzyny.
Zdjęcia udostępniła Tamara Nikołajewa (Sankt-Petersburg).

Irena Wodzianowska