Stanisław Bogdanowicz (1939-2017)

Urodził się 6 listopada 1939 we wsi Żwiryna (ob. część miasta Podbrodzie, lit. Pabradė) w rodzinie Jana i Stanisławy z d. Borodo. Po zakończeniu II wojny światowej rodzice wraz z piątką dzieci wyemigrowali z terenu zajętego przez ZSRR i osiedli w Gdańsku-Stogach. Tam też w 1946 roku Stanisław rozpoczął naukę szkolną (Szkoła Podstawowa nr 11), kontynuując od 1953 w VI Liceum Ogólnokształcącym. Po uzyskaniu matury w 1957 roku wstąpił do nowo otwartego Seminarium Duchownego w Gdańsku-Oliwie. Święcenia kapłańskie otrzymał 29 czerwca 1962 z rąk bpa Edmunda Nowickiego. Pracował następnie w duszpasterstwie jako wikariusz przy kościele MB Nieustającej Pomocy w Pruszczu Gdańskim.

W 1964 r. został skierowany przez władze diecezjalne na studia do Rzymu. Nie otrzymał jednak paszportu na wyjazd do Włoch ze względu na zarzuty stawiane mu przez Urząd ds. Wyznań odnośnie treści głoszonych przez niego kazań. Podjął więc studia na Wydziale Teologii KUL. Specjalizował się w pedagogice pastoralnej, aktywnie działał w duszpasterstwie, był członkiem PTTK na KUL. Pracę magisterską pt. Wpływ środowiska portowego na podstawy moralne młodzieży napisał pod kierunkiem prof. Stefana Kunowskiego (1909-1977). W trakcie studiów (9 czerwca 1966) został aresztowany w grupie 19 studentów KUL pod zarzutem „urządzenia manifestacji religijnej”. Ks. Bogdanowicz organizował wówczas pielgrzymkę do miejsca zarekwirowania przez władze kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej w pobliżu Wojciechowa. Oficjalnie była to wycieczka krajoznawcza, ale jak sam stwierdzał „wszyscy znaliśmy i aprobowaliśmy cel wycieczki”. Młodzież została otoczona przez milicję i aresztowana, ale po 48 godzinach większość zwolniono. Ks. Bogdanowicza osadzono w Areszcie Śledczym w Lublinie, a następnie Warszawa-Mokotów. Bezpieka już w Gdańsku inwigilowała ks. Bogdanowicza. W kwestii jego zatrzymania interweniowały władze uniwersytetu i organizacje studenckie, w tym rektor ks. Wincenty Granat (1900-1979). Początkowo oskarżany o zorganizowanie nielegalnej antypaństwowej manifestacji, a po potwierdzeniu uprawnień przewodnika turystyki pieszej, ostatecznie postawiono mu zarzuty z art. 170 KK („rozpowszechnianie fałszywych wiadomości”). Śledztwo 29 grudnia 1966 roku zostało umorzone wobec „znikomej szkodliwości czynu”. Ks. Bogdanowiczowi, po 4,5 miesiącach odsiadki, udało się ukończyć pracę magisterską i uzyskać 30 września 1967 r. tytuł magistra teologii.

Po ukończeniu studiów wrócił do diecezji, kontynuując pracę w duszpasterstwie – wikariusz w Pruszczu Gdańskim (1963-1964), od 1968 również jako referent w Kurii Biskupiej w Gdańsku (do 1975). W latach 1969-1975 był rektorem kościoła św. Andrzeja Boboli w Sopocie, następnie proboszczem parafii pw. Niepokalanego Poczęcia NMP w Gdańsku (1975-1979), a od 1979 bazyliki Mariackiej (do 2014). Jednocześnie objął kościół  św. Jana, a w latach 1991-1998 był jego rektorem. Od początku swej pracy w bazylice podjął starania by odzyskać utracone zabytki i przywrócić świątyni mariackiej jej historyczny wystrój. W tymże okresie wykładał pedagogikę i katechetykę w Seminarium Duchownym w Oliwie (1971-2002). Mianowany również diecezjalnym referentem ds. turystyki (1974), wizytatorem nauki religii (1975) i diecezjalnym referentem duszpasterstwa wychowawców i nauczycieli (1977-2001), archidiecezjalnym moderatorem Akcji Katolickiej (1995-2001). W 1997 został mianowany dziekanem Dekanatu Gdańsk-Śródmieście (do 2001).

W trakcie swej pracy duszpasterskiej, szczególnie w kościele mariackim, stał się oparciem dla prześladowanych członków „Solidarności”. Pomagał w ukrywaniu się w trakcie stanu wojennego działaczom opozycji antykomunistycznej (m.in. Jerzemu Romanowi, Krzysztofowi Dowgialle, Bogdanowi Borusewiczowi), przygotowywał ucieczkę Andrzeja Michałowskiego i Antoniego Grabarczyka. Organizował pomoc dla rodzin osób uwięzionych, odwiedzał internowanych. W czasie strajków odprawiał msze w Stoczni Gdańskiej. Po pierwszej mszy 14 grudnia 1981 r. na terenie otoczonej przez wojsko i czołgi stoczni, władze zagroziły mu aresztowaniem. Ks. Bogdanowicz odmówił podpisania tzw. lojalki, a przez cały okres stanu wojennego odprawiał msze w intencji Ojczyzny.

W 1978 r. w uznaniu zasług został ustanowiony kanonikiem honorowym kapituły katedralnej gdańskiej, w 1981 kanonikiem gremialnym tejże kapituły, w 1996 infułat. W 2008 mianowany wikariuszem generalnym archidiecezji gdańskiej i członkiem Komisji ds. Sztuki i Budownictwa Sakralnego Archidiecezji Gdańskiej.

Autor wielu książek z zakresu historii i historii sztuki. Pisał o dziejach i architekturze kościołów, w których pracował: m.in. Bazylika Mariacka w Gdańsku (Gdańsk 1986), Dzieła sztuki sakralnej Bazyliki Mariackiej w Gdańsku (Gdańsk 1990), Kościół św. Jana w Gdańsku (Gdańsk 1992)), a także o lokalnym Kościele w okresie PRL (Lech Kaczmarek. Biskup Gdański, Gdańsk 1994; Karol Maria Antoni Splett - biskup gdański czasu wojny, więzień specjalny PRL, Gdańsk 1995; Edmund Nowicki - biskup gdański, Gdańsk 1998; Kościół gdański pod rządami komunizmu: 1945-1984, Gdańsk 2000; Tajne akta KW PZPR w Gdańsku dotyczące Prymasa Polski Stefana kardynała Wyszyńskiego, Pelplin-Gdańsk 2003). Napisał ponad 300 artykułów z zakresu pedagogiki, katechetyki, historii, sztuki, które drukował głównie w prasie katolickiej m.in. w „Miesięczniku Diecezjalnym Gdańskim”, „Gościu Niedzielnym”, „Gwieździe Morza”, ale także w „Studiach Gdańskich”, „Pomeranii”, „Tekach Gdańskich”. Jako Stan Bogdan pisał też bajki dla dzieci („O małym Kostku i herbie Ferberów” czy „Baśnie gdańskie”).

Za swą działalność wyróżniony m.in. Nagrodą im. Brata Alberta (1981), Medalem św. Wojciecha i Księcia Mściwoja (2001). W 2004 został uhonorowany tytułem Honorowego Obywatela Miasta Gdańska, w 2005 srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, a w 2008 – Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.

W 2014 r. przeszedł na emeryturę. Zmarł 20 października 2017 w Gdańsku, pochowany tydzień później w Krypcie Kapłanów Gdańskich w bazylice Mariackiej. Pośmiertnie odznaczony Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. 13 maja 2023 r. w Śródmieściu Gdańsku otwarto skwer imienia ks. infułata Stanisława Bogdanowicza.

 

Bibliografia: Archiwum Uniwersyteckie, Akta osobowe studentów, T 19043; A. Borowski, A. Kazański, Bogdanowicz Stanisław, w: Encyklopedia „Solidarności. Opozycja w PRL. 1976-1989, t. 1, red. M. Łątkowska, Warszawa 2010, s. 53-54; S. Bogdanowicz, „Aresztowanie grupy rajdowej” (1966 r.), w: Studenci i turystyka. PTTK na KUL. 1953-2018. Historia i wspomnienia, red. E. Niebelski, M. Okoń, A. Puszka, K. Zagdańska-Dudek, Lublin 2018, s. 356-357; S. Bogdanowicz, W ostrzeliwanej bazylice, https://polskiemiesiace.ipn.gov.pl/mie/wszystkie-wydarzenia/grudzien-1981/relacje/120118,Ks-Stanislaw-Bogdanowicz.html

https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BOGDANOWICZ_STANISŁAW

https://www.diecezja.gda.pl/wydarzenia/5240/sp-ksiadz-infulat-stanislaw-bogdanowicz-zyciorys

 

 

Irena Wodzianowska


WSPÓŁPRACA

ikona
ikona
ikona
ikona
ikona