Urodził się 24 maja 1906 r. w Lublinie w rodzinie Stanisława i Leokadii z Wasilewskich. Uczęszczał do Gimnazjum im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie (1916-1924). Następnie studiował prawo na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych Uniwersytetu Lubelskiego (1924-1928), a magisterium uzyskał na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, ponieważ jeszcze wówczas Uniwersytet nie posiadał prawa nadawania stopni naukowych na wydziałach świeckich. W Lublinie studiował także filozofię na Wydziale Nauk Humanistycznych (1925-1928), a następnie jako stypendysta rządu francuskiego w Université de Paris, gdzie uzyskał stopień licence en philosophie (1929) oraz doktorat (1931; Le fondament objectif du droit d’aprés Saint Thomas d’Aquin, Paris 1931; Obiektywna podstawa prawa według św. Tomasza z Akwinu, Lublin 1949), napisany pod kierunkiem Jacques’a Maritaina. Po złożeniu egzaminów uzupełniających (1931), został magistrem nauk społeczno-ekonomicznych na KUL-u. Uzyskał doktorat z prawa na Uniwersytecie Lwowskim, na podstawie doktoratu paryskiego, pod kierunkiem Ludwika Ehrlicha (1933). Habilitował się na Wydziale Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego (1939) na podstawie rozprawy Moc obowiązująca prawa a teoria Kelsena (Lublin 1938).

Został zatrudniony na Uczelni w Katedrze Teorii i Filozofii Prawa na WPiNSE, prowadząc tam ćwiczenia z teorii prawa oraz socjologii (1931-1933 – starszy asystent, 1933-1934 – zastępca profesora teorii i filozofii prawa, 1933-1934, 1936-1937 – zastępca profesora socjologii).

Interesował się filozofią prawa, tzn. wychodząc z pozycji tomistycznej, poświęcił się zagadnieniu podstawy porządku prawnego, szczególnie prawu naturalnemu oraz związkowi prawa i moralności. Prawo naturalne rozumiał jako normy moralne i przez to odmawiał im mocy prawnie obowiązującej (jako przynależnej do prawa pozytywnego). Jeśli prawo pozytywne jest niezgodne z prawem naturalnym, nie obowiązuje w sumieniu. Opublikował ok. 30 publikacji w języku polskim i francuskim. Wyodrębnił własną koncepcję nauk prawnych: filozofia prawa pozytywnego, metafizyka prawa oraz deontologia prawa. Śmierć nie pozwoliła mu na szersze omówienie tej koncepcji.

Wraz z innymi profesorami KUL-u został aresztowany przez Niemców 11 listopada 1939 r. w budynku Uniwersytetu, a następnie osadzony w więzieniu na Zamku Lubelskim. Został zamordowany przez rozstrzelanie razem z innymi osobami – inteligencją Lubelszczyzny w dniu 23 grudnia 1939 r. Egzekucji dokonano przy starym kirkucie lubelskim (obecnie ul. Kalinowszczyzna, gdzie znajduje się tablica, upamiętniająca to wydarzenie).

Bibliografia: Archiwum Państwowe w Lublinie, sygn. 1859, Akta stanu cywilnego parafii rzymskokatolickiej katedralnej św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie, sygn. 90, Księga urodzeń, małżeństw i zgonów z 1906, akt chrztu nr 281, s. 125; M. Łuszczyńska, Pojęcie, podział i rola filozofii prawa w ujęciu Czesława Martyniaka, „Studia Iuridica Lublinensia” 6(2005), s. 109-131; K. Motyka, Martyniak Czesław Szymon, w: Powszechna encyklopedia filozofii, t. VI, s. 872-875; R. Charzyński, Czesław Martyniak (1906-1939), w: Profesorowie prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. A. Dębiński, W.S. Staszewski, M. Wójcik, Lublin 2006, wyd. 2 – 2008; M. Łuszczyńska, Filozofia prawa Czesława Martyniaka, Lublin 2008; R. Charzyński, Europejskie inspiracje filozofii prawa Czesława Martyniaka, „Studia z Filozofii Polskiej” 4(2009), s. 197-207; I.S. Grat, Stanowisko prawnonaturalne Czesława Strzeszewskiego na tle poglądów polskich tomistów, Białystok 2009; Losy pracowników i studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego w czasie okupacji niemieckiej, oprac. J. Ziółek, Lublin 2009 (s. 249 – bibliografia); J. Potrzeszcz, Filozofia prawa Czesława Martyniaka w kontekście współczesnej dyskusji wokół paradygmatu niepozytywistycznej koncepcji prawa, „Roczniki Nauk Prawnych” 20(2010), nr 2, s. 17-35; J. Potrzeszcz, Aksjologia prawa w ujęciu Czesława Martyniaka i Arthura F. Utza, w: Konwergencja czy dywergencja kultur i systemów prawnych?, red. O. Nawrot, J. Zajadło, S. Sykuna, Warszawa 2012, 266-274; A. Szadok-Bratuń, O dwóch koncepcjach prawa naturalnego polskich filozofów prawa okresu międzywojennego, „Przegląd Prawa i Administracji” 100(2015), s. 233-251; R. Charzyński, Martyniak Czesław Szymon, w: Słownik biograficzny miasta Lublina, t. IV, red. P. Jusiak, M. Sioma, J. Terens, Lublin 2014, s. 158-159; K. Motyka, Martyniak Czesław Szymon, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. II, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2018, s. 21-22.

https://www.kul.pl/czeslaw-martyniak,art_80156.html

Grzegorz Misiura