Otwarcie nowego uniwersytetu w kraju, który miesiąc wcześniej ogłosił swą niepodległość, jest wielkim dziełem pomysłodawcy i inicjatora – ks. Idziego Benedykta Radziszewskiego oraz Jego współpracowników. Skomplikowana sytuacja polityczna i gospodarcza, liczne problemy finansowe i lokalowe, rozpoczęcie działań wojennych, spowodowały kilkakrotne przesunięcie otwarcia uniwersytetu jesienią 1918 r. Ostatecznie, po zakończeniu prac Komisji kwalifikującej młodzież akademicką do wstąpienia w szeregi wojska, ogłoszono rozpoczęcie wykładów na wszystkich wydziałach w dniu 9 grudnia 1918 r. W niedzielę, 8 grudnia, w uroczystość Niepokalanego Poczęcia Najświętszej Maryi Panny po mszy św. w kościele seminaryjnym ks. Radziszewski wraz ze gromadzonymi w Lublinie profesorami rozpoczął posiedzenie ogólne zebrania profesorów uniwersytetu. Dokonało ono wyboru Senatu Akademickiego, a profesorowie następnie wyłonili kandydatów na stanowisko prorektora i dziekanów. Dzięki temu Senat uczelni mógł rozpocząć działalność, a wraz z nim cały Uniwersytet.

Zaproszenie na rozpoczęcie roku wystosowane do E. Szeligi-Szeligowskiej (BU KUL, Oddział Zbiorów Specjalnych, Rkps 208A).

Uroczyste rozpoczęcie roku akademickiego odbyło się więc 9 grudnia 1918 r. Mszy św. przewodniczył nowo powołany biskup lubelski Marian Fulman, który wygłosił homilię. Na rozpoczęcie przybyli nie tylko studenci i profesorowie, lecz także przedstawiciele duchowieństwa, wojska, ziemiaństwa, prasy, inteligencji i władz miasta. Wśród zebranych zabrakło jedynie przebywających na froncie studentów. Po mszy św. w sali wykładowej rektor ks. I. Radziszewski wygłosił przemówienie w którym uzasadniał powołanie uczelni, mówiąc m.in., że w momencie odzyskania niepodległości:

„naród winien wydobyć całą swą energię i wytężyć wszystkie swe siły, by odbudować Państwowość Polski na zdrowych i silnych podwalinach, by odrodzonej Ojczyźnie zapewnić wszechstronny rozwój i dobrobyt. Jedną z takich podwalin jest oświata w najlepszym tego wyrazu znaczeniu, słusznie bowiem za pewnik uważane jest twierdzenie, że o wartości, znaczeniu, roli i losie każdego narodu decydują ostatecznie zawsze szkoły jakie ten naród posiada”.

W dalszej części odczytano depesze od Naczelnika Państwa J. Piłsudskiego i nieobecnych fundatorów. Piłsudski pisał: „Z największą radością witam otwarcie czwartego polskiego uniwersytetu i życzę z całego serca, aby nowe ognisko kultury narodowej płonęło ku pożytkowi i chwale drogiej naszej Ojczyźnie”.Następnie ks. I. Radziszewski przedstawił listę profesorów uniwersytetu, po czym nastąpiła immatrykulacja studentów. Studenci podchodzili do Rektora i przez podanie ręki składali przyrzeczenie wypełniania przepisów uniwersyteckich. Następnie w imieniu studentów głos zabrał Jerzy Herniczek, student Wydziału Prawa i Nauk Społecznych. Następnie wykład inauguracyjny o istocie solidaryzmu wygłosił wykładowca UL, dr Henryk Radziszewski (1873–1923), ekonomista i publicysta, członek wielu towarzystw naukowych.Oddajmy głos uczestniczce tych wydarzeń:

„W moim kochanym mieście otwarty zostaje pierwszy uniwersytet Polski niepodległej — Uniwersytet Lubelski. Zostaję. Zapisuję się jako jedna z pierwszych słuchaczek zwyczajnych na Wydział Prawny. Kobiet jest bardzo mało, zaledwie kilkanaście. Następuje inauguracja roku akademickiego. Wielka uroczystość w sali Seminarium Duchownego, na piętrze, przy ulicy Zamojskiej. Wszyscy przejęci, podnieceni. Senat Akademicki w tradycyjnych strojach. Oprócz studentów są także ich rodziny i zaproszeni goście. Rozpoczyna się akt immatrykulacji. Każdy otrzymuje pamiątkowy dyplom zwinięty w rulon, a drukowany na skórzanym pergaminie. Śpiewamy Gaudeamus. Później spotkanie w ogrodzie, znów chóralne śpiewy i pamiątkowe zdjęcie”. (Irena Litwińska, Prawo. 1918–1921, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski we wspomnieniach pierwszych studentów z lat 1918–1925, wstęp i red. G. Karolewicz, Lublin 1978, s. 81).

Świąteczny dzień zakończył się pracowicie – studenci podążyli na pierwsze wykłady.

Rozpoczęcie I roku akademickiego http://www.kul.pl/powstanie-uniwersytetu,art_49407.html

dr hab. Irena Wodzianowska