Urodził się 29 X 1917 r. w Nasutowie k. Lublina w rodzinie chłopskiej. Ukończył szkołę podstawową w Nasutowie. W 1936 r. zdał egzamin dojrzałości w Wyższym Gimnazjum Biskupim Męskim w Lublinie, następnie rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych KUL. W tym czasie aktywnie działał w Stowarzyszeniu Katolickiej Młodzieży Akademickiej „Odrodzenie”, a od 1938 r. był redaktorem naczelnym miesięcznika o takiej samej nazwie. Jego studia zostały przerwane przez wybuch drugiej wojny światowej, wznowił je w 1944 r., a rok później otrzymał tytuł magistra prawa. Zaczął wówczas wolontariat na KUL, a rok później został zatrudniony jako asystent. W 1947 r. uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Zmiany społeczne wsi a miasto. Na podstawie socjografii wsi Nasutów w okresie od roku 1800 do 1946 (Lublin 1949), formalnie pod kierunkiem prof. Czesława Strzeszewskiego, choć faktycznym opiekunem pracy był ks. F. Mirek. Praca wpisywała się w tradycję polskiej socjografii wsi, zapoczątkowanej przez Franciszka Bujaka. W latach 1945–1950 był zaangażowany w tworzenie Studium Zagadnień Społecznych i Gospodarczych Wsi przy KUL, którego pomysłodawcą był prof. C. Strzeszewski. Turowski po zamknięciu przez władze komunistyczne WPiNSE na KUL przeniósł się na Wydział Filozofii, gdzie prowadził wykład z socjologii ogólnej i seminarium socjologiczne. Przy tym, do 1968 r., prowadził praktykę adwokacką. W 1956 r. objął funkcję pierwszego kuratora nowopowstałego Koła Nauk Społecznych Studentów KUL. W 1957 r. objął stanowisko docenta, w 1965 r. uzyskał tytuł i stanowisko profesora nadzwyczajnego, a dziewięć lat później – profesora zwyczajnego. Sprawował na KUL rozmaite funkcje: w latach 1968–1993 był kierownikiem Katedry Socjologii, w 1974 r. pełnił funkcję prodziekana WF, a w latach 1981–1984 dziekana reaktywowanego Wydziału Nauk Społecznych. Wykładał także socjologię na UMCS (1965–69), a przy tym jego zasługa było zorganizowanie Zakładu Socjologii. Przez rok pracował także na Uniwersytecie Jagiellońskim (1974/75). W 1961 r. zorganizował oddział lubelski Polskiego Towarzystwa Socjologicznego, któremu przewodniczył przez piętnaście lat. Z inicjatywy Jana Turowskiego w 1972 założono Zakład Duszpasterstwa i Migracji Polonijnej (obecnie Ośrodek Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym), tj. pierwszy w Polsce niezależny ośrodek badań nad Polonią, posiadający własne pismo „Studia Polonijne”. Celem Zakładu było realizowanie idei łączności Polski z Polakami i Polonią w świecie na płaszczyznach kulturalnej i naukowej. Turowski kierował Zakładem w latach 1972–1978, jako zastępca kierownika (oficjalnym kierownikiem był zaś także zaangażowany w sprawę rektor o. Mieczysław Krąpiec). Przy tym w 1971 r. Jan Turowski dzięki wsparciu Fundacji Kościuszkowskiej utworzył Szkołę Letnią Kultury i Języka Polskiego. W latach 1973–1978 był jej dyrektorem i wykładowcą. Na emeryturę przeszedł w 1988 r., po czym jeszcze pięć lat pracował na KUL. Zajmował się przede wszystkim socjologią rodziny, procesami industrializacji i urbanizacji, społeczną problematyką wsi i miasta. Najważniejsze publikacje: Drogi modernizacji wsi (1970), Studia socjologiczne i urbanistyczne miast Lubelszczyzny (1970), Środowiska mieszkalne w świadomości ludności miejskiej (1979), Socjologia wsi i rolnictwa: metody i wyniki badań (1992), oraz dwutomowy niezwykle poczytny podręcznik: Socjologia: małe struktury społeczne (1993), Socjologia: wielkie struktury społeczne (1994).

Jan Turowski był członkiem licznych organizacji oraz stowarzyszeń krajowych i zagranicznych, m.in. Komitetu Nauk Socjologicznych PAN, Komitetu Badań Rejonów Uprzemysławianych PAN, Komitetu Ekonomiki Rolnictwa PAN, Rady Naukowej Instytutu Wsi i Rolnictwa PAN, European Society for Rural Sociology. Uczestniczył w pracach Polskiego Towarzystwa Ekono­micznego i Towarzystwa Urbanistów Polskich oraz w konferencjach International Sociological Association. W 1992 r. wziął udział w First European Conference of Sociology w Wiedniu, która zapoczątkowała działalność European Sociological Association. Nawiązał współpracę  z uniwersytetami w Lowanium, Nijmegen, Wiedniu i Linzu. Od 1971 r. zorganizował kilkanaście socjologicznych sympozjów polsko-austriackich.

Przyznane nagrody: Złota Odznaka Centralnego Związku Spółdzielni Budownictwa Mieszkaniowego (1973), Nagroda Naukowa im. Włodzimierza Pietrzaka (1973), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1974), Złota Odznaka „Zasłużony dla Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych” (1985), Nagroda Ministra Edukacji Narodowej, krzyż Das Österreichische Ehrenkreuz für Wissenschaft und Kunst I klasy, przyznanym przez prezydenta Republiki Austrii (1992), Nagroda Instytutu Studiów Politycznych PAN (1992), Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1993), Nagroda Fundacji im. Macieja Rataja (1993), Medal za Zasługi dla KUL (1995), Nagroda im. Księdza Idziego Radziszewskiego (1995).

Naukowiec zmarł w Lublinie 9 II 2006 r.

Bibliografia:

Archiwum Uniwersyteckie KUL, Akta Osobowe Studentów, Turowski Jan PNSE 4202; „Rocznik Nauk Społecznych” 1993, t. 21, z. 1; Droga do socjologii. Rozmowa z prof. Janem Turowskim Elżbiety Hałas, „Przegląd Uniwersytecki” 1995, R. 7, nr 5, s. 12–13; E. Hałas, Turowski Jan (pseud. Jerzy Zawada, krypt. J.T.), [w:] Encyklopedia 100-lecia KUL, t. 2, red. E. Gigilewicz, s. 490–491; taż, Socjologia a etyka w KUL (1918-1988), [w:] Pomiędzy etyką a polityką, red. E. Hałas, Lublin 1999, s. 13–44; taż, P. Kryczka, Jan Turowski 29 października 1917–9 lutego 2006, „Studia Socjologiczne” 2006, R. 35, z. 2, s. 5–11; tenże, Jan Turowski w czasach przełomowych socjologii w KUL, [w:] Tradycja i współczesność. 90 lat socjologii w KUL, red. S. Fel, J.P. Gałkowski, J.M. Zabielska,  Lublin 2009, s. 65–76; W. Wincławski, Jan Turowski (1917–2006) socjolog KUL, „Roczniki Socjologii Wsi” 2007, t. 28, s. 57– 62; A. Betlej, Turowski Jan, [w:] Encyklopedia Katolicka, t. XIX, red. E. Gigilewicz, kol. 1166–1167.

https://www.bu.kul.pl/jan-turowski-1917-2006-sylwetka,art_11125.html

Paulina Byzdra-Kusz