Ks. Adolf Kukuruziński (1894-1970)

Urodził się 17 czerwca 1894 r. w Witawie (par. Gniewań) na Podolu w rodzinie Feliksa i Rozalii z d. Lachowicz. Po ukończeniu siedmiu klas gimnazjum w Niemirowie w 1912 r. wstąpił do seminarium duchownego w Żytomierzu. Święcenia kapłańskie otrzymał 18 czerwca 1917 r. z rąk ks. bpa Ignacego Dub-Dubowskiego w Żytomierzu. Pracował przez kilka lat w duszpasterstwie najpierw jako wikariusz w Płoskirowie, a następnie prefekt szkół średnich w Łucku i Włodzimierzu Wołyńskim, w 1922/1923 był również dyrektorem Państwowego Gimnazjum we Włodzimierzu. Brał udział w kursach katechetycznych organizowanych w Wilnie. Sporadycznie uczył w szkołach łaciny, logiki i psychologii.

W 1923 r. został skierowany przez biskupa łucko-żytomierskiego na studia do Uniwersytetu Lubelskiego (od 1928 KUL). Rozpoczął studia licencjackie, uwieńczone 14 grudnia 1925 r. zdobyciem stopnia licencjata prawa kanonicznego. Następnie w 1927 obronił doktorat pt. „O usiłowaniu przestępstwa w prawie kanonicznem”.

Po powrocie do diecezji łuckiej był prefektem szkół średnich najpierw w Zdołbunowie (1927-1928), a następnie w Ostrogu (1931-1932). Przez dwa lata wykładał prawo kanoniczne w nowo otwartym Seminarium Wschodnim w Dubnie (1928-1930) oraz w seminarium duchownym w Łucku (1931-1932). W latach 1928-1931 był równocześnie proboszczem w Beresteczku (dek. horochowski), a następnie w Turzysku (dek. kowelski).  

W 1932 został przeniesiony do Łucka na stanowisko wicedyrektora Akcji Katolickiej (1932-1934). Powierzono mu również stanowisko obrońcy węzła małżeńskiego, a w kolejnych latach promotora sprawiedliwości w sądzie biskupim. Od 1935 został ponadto referendarzem Sekcji Archiwum i Statystyki Kurii Diecezjalnej oraz kapelanem więzienia w Łucku.

Jako wicedyrektor Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej wydał w 1933 r. w Łucku „Oblicze Akcji Katolickiej”. Pozycja ta wpłynęła na formowanie się Akcji Katolickiej na Wołyniu. Opublikował ponadto kilka broszur popularyzując działalność społeczną i oświatową (m.in. „Oświata w dziejach Kościoła” (Łuck 1934), „O pornografii i jej zwalczaniu” (Łuck 1932)), pisał artykuły do tygodnika diecezjalnego „Życie Katolickie”. Uznawany za świetnego kaznodzieję, którego kazania były „krótkie, żywe i praktyczne, ściągając nimi licznych słuchaczy do kościoła” (K. Gaworski, s. 253). W 1938 nominowany kanonikiem honorowym kapituły kolegiackiej w Ołyce.

Po zajęciu przez wojska niemieckie Ukrainy ks. dr Kukuruziński wyjechał do pracy na rodzime Podole, lecz wkrótce został wydalony przez władze okupacyjne. Wrócił tam w 1944, gdy bp łucki Sługa Boży Adolf Piotr Szelążek (1865-1950) mianował go wikariuszem generalnym diecezji kamienieckiej. Otrzymał wówczas też nominację na proboszcza parafii oraz dziekana kamienieckiego. W sierpniu przybył do Kamieńca Podolskiego, by organizować życie religijne. Opieką duszpasterską objął szereg miejscowości na terenie diecezji, dojeżdżając tam z posługą sakramentalną. Pod koniec grudnia 1944 r. NKWD aresztowało w Kamieńcu ks. Kukuruzińskiego, a w czerwcu 1945 r. przewieziono go do więzienia w Kijowie. Oskarżony m.in. o antysowiecką działalność, zdradę i szpiegostwo oraz przynależność do „antysowieckiej organizacji „Akcja Katolicka””, 6 maja 1946 r. został skazany na 10 lat łagrów. Wyrok odbywał w Intalagu k. Workuty. Na podstawie orzeczenia Komisji Lekarskiej w 1948 uznany za inwalidę, co prawdopodobnie stało się przyczyną jego wcześniejszego zwolnienia w 1954 r.

Po zwolnieniu pozostał na terenie ZSRR, początkowo zamieszkał we w. Tokarówka (obwód żytomierski) u swej krewnej. Duszpasterzował w parafii Miropol k. Połonnego. Jesienią 1957 r. ks. Kukuruziński został wydalony z ZSRR. Przyjechał na Śląsk Opolski i po kilkumiesięcznym odpoczynku rozpoczął pracę na terenie diecezji opolskiej. W 1958 r. otrzymał nominację na sędziego audytora, a w 1960 oficjała Sądu Biskupiego. Z powodów zdrowotnych wkrótce odszedł z zajmowanego stanowiska i zamieszkał w Głubczycach, gdzie był kapelanem Zgromadzenia Ubogich Sióstr Szkolnych de Notre Dame. Po dwóch latach został przeniesiony na leczenie do Zakładu dla Dorosłych w Prószkowie k. Opola z nominacją na kapelana Sióstr Franciszkanek Szpitalnych.

W Prószkowie w czerwcu 1967 r. obchodził swój złoty jubileusz kapłański. Zmarł w 23 października 1970 r., pochowany na miejscowym cmentarzu.

 

 

Bibliografia: AU KUL, Akta osobowe studentów PK-1022; Schematyzmy diecezji łuckiej, Łuck 1928-1938; R. Dzwonkowski, Leksykon duchowieństwa polskiego represjonowanego w ZSRS. 1939-1988, Lublin 2003, s. 359-360; K. Gaworski, Śp. Ks. prałat Adolf Kukuruziński, 1894-1970, „Wiadomości Urzędowe Kurii Biskupiej Śląska Opolskiego”, r. 26(1971), nr 7/8, s. 253-254; J. Mandziuk, Ks. Adolf Kukuruziński, w: Słownik polskich teologów katolickich. 1918-1981, red. L. Grzebień, Warszawa 1983, t. 6, s. 266-267; M. Dębowska, Kościół katolicki na Wołyniu w warunkach okupacji. 1939-1945, Rzeszów 2008, s. 435; Reaktywowanie duszpasterstwa w diecezjach żytomierskiej i kamienieckiej. Materiały źródłowe Kurii Diecezjalnej w Łucku. 1941-1945, wybór, wstęp i opr. M. Dębowska, Rzeszów 2020, s. 108, 171-180; Б. Чаплицкий, И. Осипова, Книга памяти. Мартиролог католической Церкви в СССР, Москва 2000, s. 347-348; J. Szymański, Kościół katolicki na Podolu. Obwód winnicki. 1941-1964, Lublin 2003, s. 36-38, 301-303.

 

 

Irena Wodzianowska


WSPÓŁPRACA

ikona
ikona
ikona
ikona
ikona