Leon Tadeusz Benigny Dyczewski OFMConv (1936-2016)

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / A-D

Leon Tadeusz Benigny Dyczewski OFMConv (1936-2016)

Urodził się 28 października 1936 r. we wsi Małopole (obecnie gm. Dąbrówka, pow. Wołomin), w rodzinie robotniczej Tadeusza i Feliksy z d. Stańczak. Po ukończeniu szkoły podstawowej w Żukowie od 1951 r. kształcił się w NSD w Niepokalanowie, a 1953-1956 w szkole średniej w Jaśle. W 1952 r. wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych Konwentualnych. Po odbyciu rocznego nowicjatu w Łodzi-Łagiewnikach studiował filozofię w WSD OO. Franciszkanów w Łodzi (1956-1958) oraz teologię w WSD OO. Franciszkanów w Krakowie (1958-1962). 7 października 1959 r. złożył w Krakowie zakonne śluby wieczyste, a 8 lipca 1962 przyjął święcenia kapłańskie. Następnie przez rok pracował jako duszpasterz i katecheta w parafii pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Kołobrzegu. W 1963 podjął studia z zakresu nauk społecznych na Wydziale Filozofii Chrześcijańskiej KUL, gdzie w 1966 na podstawie pracy Milicja Niepokalanej jako forma oddziaływania społecznego według koncepcji o. Maksymiliana Kolbe uzyskał magisterium z filozofii pod kierunkiem Czesława Strzeszewskiego. W 1974 r. otrzymał doktorat na podstawie dysertacji Międzypokoleniowa więź rodzinna w środowisku miejskim. W 1981 r. nadano mu tytuł doktora habilitowanego w zakresie socjologii, w 1991 profesora nadzwyczajnego, a od 1994 profesora zwyczajnego.

W latach 1966-1987 był stałym wykładowcą (1968-1969 także wychowawcą i wicerektorem) w WSD OO. Franciszkanów w Łodzi oraz prefektem ds. formacji i studiów prowincji Matki Bożej Niepokalanej (1969-1972) oraz formacji i studiów jurysdykcji franciszkańskich Europy Środkowej i Wschodniej (1992-1995). Ponadto pracował jako asystent w Międzywydziałowym Zakładzie Badań nad Kulturą Chrześcijańską KUL (1969-1971) i przy Katedrze Socjologii Chrześcijańskiej (1971-1983), a następnie adiunkt (od 1983 docent) przy Katedrze Socjologii Rodziny KUL. W 1984 został kierownikiem Katedry Socjologii Kultury na Wydziale Nauk Społecznych KUL, po czym w 1990-1993 prodziekanem WNS KUL. W 1992 r. objął funkcję dyrektora Akademii Społecznej w Lublinie, a od 1993 Podyplomowego Studium Komunikowania Społecznego i Dziennikarstwa KUL. Od 2004 r. był kierownikiem specjalności komunikacja społeczna i dziennikarstwo w Instytucie Socjologii KUL; kuratorem Katedry Socjologii Grup Etnicznych (2006-2008). W ramach WNS KUL organizował kierunek studiów dziennikarstwo i komunikacja społeczna (2007) oraz zainicjował założenie Instytutu Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej i był kuratorem Katedry Kultury Medialnej (od 2008 do przejścia na emeryturę w 2013). Poza WSD OO. Franciszkanów w Łodzi i KUL Jana Pawła II pracował również w: ATK w Warszawie (UKSW; 1979-1980), Akademii Medycznej w Lublinie (UM; 1989-1990) oraz Zakładzie Socjologii w PWSZ im. Papieża Jana Pawła II w Białej Podlaskiej. Przebywał na licznych zagranicznych stażach naukowych oraz uczestniczył w pracach badawczo-dydaktycznych we: Francji (1971), Austrii (1972, 1975-1976, 1979), Wielkiej Brytanii (1973), Belgii (1983, 1997), USA (1987, 1988) oraz Niemczech (1988, 1998, 2000, 2004).

W pracy naukowej podejmował problematykę socjologii kultury, mediów, religii oraz rodziny łącząc podejście socjologiczne z ujęciem filozofii i polityki społecznej. W kręgu jego zainteresowań i prac naukowo-badawczych znalazły się przede wszystkim takie zagadnienia, jak: działalność Kościoła katolickiego i zakonu franciszkanów oraz katolicka nauka społeczna; rodzina i polityka rodzinna; teorie kultury, typy i formy kultury, zmiana i rozwój kultury; kultura i religia; kultura grup etnicznych, kultura regionalna w procesach jednoczenia się Europy i globalizacji; tożsamość społeczno-kulturowa, tradycja i dziedzictwo kulturowe; wielokulturowość, kultura narodowa, małe grupy jako ogniska kulturotwórcze i nośniki kultury; bohaterowie w kulturze polskiej; kultury alternatywne; style życia; symbole, wartości, wzory osobowe, komunikacja społeczna: zagadnienia teoretyczne i media komunikacji społecznej. W ramach prowincji i zakonu powierzano mu wiele funkcji i obowiązków. Aktywnie uczestniczył w przygotowaniach do beatyfikacji o. Maksymiliana Marii Kolbego oraz był współredaktorem wyboru jego pism. Opracowywał i popularyzował tematykę związaną ze św. Maksymilianem i Niepokalanowem poprzez publikacje w kraju oraz zagranicą.

Imponujący dorobek naukowy o. Leona Dyczewskiego stanowi ponad 350 prac naukowych (książki autorskie, współautorskie i redakcyjne) oraz liczne artykuły publicystyczne, prace redakcyjne, współredakcyjne i edytorskie. Jest autorem wielu artykułów i rozpraw w czasopismach popularnonaukowych oraz naukowych m.in.: „Ateneum Kapłańskie”, „Biuletyn Przeciwalkoholowy”, „Chrześcijanin w Świecie”, „Collectanea Theologica”, „Colloquium Salutis”, „Delmenhorster Kreisblatt”, „Duszpasterz Polski Zagranicą”, „Edukacja Filozoficzna”, „Ethos”, „FEECA Bulletin”, „Forum Polonijne”, „Homo Dei”, „Inspiracje. Magazyn społeczno-kulturalny”, „Kultura i Społeczeństwo”, „Kultura Wsi”, „Łódzkie Studia Teologiczne”, „Magazyn Gospodarczy”, „Marianum”, „Mikrus Dziennikarski”, „Miles Immaculatae”, „Pedagogia Christiana”, „Periphery. Journal of Polish Affairs”, „Polityka Społeczna”, „Problemy Alkoholizmu”, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze”, „Renovatio”, „Roczniki Filozoficzne KUL”, „Roczniki Nauk Społecznych KUL”, „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”, „Rynek Pracy”, „Scriptores Scholarum”, „Solidarność”, „Społeczeństwo”, „Studia Bobolanum”, „Studia Franciszkańskie”, „Studia Philosophiae Christianae”, „Studia Socjologiczne”, „Twórczość Ludowa”, „W Drodze”, „W kręgu kultury”, „Zeitschrift für Familienforschung”, „Zeszyty Naukowe KUL”, „Zeszyty Naukowe WSZiP im. Bogdana Jańskiego”, „Znaki Czasu”, „Życie i Myśl. Zeszyty problemowe”, oraz konsultantem i autorem 27 haseł leksykograficznych do Encyklopedii katolickiej KUL (2004-2013). Do jego dorobku należą także dzieła artystyczne: scenariusz do wystawy „Idee i działalność św. Maksymiliana”, scenariusz do filmu dokumentalnego o św. Maksymilianie oraz komentarz do filmu o św. Maksymilianie.

Leon Dyczewski należał do wielu organizacji i stowarzyszeń naukowych oraz społeczno-kulturalnych (pełniąc w nich często ważne funkcje), m.in.: Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego (od 1973; członek grupy inicjatywnej, od 2009 członek honorowy), Towarzystwa Naukowego KUL (od 1975), European Association for Catholic Adult Education (od 1976; kilka kadencji członek Prezydium), Komisji Episkopatu Polski ds. Środków Społecznego Przekazu (1978-1997), Rady Naukowej Instytutu Jana Pawła II (od 1983; sekretarz), Kolegium Redakcyjnego „Ethosu” (od 1988), Towarzystwa Polsko-Austriackiego (od 1989; wiceprzewodniczący oddziału lubelskiego 1989-1995), Komitetu Problemów Pracy i Polityki Społecznej PAN (1992-2006; członek Prezydium przez 2 kadencje), Akademii Społecznej (od 1992; członek założyciel i dyrektor), The Research Institute for Philosophy in Hannover (od 1992), Rady Polityki Społecznej przy Urzędzie Prezydenta RP Lecha Wałęsy (1993-1995), Komisji Episkopatu Polski ds. Kultury (1994-1997), Komitetu ds. Radia i Telewizji Niepokalanów (od 1994), Międzyresortowego Zespołu ds. Opracowania Programu Polityki Prorodzinnej Państwa (1997-2001), Komitetu Organizacyjnego i Rady Programowej Kongresu Kultury Polskiej 2000 (1999-2000), Redakcji Roczników Nauk Społecznych KUL (2000), Komitetu Nauk o Pracy i Polityki Społecznej PAN (4 kadencja; od 2007) oraz Komitetu Socjologii PAN (1 kadencja; od 2007).

Ojciec Profesor został uhonorowany wieloma nagrodami i odznaczeniami, m.in.: Nagrodą indywidualną Ministra Edukacji Narodowej (1994), Nagrodą Naukową im. Włodzimierza Pietrzaka (1995), Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2000), Odznaką Zasłużony Działacz Kultury (2001); Medalem za Zasługi w Walce o Niepodległość i Prawa Człowieka 13.12.1981 – 4.06.1989 (2001), Medalem im. Aleksandra Patkowskiego (2002), Medalem Redaktora Naczelnego Tygodnika Katolickiego „Niedziela” (2003), Medalem Komisji Edukacji Narodowej (2004), Odznaką Honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2005), Srebrnym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006), Medalem im. Wacława Szuberta (2007) oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (2008).

Zmarł po ciężkiej chorobie 16 lutego 2016 r. w wieku 79 lat. Pogrzeb Ojca Profesora odbył się 22 lutego w Sanktuarium św. Antoniego z Padwy w Łodzi-Łagiewnikach. Mszy świętej żałobnej przewodniczył bp Błażej Kruszyłowicz, a okolicznościową homilię wygłosił bp Adam Lepa. O. Leon Dyczewski spoczął w kwaterze franciszkańskiej na cmentarzu w Łagiewnikach przy ulicy Okólnej.

Bibliografia: K. Klauza, Śmierć „rozpoczyna się nie w porę”: Wspomnienie o fundatorze kulowskiego dziennikarstwa o. prof. Leonie Dyczewskim, „Przegląd Uniwersytecki” 28(2016), nr 2(160), s. 47-49; J. Szulich-Kałuża, Kultury narodowe w kontekście europejskości i wielokulturowości w refleksji Leona Dyczewskiego, „Roczniki Kulturoznawcze” 7(2016), nr 4, s. 25-42; M. Szyszka, Ojciec profesor Leon Dyczewski – badacz małżeństwa i rodziny, „Societas Communitas” 11(2016), nr 1(21), s. 287-293; D. Wadowski, Pamięci ks. prof. dr hab. Leona Dyczewskiego 28 X 1936 – 16 II 2016, „Polityka Społeczna” 43(2016), nr 3, s. 40; Zmarł o. prof. dr hab. Benigny Leon Dyczewski, „Lignum Vitae” 17(2016), s. 230-234; M.R. Górniak, Dyczewski Leon Tadeusz Benigny OFMConv, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. I, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2018, s. 185-186; Mistrz i przyjaciel. Ojciec profesor Leon Benigny Dyczewski OFMConv, red. M. Halicka, A. Szafranek, L.A. Dakowicz; Białystok 2018 (passim).