Mieczysław Jacek Brzozowski (1933

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / A-D

Mieczysław Jacek Brzozowski (1933–1991)

Urodził się 31 października 1933 r. we Lwowie w rodzinie urzędnika magistratu Antoniego i Antoniny z d. Kłotko. W latach 1940–1946 uczęszczał do szkoły podstawowej, kończąc we Lwowie 6. klasę. Po przesiedleniu wraz z rodziną w lipcu 1946 r. kontynuował naukę w Gimnazjum i Liceum im. S. Żeromskiego (przemianowanego następnie na Szkołę Ogólnokształcącą stopnia Licealnego) w Jeleniej Górze. W czerwcu 1950 r. uzyskał świadectwo dojrzałości i podjął studia filozoficzno-teologiczne w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie. Po otrzymaniu święceń diakonatu w 1955 r. został skierowany przez władze duchowne do kontynuowania studiów z zakresu teologii fundamentalnej na Wydziale Teologii KUL. Święcenia kapłańskie otrzymał 1 lipca 1956 r. z rąk bpa Piotra Kałwy. Z powodu przeciążenia pracą duszpasterską przerwał na krótko studia (II semestr r.a. 1957/1958), a po wznowieniu przeniósł się na Sekcję Pastoralną. W 1964 r. uzyskał magisterium i licencjat z teologii na podstawie pracy Wpływ Niższych Seminariów Duchownych na kształtowanie się powołań kapłańskich, napisanej pod kierunkiem ks. prof. Józefa Pastuszki (1897–1989). Następnie rozpoczął studia doktoranckie, uwieńczone 30 maja 1970 r. obroną pracy Kazania wielkanocne polskich autorów katolickich w okresie od połowy XVI do połowy XVII wieku, która powstała pod kierunkiem ks. prof. Mariana Rechowicza (1910–1983).

Równocześnie po święceniach pracował w duszpasterstwie jako wikariusz w parafii św. Mikołaja w Lublinie i prefekt Niższego Seminarium Duchownego w Liceum Biskupim (1957–1962). Następnie był rektorem kościoła św. Wojciecha (1962–1976) i kapelanem Sióstr Kanoniczek, a w latach 1976–1982 rektorem powizytkowskiego kościoła Matki Bożej Zwycięskiej, gdzie organizował msze św. za Ojczyznę, głosił kazania patriotyczne oraz odsłonił kilka tablic upamiętniających walkę Polaków o wolność. Świątynia była wówczas głównym miejscem nabożeństw patriotycznych, a w okresie stanu wojennego także punktem pomocy dla represjonowanych.

W 1964 r. ks. Brzozowski podjął początkowo wykłady zlecone z zakresu homiletyki w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie, a w 1968 r. został zatrudniony na stanowisku asystenta w Katedrze Homiletyki Sekcji Pastoralnej WT KUL. Kolejno awansował na starszego asystenta (1972), adiunkta (1974), a po obronie habilitacji (1981, Kulturowe i historyczne uwarunkowania kaznodziejstwa Tomasza Młodzianowskiego) na stanowisko docenta (1983, po przedłużającym się zatwierdzeniu uchwały Rady WT o nadaniu mu stopnia przez Ministra Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki). W 1984 r. został kierownikiem Katedry Homiletyki. Prowadził wykłady również w Instytucie Teologii Pastoralnej w Lublinie i Gorzowie, jeździł z wykładami homiletyki także do Przemyśla i Siedlec. Nadal kontynuował pracę w WSD w Lublinie, a w roku akademickim 1982/1983 został jego rektorem. Pod kierunkiem ks. Brzozowskiego powstało 96 prac magisterskich, dziewięć licencjackich i sześć doktorskich.

Wyjeżdżał w celu pogłębienia wiedzy oraz z referatami na konferencje i kongresy do Austrii, Niemiec, Włoch, Anglii. Zaangażował się w prace Studium Nauki Społecznej Kościoła (od 1987 r.). Należał do współzałożycieli Komitetu Obywatelskiego Ziemi Lubelskiej. Od lat 60. rozpoczęły się również jego wędrówki na Wschód, początkowo do rodzinnego Lwowa, a następnie w głąb ZSRR. Wspierał duszpasterstwo przewożąc m.in. literaturę religijną.

Angażował się również w prace Encyklopedii Katolickiej, w dziale homiletyki. Był także członkiem-współpracownikiem Towarzystwa Naukowego KUL (od 1971), a od 1975 r. członkiem Komisji Episkopatu ds. Duszpasterstwa Ogólnego. Działał w NSZZ „Solidarność”, jako członek Komisji Uczelnianej NSZZ „Solidarność” KUL, jak również przedstawiciel biskupa lubelskiego do współpracy ze Związkiem Zawodowym „Solidarność” (od 30 grudnia 1980 r.). Ks. Brzozowski uczestniczył w dyskusjach i pracach programowych Solidarności. Prowadził też zajęcia organizowane przez Związek w szkołach średnich podczas strajku nauczycieli w Lublinie (listopad 1981), był duszpasterzem internowanych w Ośrodku Odosobnienia we Włodawie i Kwidzynie, współorganizował pomoc dla represjonowanych. 14 grudnia 1981 r. w Lubelskich Zakładach Naprawy Samochodów odprawił mszę św. dla strajkujących.

Pełnił liczne obowiązki w diecezji. W latach 1962–1982 był referentem diecezjalnym ds. ekumenizmu przy Wydziale Duszpasterstwa, od 1963 r. pełnił funkcje dekanalnego, a od 1966 r. diecezjalnego wizytatora nauczania religii (do 1975). W 1977 r. otrzymał nominację na przewodniczącego Komisji ds. Przepowiadania II Synodu Diecezjalnego. Od 1982 r. kanonik gremialny Kapituły Katedralnej w Lublinie. Ks. Brzozowski współpracował przez wiele lat z Komisją Episkopatu Polski ds. przepowiadania, z jej upoważnienia opracowywał coroczny ogólnopolski program kaznodziejski.

Ks. Brzozowski duszpastersko był związany z wieloma środowiskami. Współpracował z ks. Franciszkiem Blachnickim w Ruchu „Światło-Życie”, współdziałał z ośrodkiem formacji młodzieżowej w Krościenku. Prowadził rekolekcje i dni skupienia dla różnych grup: młodzieży, kapłanów, dla wiernych w miastach i wsiach. Współorganizował i od 1973 był stałym prelegentem na ogólnopolskich kursach dla rekolekcjonistów zakonnych. W latach 1982–1989 wspomagał podziemną akcję „Wakacje z Bogiem”. Od 1989 r. był kapelanem Okręgu Lublin Światowego Związku Żołnierzy AK.

Badania naukowe ks. Brzozowskiego koncentrowały się wokół zagadnień związanych z historią kaznodziejstwa polskiego od XVI do XX w. W jego dorobku należy wyróżnić m.in. monografie (np. Kulturowe i historyczne uwarunkowania kaznodziejstwa Tomasza Młodzianowskiego, Lublin 1988), dwa rozdziały nt. kaznodziejstwa w Dziejach Teologii Katolickiej w Polsce (Lublin 1975, t. 2, cz. 1, s. 361–428; Lublin 1977, t. 3, cz. 2, s. 123–185). Publikował liczne artykuły m.in. w „Rocznikach Teologiczno-Kanonicznych”, „Ateneum Kapłańskim”, „Homo Dei”, „Znaku”, „Bibliotece Kaznodziejskiej”; hasła w „Encyklopedii katolickiej” (t. 2–4) oraz komentarze homiletyczne i kazania. Pośmiertnie ukazały się również jego kazania (Kazania, t. 1: Kazania adwentowe i bożonarodzeniowe, opr. A. Krasowski, Lublin 2011).

Ks. Rektor WSD zmarł niespodziewanie po operacji serca 28 listopada 1991 r. w Krakowie i został pochowany na cmentarzu w Lublinie przy ul. Lipowej. Rok później ukazały się wspomnienia o ks. Brzozowskim pt. Zawsze miał nadzieję. Ksiądz Mieczysław Brzozowski. Świadectwa i wspomnienia (red. A. Rynio, A. i T. Szafrańscy, Lublin 1992). Z okazji rocznic drukowano materiały wspomnieniowe na łamach „Biuletynu Informacyjnego NSZZ „Solidarność” Regionu Środkowo-Wschodniego”, a na KUL-u odbyło się kilka sympozjów. Jedna z ulic Lublina nosi jego nazwisko, natomiast w Kałkowie-Godowie w 1998 r. odsłonięto tablicę upamiętniającą tego niezwykłego kapłana.

Bibliografia: Archiwum Uniwersyteckie, Akta osobowe studentów WT, T 11196; Akta habilitacyjne II.1.6; Referat personalny, A 878; M. Dąbrowski, Brzozowski Mieczysław, Encyklopedia Solidarności: http://www.encysol.pl/wiki/Mieczys%C5%82aw_Brzozowski; M. Fijołek, Brzozowski Mieczysław, [w:] Encyklopedia 100-lecia KUL, red. E. Gigilewicz, t. 1, Lublin 2018, s. 81–82; J. Gawrysiakowa, M. Jóźwik, NSZZ „Solidarność” w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. 1980–2010, Lublin 2015, s. 47, 55, 73, 76, 83, 89, 155; A. Krasowski, Ks. Mieczysław Brzozowski (1933–1991), [w:] 50 lat Teologii Pastoralnej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II, red. Cz. Krakowiak, W. Przygoda, A. Kiciński, Lublin 2009, s. 163–169; J. Pracz, Ksiądz Mieczysław Brzozowski (1933–1991). Życie i działalność naukowo-dydaktyczna, „Roczniki Teologiczne” 40 (1993) z. 6, s. 5–16; tenże, Bibliografia publikacji ks. doc. hab. Mieczysława Brzozowskiego, tamże, s. 17–21; tenże, Wykaz prac dyplomowych pisanych pod kierunkiem ks. doc. hab. Mieczysława Brzozowskiego, tamże, s. 23-29; J. Pracz, J. Szczypa, Brzozowski Mieczysław, [w:] Słownik polskich teologów katolickich, red. J. Mandziuk, t. 8: 1981–1993, Warszawa 1995, s. 114–116; M. Szajda, „Szkoła urastała do rangi sanktuarium”. Księdza Mieczysława Brzozowskiego wspomnienia z lat młodzieńczych w perspektywie jego rówieśników. Szkic w oparciu i relacje historii mówionej, „Ethos”, nr 1 (113), r. 29 (2016), s. 259–270; M. Szajda, M. E. Piętka, Brzozowski Mieczysław Jacek: http://jbc.jelenia-gora.pl/Content/27589/brzozowski.html; M. Wyrostkiewicz, J. Suszko, Świadectwo dojrzałości ks. Mieczysława Brzozowskiego. Studium edytorskie, „Roczniki Liturgiczno-Homiletyczne”, t. 3 (59) 2012, s. 241–251.