Ryszard Stanisław Dziura (1949-2016)

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / A-D

Ryszard Stanisław Dziura (1949-2016)

Urodził się 8 lipca 1949 roku w Korczowie (gmina Biłgoraj) w rodzinie Stanisława i Karoliny z d. Różańskiej. Po ukończeniu szkoły podstawowej w Korczowie, w latach 1963-1967 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego w Biłgoraju (od 1986 r. I LO im. ONZ), gdzie uzyskał świadectwo maturalne. Następnie rozpoczął studia w Wyższej Szkole Rolniczej w Krakowie (obecnie Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja). Był to jednak wybieg wobec władz komunistycznych, gdyż jeszcze w tym samym roku wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Lublinie. Podczas studiów interesował się tematyką biblijną oraz uczestniczył w seminarium naukowym z zakresu Starego Testamentu prowadzonym przez ks. prof. Lecha Remigiusza Stachowiaka (1926-1997). W 1973 r. uzyskał tytuł magistra teologii na podstawie pracy Idea Nowego Przymierza w Izraelu u proroków okresu neobabilońskiego.

Święcenia kapłańskie przyjął 12 czerwca 1973 r. w katedrze św. Jana Chrzciciela i św. Jana Ewangelisty w Lublinie z rąk ks. bpa Piotra Kałwy. Następnie podjął pracę duszpasterską jako wikariusz parafii św. Zofii w Tarnogórze (do czerwca 1975), w parafii św. Tomasza Apostoła (obecnie katedra pw. Zmartwychwstania Pańskiego i św. Tomasza Apostoła) w Zamościu (do czerwca 1978), po czym został delegowany na studia misjologiczne na Papieski Uniwersytet Urbanianum w Rzymie, gdzie w 1981 r. obronił dysertację doktorską La persona e l’attivita del missionario nell’insegnamento di Paolo VI [Osoba i działalność misyjna w dokumentach papieża Pawła VI] napisaną pod kierunkiem ks. prof. Juana Esquerda-Bifeta.

Po powrocie ze studiów w Rzymie ks. Ryszard pracował jako wikariusz w Lublinie w parafii pw. Nawrócenia św. Pawła (kwiecień-czerwiec 1982), a następnie św. Jadwigi Królowej (do czerwca 1984). Jednocześnie pełnił funkcję referenta ds. misyjnych w diecezji lubelskiej (1982-1984). W 1984 roku biskup lubelski Bolesław Pylak wyraził zgodę na jego wyjazd na misje do Afryki. Najpierw wyjechał do Dublina (Irlandia) na kurs języka angielskiego, a następnie na misje do Zambii. W latach 1985-1994 z oddaniem pracował na terenie diecezji Mbala (w latach 1991-1994 - Mbala-Mpika, a od 1994 - Mpika) obsługując 40 kaplic. Był m.in. wikariuszem parafii Chilonga, następnie proboszczem parafii pw. św. Andrzeja w Mpika, po czym do 1994 r. w parafii Chalabesa. Po powrocie do Polski pełnił funkcję dyrektora diecezjalnych Papieskich Dzieł Misyjnych w Lublinie (1995-2001) współpracując równocześnie z ogólnopolskimi Papieskimi Dziełami Misyjnymi w Warszawie.

W latach 1995-2012 był pracownikiem naukowym w Międzywydziałowym Zakładzie Leksykograficznym KUL (od 2006 r. Instytut Leksykografii), a także członkiem zespołu redakcyjnego Encyklopedii katolickiej. Zajmował się m.in. redagowaniem haseł z geografii misyjnej, misjologii, misji oraz religioznawstwa. Od października 1997 do lutego 1999 r. pełnił funkcję dyrektora Domu Rekolekcyjnego na Podwalu w Lublinie. 16 lutego 2010 r. uzyskał habilitację z teologii fundamentalnej na podstawie pracy Dialog z religijno-społeczną tradycją ludów Zambii w świetle posoborowej nauki Kościoła. Następnie zatrudniony jako pracownik naukowo-dydaktyczny na Wydziale Zamiejscowym Nauk Prawnych i Ekonomicznych w Tomaszowie Lubelskim (najpierw w Katedrze Etnologii i Antropologii Kulturowej, następnie w Katedrze Filozofii Prawa, październik 2012 – luty 2015). Pracował również w Centrum Formacji Misyjnej w Warszawie oraz w Wyższym Seminarium Duchownym Księży Marianów w Lublinie.

Od 14 lutego 2015 r. przeszedł na emeryturę uniwersytecką. Choroby, których doświadczył podczas pracy misyjnej w Afryce zostawiły ślad w jego organizmie. Stan zdrowia ks. Dziury pogarszał się i po przejściu na emeryturę często był hospitalizowany w szpitalach w Lublinie oraz Biłgoraju. Ks. prof. Ryszard Dziura zmarł w następnym roku – 28 października 2016 roku w szpitalu w Biłgoraju. Na Mszy Świętej i uroczystościach pogrzebowych w poniedziałek, 31 października obecnych było około 100 kapłanów z archidiecezji lubelskiej, diecezji zamojsko-lubaczowskiej i innych, rodzina, siostry zakonne, przyjaciele, koledzy, znajomi, przedstawiciele KUL, UKSW oraz Papieskich Dzieł Misyjnych w Lublinie. Ksiądz Ryszard spoczął na cmentarzu parafialnym w Biłgoraju.

Na dorobek naukowy ks. Ryszarda Dziury składają się książki autorskie, współautorskie, prace zbiorowe pod jego redakcją oraz liczne artykuły naukowe i popularnonaukowe. Do jego ważniejszych publikacji książkowych należą: La persona e l’attivita del missionario nell’insegnamento di Paolo VI (Roma 1981) oraz Dialog z religijno-społeczną tradycją ludów Zambii w świetle posoborowej nauki Kościoła (Lublin 2009). Razem z ks. Andrzejem Halembą przetłumaczył z angielskiego pracę Following Christ in Mission. A Foundational Course in Missiology – Kościół misyjny: podstawowe studium misjologii, pod red. Sebastiana Karotemplera (Warszawa 1997). Recenzował i napisał hasła osobowe do publikacji Polscy misjonarze w świecie. 50 lat od Dekretu soborowego „Ad gentes” – tom 1: Afryka i Madagaskar, red. D. Cichy, W. Kluj, J. Różański, K. Szymczycha (Górna Grupa 2015). Był również redaktorem i współredaktorem publikacji: Jezus Chrystus. Ikona historii i wiary (Lublin 2004).

Ks. prof. Ryszard Dziura jest także autorem artykułów i rozpraw w czasopismach naukowych i popularnonaukowych m.in.: „Annales Misiologici Posnanienses”, „Ateneum Kapłańskie”, „Lumen Gentium. Zeszyty Misjologiczne”, „Misje dzisiaj”, „Misjonarz”, „Misyjne drogi” oraz konsultantem, redaktorem (około 480) i autorem (552) haseł leksykograficznych do Encyklopedii katolickiej (Lublin 1997-2014, t. 7-20). Ponadto jest autorem opracowań leksykograficznych (przede wszystkim poświęconych problematyce afrykańskiej) w Encyklopedii „białych plam” (Radom 2005-2006, tomy 19-20), Wielkiej ilustrowanej encyklopedii powszechnej Gutenberga. Suplement współczesny (Warszawa 1999-2003, t. 23-46, pod red. M.A. Krąpca i E. Gigilewicza, Warszawa 1997-2003). Uczestniczył w wielu konferencjach międzynarodowych (m.in. II Encuento del Mediterraneo de Infancia Misionera (15-20 czerwca 1997 Madryt), Escuela de Animadores Misioneros [ESAM] (23-29 listopada 1997 Zipaquira), Międzynarodowe Stowarzyszenie Misjologów Katolickich [ICAM] (10 luty 2000 Warszawa), Missiological Congress (17-20 października 2000 Rzym).

Ks. Zenon Bzdyrak, misjonarz, który razem z ks. Ryszardem pracował na misjach w Zambii, wspominał go: „Był to człowiek i kapłan wyjątkowy. Człowiek i kapłan, który dobrze czuł się w rodzinie, jaką jest Kościół, do którego należał od chrztu świętego, w rodzinie, jaką jest miejsce pracy, i rodzinie, z którą jesteśmy związani więzami krwi”. Sam ks. Ryszard często zaś mawiał w języku cibemba (używanym przez lud Bemba w Zambii i na przygranicznych terenach Konga): „Pa kwingila mu Bufumu bwakwa Lesa tuli no kupita mu machuski ayengi” (Przez wiele trudów trzeba przejść, aby wejść do królestwa Bożego, Dz 14,22).

Dane mi było pracować z ks. Ryszardem Dziurą w Instytucie Leksykografii KUL, nawet przez pewien czas wspólnie w jednym pokoju. Ubogacał nas swoją czcigodną Osobowością. Był człowiekiem promieniującym dobrocią, budzącym dobre emocje w każdym, z kim się zetknął. Prezentował cenione cnoty: odwagę, prawość, pracowitość, spokój, skromność, życzliwość i gotowość do poświęcenia dla innych. Ujmował kulturą, dobrocią i uprzejmością. Nie pamiętam, aby kiedykolwiek uniósł się gniewem, obraził czy odmówił pomocy. Zawsze zaś znalazł czas, aby zatrzymać się choć na chwilę i pomóc, doradzić, porozmawiać. Przez kolegów i znajomych nazywany był Dziadkiem ze względu na jego naturalną dobroć i... brodę. Po Mszy Świętej pogrzebowej podczas pożegnania na cmentarzu w Biłgoraju bp Mieczysław Cisło miał powiedzieć o Nim: „Cicho i pogodnie żył, tak cicho i pogodnie odszedł”. I takim ks. Ryszard na zawsze pozostanie w naszej pamięci i sercach ...

Bibliografia: J. Flaga, Wkład międzywydziałowych jednostek KUL w prace badawcze, w: Nauka i wiara. 80 lat Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, red. A. Szostek, Lublin 1999, s. 180-183; Z. Grabowski, Pierwszy Diecezjalny Kongres Misyjny Dzieci w Drohiczynie. Idźcie na cały świat..., „Niedziela” [edycja podlaska] (2001), nr 27; B. Migut, Encyklopedia katolicka – opus magnum Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, w: Leksykografia chrześcijańska na progu trzeciego tysiąclecia, red. B. Migut, Lublin 2002, s. 61-81; E. Ziemann, Instytut Leksykograficzny, w: Katolicki Uniwersytet Lubelski. 90 lat istnienia, red. G. Kramarek, E. Ziemann, Lublin 2008, s. 148-151; tenże, Międzywydziałowy Zakład Leksykograficzny, w: Encyklopedia katolicka, t. XII, Lublin 2008, kol. 949-950; Polscy misjonarze w świecie. 50 lat od Dekretu soborowego „Ad gentes”, t. 1: Afryka i Madagaskar, red. D. Cichy, W. Kluj, J. Różański, K. Szymczycha, Górna Grupa 2015, s. 88; M.R. Górniak, Człowiek o gołębim sercu [cykl: Pożegnani], „Przegląd Uniwersytecki” KUL 29(2017), nr 1(165), s. 40-41; Dziura Ryszard, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. 1, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2018, s. 199-200.