Sługa Boży Stanisław Szulmiński SAC (1894-1941)

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / P-Ś

Sługa Boży Stanisław Szulmiński SAC (1894-1941)

Urodził się 10 lipca 1894 r. w Odessie jako drugie dziecko Aleksandra i Heleny d. Wyhowskiej. Stanisław dorastał w rodzinie inteligenckiej i głęboko religijnej. Po przeniesieniu rodziców do Kamieńca Podolskiego ukończył tu szkołę średnią. W 1918 wstąpił do Seminarium Duchownego w Żytomierzu, po roku z powodu rewolucji październikowej kontynuował studia w Tarnowie (1919-1923). Święcenia kapłańskie otrzymał z rąk kamienieckiego bpa Piotra Mańkowskiego, ordynariusza swej diecezji, 8 lipca 1923 r. w Buczaczu. Zgłosił się wówczas o pozwolenie na powrót do Kamieńca, lecz bp Mańkowski skierował ks. Szulmińskiego na studia w KUL. Ks. Stanisław rozpoczął naukę na Wydziale Teologicznym KUL, gdzie zgłębiał teologię porównawczą u ks. prof. Piotra Kremera. Interesowała go przede wszystkim teologia prawosławna, gdyż myślał o misjach wśród ludności tego wyznania na Wschodzie. Kilkakrotnie jeszcze wyrażał prośbę o wyjazd na misję zarówno do biskupów jak i Stolicy Apostolskiej. W trakcie studiów publikował artykuły na tematy unijne, uczestniczył w zjeździe Związku Misyjnego Kleru (1926). W 1927 r. ukończył studia i we wrześniu objął wykłady z teologii porównawczej w Seminarium Duchownym w Łucku. 26 czerwca 1928 r. złożył egzamin i uzyskał stopień licencjata teologii, a 15 sierpnia tr. wstąpił do nowicjatu Księży Pallotynów w Ołtarzewie. Od 1930 r. był ojcem duchownym w Gimnazjum w Wadowicach, a w latach 1932-1939 spowiednikiem i wykładowcą teologii moralnej i orientalnej, jak również, w różnych latach, pedagogiki, teologii pastoralnej i homiletyki w Wyższym Seminarium Duchownym w Ołtarzewie.

W seminarium zorganizował „Kółko orientalistyki” w którym alumni mogli pogłębiać wiedzę w zakresie problematyki zjednoczeniowej. Sam prowadził badania stanu religijnego Łemkowszczyzny. W celu szerzenia idei zjednoczenia chrześcijan wśród duchownych i świeckich powołał w 1937 r. stowarzyszenie „Apostolat Pojednania”, które w krótkim czasie pozyskało członków w diecezji łuckiej, łódzkiej, pińskiej, poznańskiej, tarnowskiej, warszawskiej, wileńskiej, włocławskiej, a także na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim. W 1939 ks. Szulmiński rozpoczął wydawanie pisma „Pojednanie”, które by łączyło członków Apostolatu (przed wojną ukazał się jeden numer). Brał udział w zjazdach zjednoczeniowych w Pińsku, Warszawie, Welehradzie. Przygotowując się do wyjazdu na Wschód rozpoczął studium lecznictwa, by zdobyć uprawnienia lekarza naturalisty. Wielokrotnie odbywał też podróż na Wołyń, odwiedzając rodzinę, głosząc kazania, badając teren pracy unijnej.

W 1939 r. ks. Szulmiński został skierowany przez władze zakonne do nowej placówki w Okopach Świętej Trójcy, gdzie wyjechał w lipcu w celu organizacji pracy. Wrócił na rekolekcje do Ołtarzewa i z powodu wybuchu wojny nie mógł ponownie przyjechać do Okopów. Pragnął wyjechać na Wschód by pracować wśród Rodaków, i w październiku udał się do Nowogródka, gdzie już 24 X został aresztowany przez NKWD. Osadzony w Baranowiczach, po prawie rocznym śledztwie został skazany na 5 lat łagrów. Wywieziony w grudniu 1940 r. do obozu pracy nad w Uchcie nad Morzem Białym, pracował jako sanitariusz, pomagał więźniom oraz potajemnie spowiadał. W obozie tortury, głód i poniżenie ofiarował w intencji pojednania chrześcijan. Po otrzymaniu amnestii w 1941 r. z powodu wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej odprawił publicznie mszę św. dla ponad tysiąca Polaków wychodzących na wolność. Sam zaś pozostał w łagrze by nadal służyć kilkudziesięciu zatrzymanym tam rodakom. Zmarł w Uchcie 27 listopada 1941 r. z powodu wycieńczenia i tortur.

W 1985 r. rozpoczęto przygotowania materiałów do jego beatyfikacji. Sprawa ks. Szulmińskiego została włączona do procesu 16 męczenników XX wieku w Rosji. Proces beatyfikacyjny został otwarty przez abpa Tadeusza Kondrusiewicza 31 maja 2003 r. w Petersburgu. Po latach z rosyjskiej grupy męczenników wyłączono osoby, które nie były obywatelami rosyjskimi, w tym ks. Szulmińskiego. 12 października 2018 r. rozpoczął więc proces beatyfikacyjny w Warszawie. Sługa Boży określany jest jako Apostoł Pojednania.

Bibliografia: R. Dzwonkowski, Ks. Stanisław Szulmiński SAC na tle losów duchowieństwa katolickiego w ZSSR, w: Jezus Chrystus w Rosji wczoraj i dziś, red. S. C. Napiórkowski, Lublin 2015, s. 544-556; T. Gliński, R. Forycki, Anioł pojednania. Ks. Stanisław Szulmiński SAC 1894-1941, Warszawa 1988; H. Kietliński, Męczennik za wiarę i pojednanie – ks. Stanisław Szulmiński SAC (1894-1941), w: Jezus Chrystus w Rosji wczoraj i dziś, red. S. C. Napiórkowski, Lublin 2015, s. 534-543; M. Pawelec, Stanisław Szulmiński SAC, w: Święci z KUL-u, red. G Barth, K. Guzowski, Lublin 2015, s. 219-222; H. Popiel, Ks. Stanisław Szulmiński SAC apostoł ekumenizmu (1894-1941), w: Chrześcijanie, red. B. Bejze, t. IX, Warszawa 1982, s. 87-110; Z dzienniczka duchownego ks. St. Szulmińskiego, w: tamże, s. 126-144; J. Stabińska, Za Chrystusem Apostołem. Ksiądz Stanisław Szulmiński SAC (1894-1941), Ząbki 1994; S. Tylus, Leksykon polskich pallotynów (1915-2012), Ząbki 2013, s. 528-539; tenże, Szulmiński Stanisław SAC, Encyklopedia Katolicka, t. 19, kol. 146.