Nagórny Janusz Jan Kazimierz (1950-2006)

Uniwersytet / Historia / Ośrodek Badań nad Dziejami KUL / Znani Absolwenci / M-O

Nagórny Janusz Jan Kazimierz (1950-2006)

Urodził się 1 stycznia 1950 r. w Korczowie (obecnie w rejonie sokalskim, Ukraina) jako jeden z pięciorga rodzeństwa. Po 1951 r. (wraz z włączeniem Korczowa do ZSRR), jego rodzina przeniosła się do Majdanu Górnego k. Tomaszowa Lubelskiego, a następnie do PGR Magdalenka i PGR Podlodów, gdzie jego ojciec Kazimierz pełnił obowiązki dyrektora. Edukację w ramach szkoły podstawowej odbywał w Rzeczycy, Łubczu i Tomaszowie Lubelskim. W latach 1963-1967 uczęszczał do Liceum Ogólnokształcącego im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim. Po zdaniu egzaminu maturalnego w 1967 r. wstąpił do WSD w Lublinie. Na podstawie pracy Chrystus – Nowy Adam w kontekście paraleli śmierć – życie 21 stycznia 1973 r. otrzymał dyplom magistra. Po przyjęciu święceń kapłańskich w Lublinie (z rąk bpa Piotra Kałwy) 12 czerwca 1973 r. został wikariuszem w parafii pw. św. Tomasza Apostoła w Zamościu. W 1976 r. podjął studia specjalistyczne z teologii moralnej w KUL, a w 1979 r. został asystentem stażystą w Katedrze Historii Teologii Moralnej na Wydziale Teologii KUL. 19 marca 1980 r. obronił rozprawę doktorską Etyka Przymierza Starego Testamentu. Próba ustalenia zasadniczej problematyki moralnej, napisaną pod kierunkiem ks. prof. Franciszka Greniuka.

Od października 1980 r. był zatrudniony na Wydziale Teologii KUL kolejno awansował od stanowiska asystenta do starszego asystenta (1981), adiunkta (1984), profesora nadzwyczajnego (1993) i profesora zwyczajnego (2000). W 1984 r. przebywał na stypendium naukowym w Rzymie. W latach 1985-1990 pełnił posługę opiekuna rocznika studentów teologii na Wydziale Teologii KUL, z którymi tworzył autentyczną wspólnotę formacyjną (organizując dni skupienia, doroczne pielgrzymki do sanktuariów oraz wyjazdy turystyczne). 13 października 1989 r. habilitował się na podstawie rozprawy Teologiczna interpretacja moralności Nowego Przymierza. Od 1990 r. był kierownikiem Katedry Teologii Moralnej Szczegółowej, od 1992 r. Sekcji Teologii Moralnej, a od 1999 r. dyrektorem Instytutu Teologii Moralnej. W latach 2004-2006 pełnił funkcję kierownika Katedry Teologii Moralnej Ogólnej, a w latach 1996-2005 przewodniczył Zarządowi Sekcji Polskich Teologów Moralistów.

Z inicjatywy ks. Nagórnego Instytut Teologii Moralnej KUL zorganizował kilkanaście dorocznych sympozjów na temat przesłania moralnego Kościoła i wydał kilkanaście tomów w ramach serii wydawniczej Homo meditans, wydawanej od 1975 r. i poświęconej zagadnieniom życia duchowego, teologii i historii duchowości. Jako wybitny znawca nauczania Jana Pawła II angażował się w pogłębianie i popularyzację myśli Karola Wojtyły oraz inicjował sympozja i wydawanie publikacji na ten temat.

W badaniach naukowych podejmował problematykę biblijnych i społecznych aspektów teologii moralnej oraz jej metodologii. Zajmował się także zagadnieniami bioetycznymi, personalistycznym ujęciem moralności religijnej oraz moralnym nauczaniem papieża Jana Pawła II. W metodologicznej refleksji ukazywał teologię moralną jako naukę teologiczną i normatywną. Przedstawiał personalistyczną i chrystocentryczną koncepcję moralności. Zajmował się również zagadnieniami szczegółowymi w ramach społecznej nauki Kościoła, m.in. kwestiami etyki w biznesie oraz ekologii, etyki zawodowej, wojny i słusznej obrony, demografii, porządku prawnego i rozwoju.

Imponujący dorobek ks. Janusza Nagórnego stanowi 13 książek autorskich, 27 książek wydanych pod jego redakcją oraz niemal 300 artykułów. Jest on również promotorem 24 doktoratów (w tym ze Słowacji, Białorusi i Ukrainy). Pod jego kierunkiem powstało ponad 200 prac magisterskich. Wśród opracowań książkowych należy wspomnieć m.in. Teologiczna interpretacja moralności Nowego Przymierza (Lublin 1989, 2009), Rachunek sumienia dla kapłanów (Tarnów 1992), Posłannictwo chrześcijan w świecie – część 1: Świat i wspólnota (Lublin 1997, 1998), Ekonomia i etyka z perspektywy chrześcijańskiej (Zamość 2002), Dziecko wśród mediów. Wychowanie w rodzinie do korzystania ze środków społecznego przekazu (Częstochowa 2004), Wezwanie do solidarności (Lublin 2001). Pośmiertnie ukazały się jego autorskie prace: Biblijny rachunek sumienia dorosłych (Lublin 2007), Biblijny rachunek sumienia kapłanów i osób konsekrowanych (Lublin 2007), Biblijny rachunek sumienia młodych (Lublin 2007), Małżeński rachunek sumienia (Lublin 2007), Polska moralność społeczna. Z Januszem Nagórnym rozmawiają Robert Nęcek i Piotr Gąsior (Lublin 2007), redakcyjna – Mocni wiarą: Refleksje nad słowem Bożym. Rok A [J. Nagórny i jego uczniowie, zespół autorów: A. Derdziuk i in.] (Lublin 2008) oraz Wartość życia ludzkiego (red. K. Jeżyna, J. Gocko, W. Rzepa; Lublin 2009), Wezwanie do uczestnictwa w życiu społecznym (red. K. Jeżyna, J. Gocko, W. Rzepa; Lublin 2010), Sakramenty w życiu moralnym chrześcijanina (red. K. Jeżyna, J. Gocko, W. Rzepa; Lublin 2011), Z wiary miłość i nadzieja (red. K. Jeżyna, J. Gocko, W. Rzepa; Lublin 2011) oraz Teologia moralna – wokół odnowy po Soborze Watykańskim II (red. K. Jeżyna, J. Gocko; Lublin 2014). Godna odnotowania jest także publikacja redakcyjna W pół drogi (z P. Kieniewiczem; Rzeszów 1993, 1995², 2007³), która dotyczy cierpienia człowieka zmagającego się z nowotworem (studenta teologii) i dojrzewania do pełni chrześcijańskiej miłości. Ks. Nagórny był także redaktorem i współredaktorem licznych publikacji oraz autorem wielu artykułów i rozpraw w czasopismach popularnonaukowych i naukowych, m.in.: „Alma Mater”, „Chrześcijanin w świecie”, „Cywilizacja”, „Dobry Pasterz”, „Ethos”, „Forum Akademickie” [Częstochowa], „Kronika Diecezji Radomskiej”, „Medicus”, „Pastores”, „Roczniki Teologiczne”, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne”, „Ruch Biblijny i Liturgiczny”, „Seminare”, „Sprawy Rodziny” [Biuletyn Episkopatu Polski do spraw Rodzin], „Studia Theologica Varsaviensia”, „Zamojski Informator Diecezjalny”, „Zamojski Kwartalnik Kulturalny”, „Zeszyty Edukacyjne”, „Zeszyty Formacji Duchowej” [Kraków], Zeszyty Formacji Katechetów, oraz wielu artykułów publicystycznych i wywiadów w periodykach.

Ponadto był konsultantem i autorem wielu haseł leksykograficznych, m.in. do: Encyklopedii katolickiej KUL (Lublin 2002-2006; kierownik działu teologii moralnej – tomy VIII, IX, X, XI), Encyklopedii „Białych plam” (Radom 2002-2004; tomy VII, IX, XIII, XIV) oraz Encyklopedii nauczania moralnego (Radom 2006). Do jego największych dokonań naukowych zaliczana jest także Encyklopedia nauczania moralnego Jana Pawła II, której końcowej redakcji dokonywał już podczas swojego pobytu w szpitalu.

Przez kilka lat był przedstawicielem KUL w Komitecie Badań Naukowych w Warszawie, w latach 2002-2004 był członkiem Państwowej Komisji Akredytacyjnej, a 2003-2006 Centralnej Komisji do spraw Tytułów i Stopni Naukowych. Został też powołany przez Ministra Edukacji Narodowej do Centralnej Komisji do spraw Egzaminacyjnych.

Cieszył się ogromnym autorytetem i uznaniem innych specjalistów z tych gremiów. Równocześnie był orędownikiem nauczania Kościoła i obrońcą statusu społecznego nauki Kościoła. W 2004 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski IV klasy, zaś w 2006 r. był laureatem Medalu Komisji Edukacji Narodowej.

Ksiądz Nagórny jednocześnie podejmował liczne prace duszpasterskie i kaznodziejskie (rekolekcje – m.in. dla parlamentarzystów (Odnaleźć siebie i swoje miejsce w życiu społecznym. Rekolekcje dla parlamentarzystów 17-18 marca 1999 (Warszawa 1999), środowisk naukowych, polonijnych w Australii, Kanadzie, Niemczech i USA oraz misje parafialne). W latach 1996-2006 wygłaszał felietony w Radiu Maryja w cyklu Myśląc Ojczyzna koncentrując się w nich na zagadnieniach moralnych oraz interpretując bieżące wydarzenia społeczno-polityczne (Ojczyzna. Na drogach do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000 – felietony z Radia Maryja (Lublin 2000), Ojczyzna. Wyzwania na przełomie wieków – felietony z Radia Maryja (Szczecinek 2004), Bądźmy ludem życia – felietony z Radia Maryja (Szczecinek 2005), Odpowiedzialni za przyszłość (Felietony z Radia Maryja w cyklu Myśląc Ojczyzna; Lublin 2007).

Zmarł po ciężkiej chorobie w Lublinie 17 października 2006 r. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 20 października w kościele parafialnym Najświętszego Serca Pana Jezusa w Tomaszowie Lubelskim. Ksiądz Nagórny został pochowany na miejscowym cmentarzu parafialnym. Pośmiertnie (19 października 2008 r.) za wybitne zasługi w pracy naukowo-dydaktycznej oraz działalność organizacyjną i społeczną został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Bibliografia: A. Derdziuk, Ks. prof. dr hab. Janusz Nagórny (1950-2006), „Summarium” 35(2006), s. 205-208; tenże, Świadek nadziei. Ksiądz profesor Janusz Nagórny twórca i nauczyciel teologii moralnej, Lublin – Sandomierz 2008; K. Jeżyna, Nagórny Janusz, w: Encyklopedia katolicka, t. XIII, red. E. Gigilewicz, Lublin 2009, kol. 650-651; Ksiądz profesor Janusz Nagórny – teolog moralista (1950-2006), red. K. Jeżyna, J. Gocko, W. Rzepa, Lublin 2010; M.R. Górniak, Nagórny Janusz Jan Kazimierz, w: Słownik biograficzny miasta Lublina, t. IV, red. P. Jusiak, M. Sioma, J. Ternes, Lublin 2014, s. 169-173 (bibliografia); K. Jeżyna, Nagórny Janusz Jan Kazimierz, w: Encyklopedia 100-lecia KUL, t. II, red. E. Gigilewicz i in., Lublin 2018, s. 88-89; J. Zowczak, Katolicka nauka społeczna jako dyscyplina wiedzy na studiach teologicznych, „Teologiczne Studia Siedleckie” 15(2018), s. 240-272.