O. Hugolin Helmut Langkammer OFM
(1987-1993)

---

 

 

 

Urodził się dnia 19 grudnia 1930 r. w Bytomiu-Bobrku. Syn Józefa i Marii z d. Tomiczek. Na chrzcie otrzymał imiona Helmut Teodor. Do szkoły podstawowej uczęszczał w Bobrku. Czas szkolnej edukacji przypadł na lata II wojny światowej i trudnej rzeczywistości powojennej. W l. 1946-1950 uczył się w Collegium Seraphicum w Nysie – szkole średniej prowadzonej przez Zakon Braci Mniejszych (franciszkanów) Prowincji Wrocławskiej p.w. św. Jadwigi. Maturę uzyskał w 1950 r. i wstąpił do Zakonu Braci Mniejszych Prowincji Wrocławskiej, przyjmując imię zakonne Hugolin. Nowicjat odbył w klasztorze w Borkach Wielkich. Pierwsze śluby zakonne złożył dnia 16 czerwca 1951 r. Studia filozoficzno-teologiczne odbywał początkowo w zakonnym seminarium duchownym we Wrocławiu, a po jego likwidacji przez władze państwowe w 1954 r. (decyzja władz państwowych z dnia 9 kwietnia 1954 r., ostatecznie wykonana dnia 6 czerwca 1954 r.) kontynuował je w Kłodzku, dokąd seminarium zmuszone było się ewakuować. Wieczyste śluby zakonne złożył dnia 1 sierpnia 1954 r., a święcenia kapłańskie przyjął w Częstochowie dnia 18 grudnia 1955 r. Przyznać trzeba, że wstąpienie do zakonu, studia seminaryjne i przyjęcie święceń w czasach, w których komunizm ukazywał najgorsze, stalinowskie oblicze, były dowodem swoistej odwagi, zwłaszcza, że macierzysta prowincja zakonna ojca Langkammera doświadczyła w tym okresie szczególnie dotkliwych represji, jak wspomniana już likwidacja seminarium zakonnego we Wrocławiu, połączona z zabraniem prawie całego budynku klasztornego, podobny zabór klasztorów w Nysie i Dusznikach Zdroju, czy likwidacja klasztoru w Prudniku i zamiana go na miejsce internowania kardynała Stefana Wyszyńskiego.

 

Jeszcze przed przyjęciem święceń kapłańskich, bo już z początkiem roku akademickiego 1955/56 diakon Langkammer rozpoczął studia biblistyki na KUL-u, które uwieńczył w 1961 r. doktoratem z teologii; wcześniej w 1959 r. uzyskał magisterium, a w 1960 r. licencjat. Coroczne zdobywanie kolejnego stopnia naukowego dobrze świadczyło o zdolnościach jak i o pracowitości młodego adepta nauki. W l. 1961-1963 był rektorem zakonnego seminarium duchownego w Kłodzku i zarazem wykładowcą biblistyki. W l. W l. 1963-1965 studiował w Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie, gdzie w 1964 r. uzyskał licencjat nauk biblijnych, a w 1966 r. – doktorat nauk biblijnych. Przez rok czasu przebywał w Ziemi Świętej, poznając archeologię i topografię Palestyny. W Katolickim Uniwersytecie Lubelskim został zaangażowany jako adiunkt od 1 października 1967 r. W 1969 r. habilitował się, w 1970 r. uzyskał docenturę, w 1975 r. uzyskał tytuł profesora nadzwyczajnego (zatwierdzony przez władze państwowe dnia 16 lipca 1976 r.), a w 1982 r. – profesora zwyczajnego. Postronnemu obserwatorowi może się wydawać, że kolejne osiągnięcia naukowe (docent, profesor nadzwyczajny, profesor zwyczajny) następowały zbyt powoli, trzeba jednak pamiętać, że był to czas, kiedy awanse pracowników KUL-u uzależnione były od zgody władzy państwowej, która czyniła wszystko, aby awanse te blokować lub przynajmniej przedłużać w czasie. Komunistyczne władze były zainteresowane tym, aby katolicka uczelnia nie rozwijała się, względnie jej rozwój następował niezwykle powoli. Równocześnie w l. 1967-1970 o. Langkammer ponownie był rektorem zakonnego seminarium duchownego w Kłodzku. Angażował się w pracę administracyjną jako prodziekan Wydziału Teologii KUL w l. 1975-1985. Założył w 1977 r. Instytut Biblijny w KUL-u przez przekształcenie dotychczasowej Szkoły Biblijnej i był jego pierwszym dyrektorem w l. 1977-1986.

 

Pracy dydaktycznej i organizacyjnej ojciec Langkammer nie ograniczał do KUL-u: równocześnie cały czas wykładał w seminarium duchownym swego zakonu w Kłodzku (od 1997 r. we Wrocławiu), dokąd systematycznie dojeżdżał z Lublina, wykładał też od 1970 r. na Papieskim Wydziale Teologicznym we Wrocławiu i od 1996 r. na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Opolskiego. W 1976 r. został wybrany przewodniczącym Sekcji Biblistów Polskich przy Konferencji Episkopatu Polski i pełnił ten obowiązek do 1988 r., a tym samym spadało na niego organizowanie dorocznych zjazdów wykładowców biblistyki. Jest autorem ponad 60 książek, w tym obcojęzycznych i ponad 500 artykułów; nadto jest redaktorem lub współredaktorem wielu książek i czasopism. Wypromował 55 doktorów i ponad 350 magistrów. Prowadził wykłady w wielu uczelniach zagranicznych, m.in. w Austrii, Belgii, Francji, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Włoszech. Jest członkiem wielu stowarzyszeń naukowych, m.in. członkiem zwyczajnym Towarzystwa Naukowego KUL i International New Testament Studies Societas.

 

W 1994 r. odznaczony został Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski; w 2000 r. został odznaczony medalem Prezydenta Miasta Lublina.

 

Na posiedzeniu Rady Wydziału Teologii dnia 16 czerwca 1987 r. został wybrany dziekanem Wydziału Teologii. Objął ten obowiązek z początkiem roku akademickiego 1987/88 i pełnił do końca roku akademickiego 1989/90. Ponownie został wybrany dziekanem na posiedzeniu Rady Wydziału dnia 21 maja 1990 r. na trzyletnią kadencję do końca roku akademickiego 1992/93. Jako dziekan przewodniczył łącznie 66 posiedzeniom Rady Wydziału Teologii: w roku akademickim 1987/88 7 października 1987 r., 20 października 1987 r., 17 listopada 1987 r., 1 grudnia 1987 r., 15 grudnia 1987 r., 23 lutego 1988 r., 23 marca 1988 r., 10 maja 1988 r., 19 maja 1988 r., 21 czerwca 1988 r. W roku akademickim 1988/89 4 października 1988 r., 8 listopada 1988 r., 6 grudnia 1988 r., 17 stycznia 1989 r., 21 lutego 1989 r., 6 marca 1989 r., 20 marca 1989 r., 2 kwietnia 1989 r., 11 kwietnia 1989 r., 25 kwietnia 1989 r., 22 maja 1989 r., 30 maja 1989 r., 20 czerwca 1989 r. W roku akademickim 1989/90 13 października 1989 r., 17 października 1989 r., 23 października 1989 r., 28 listopada 1989 r., 7 grudnia 1989 r., 12 grudnia 1989 r., 23 stycznia 1990 r., 26 lutego 1990 r., 6 marca 1990 r., 27 marca 1990 r., 8 maja 1990 r., 21 maja 1990 r., 22 czerwca 1990 r. W roku akademickim 1990/91 16 października 1990 r., 13 listopada 1990 r., 29 listopada 1990 r., 15 stycznia 1991 r., 26 lutego 1991 r., 25 marca 1991 r., 25 kwietnia 1991 r., 28 maja 1991 r., 21 czerwca 1991 r. W roku akademickim 1991/92 8 października 1991 r., 19 listopada 1991 r., 17 grudnia 1991 r., 16 stycznia 1992 r., 18 lutego 1992 r., 26 lutego 1992 r., 17 marca 1992 r., 30 marca 1992 r., 30 kwietnia 1992 r., 3 czerwca 1992 r., 23 czerwca 1992 r. W roku akademickim 1992/93 6 października 1992 r., 16 listopada 1992 r., 17 grudnia 1992 r., 19 stycznia 1993 r., 25 lutego 1993 r., 30 marca 1993 r., 11 maja 1993 r., 3 czerwca 1993 r., 14 czerwca 1993 r., 21 czerwca 1993 r. Szczególne nasilenie częstotliwości odbywania posiedzeń Rady Wydziału, zwłaszcza w l. 1988-1990 spowodowane było dużą ilością kolokwiów habilitacyjnych przeprowadzonych w tym czasie. Spraw do załatwienia, które były przedstawiane na posiedzeniach Rady Wydziału, wypadło zresztą więcej i w dużym stopniu one decydowały o przeobrażeniach w sposobie pełnienia obowiązków przez dziekana oraz ówczesnych prodziekanów: ks. prof. Mariana Ruseckiego[1] pełniącego urząd w latach 1987-1990 oraz 1993-1996 i ks. prof. Anzelma Weissa prodziekana 1990-1993[2]. W tym samym czasie zastępcą prodziekana był ks. prof. Franciszek Drączkowski[3]. Następujące w owych latach przemiany polityczne, zarówno w Polsce jak i w krajach tzw. demokracji ludowej, umożliwiły podejmowanie studiów na KUL-u przez młodzież z Czechosłowacji (wkrótce Czech i Słowacji jako dwóch odrębnych państw) i Związku Radzieckiego (ten ostatni zresztą niezadługo miał się rozpaść, a w jego miejsce powstały niepodległe państwa, w szczególności Białoruś, Estonia, Litwa, Łotwa, Rosja i Ukraina). Zostały zniesione limity przyjęć studentów. Wszystko to spowodowało zwiększony napływ młodzieży chcącej studiować na KUL-u. Wprawdzie dziekan inspirował zwiększenie zatrudnienia pracowników naukowych, aby kadra dydaktyczna Wydziału pozostawała w proporcji do liczby studentów, ograniczeniem tej inicjatywy były jednak topniejące fundusze uczelni, spowodowane postępującą zmianą wartości pieniądza oraz ubożeniem społeczeństwa, co przekładało się na ofiarność wiernych na rzecz KUL-u. Duża liczba studentów i doktorantów owocowała licznymi magisteriami i doktoratami i niewątpliwie podnosiło to prestiż uczelni, poważnie jednak absorbowało Radę Wydziału w zakresie takich spraw, jak zatwierdzanie tematów, wyznaczanie promotorów i recenzentów czy nadawanie odnośnych stopni. Sprawy te dominowały niemal na wszystkich ówczesnych posiedzeniach, a dziekanowi z konieczności narzucały koncentrowanie się na zajęciach natury formalno-administracyjnej. Sporo uwagi zajmowały też dyskusje nad projektami zreformowanej ustawy o szkolnictwie wyższym. Wreszcie liczebność Rady Wydziału, którą stanowiło w tym czasie 30-35 członków oraz ich aktywność i zaangażowanie, sprawiały, że dziekan musiał być nie tyle inicjatorem, ile raczej koordynatorem podejmowanych przedsięwzięć. Mniej więc do głosu dochodziła jego osobista inicjatywa, bardziej zaś wspieranie projektów pochodzących od innych i nadawanie im odpowiedniego kształtu wykonawczego w codziennym funkcjonowaniu Wydziału.

Ze szczególnych przejawów osobistego zaangażowania ojca Langkammera odnotujmy, że na posiedzeniu Rady Wydziału dnia 8 listopada 1988 r. zgłosił wniosek o nadanie doktoratu honoris causa dla kard. Franza Königa z Wiednia, co Rada zaakceptowała; ostatecznie jednak sprawa nie została sfinalizowana. Natomiast na posiedzeniu Rady Wydziału dnia 17 grudnia 1992 r. dziekan ogłosił pismo Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie z dnia 23 listopada 1992 r. w sprawie składania przez profesorów wyznania wiary według formuły zatwierdzonej przez Stolicę Apostolską i przedstawił odnośny nowy formularz. Na dziekana spadło dopilnowanie, aby składanie wyznania wiary przez nowo angażowanych pracowników odbywało się zgodnie z nowymi wymaganiami Kościoła. Zwiększona liczba zagranicznych gości na KUL-u i sympozja oraz konferencje naukowe o randze międzynarodowej wymagały obecności dziekana w charakterze reprezentacyjnym, jak przywitanie gości i towarzyszenie im na uczelni czy otwieranie spotkań naukowych. Tytułem przykładu wymieńmy wizytę dnia 3 listopada 1987 r. dziekana Wydziału Teologii Katolickiego Uniwersytetu w Leuven, profesora Jana Lambrechta, wizytę dnia 9 marca 1988 r. profesora O. Böchera z uniwersytetu w Moguncji, przybycie dnia 28 października 1988 r. (na uroczystą inaugurację roku akademickiego) kardynała Josefa Ratzingera i wręczenie mu doktoratu honoris causa, międzynarodową konferencję naukową Religie chrześcijańskie w okresie przemian, zorganizowaną przez Specjalizację Religioznawstwa Sekcji Teologii Fundamentalnej Wydziału Teologii KUL, odbywającą się w dniach 18-19 listopada 1988 r., czy obradujący w dniach 12-14 września 1989 r. VI Kongres Teologów Polskich Chrześcijańskie dziedzictwo bizantyńsko-słowiańskie. Jako dziekan Wydziału Teologii ojciec Langkammer wygłosił homilię podczas żałobnej liturgii ostatniego pożegnania w kościele akademickim KUL ks. profesora Feliksa Gryglewicza dnia 29 listopada 1991 r. Ojciec Langkammer dał się też poznać z niezwykle uważnego czytania protokołów posiedzeń Rady Wydziału i wnoszenia do nich uwag, nawet co do precyzji użytych sformułowań.

Po zakończeniu kadencji dziekańskiej ojciec Langkammer kontynuował pracę naukową i dydaktyczną na KUL-u aż do osiągnięcia wieku emerytalnego. Przeszedłszy w drugim semestrze roku akademickiego 2001/02 na emeryturę, początkowo prowadził zajęcia w zmniejszonym wymiarze godzin, ostatecznie jednak z końcem roku akademickiego 2004/05 zakończył pracę dydaktyczną i opuścił Lublin, przenosząc się do Wrocławia, do macierzystego klasztoru na Karłowicach. Na emeryturze pozostał nadal aktywny naukowo, prowadząc badania, pisząc i ogłaszając publikacje drukiem.

 

Warto dodać, że prywatnie ojciec Profesor jest człowiekiem obdarzonym poczuciem humoru, a jego pasją jest muzyka, zwłaszcza gra na fortepianie i organach.

Roland Prejs OFMCap

 

---

Archiwum Uniwersyteckie KUL, teczka Langkammer Hugolin, cz. 1-2.

Dec I., Z dolnośląskiej karty działalności naukowo-dydaktycznej O. Prof. Hugolina Langkammera, w: Deus meus et omnia. Księga pamiątkowa ku czci o. prof. Hugolina Langkammera OFM w 50. rocznicę święceń kapłańskich, red. M. S. Wróbel, Lublin 2005, s. 79-84.

Dziekanat Wydziału Teologii KUL, [Księga protokołów posiedzeń Rady Wydziału Teologii KUL 23 II 1985 – 17 I 1989]

Dziekanat Wydziału Teologii KUL, [Księga protokołów posiedzeń Rady Wydziału Teologii KUL 21 II 1989 – 20 VI 1994]

Gryglewicz F., Pięćdziesiąt lat sekcji biblijnej na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, „Roczniki Teologiczno-Kanoniczne” 15(1968), z. 1, s. 24-25.

Kiejza A., Ojciec Profesor Hugolin Langkammer, w: Wszystko czynię dla Ewangelii. Księga pamiątkowa ku czci O. Prof. Hugolina Langkammera OFM, red. G. Witaszek, A. Paciorek, A. Kiejza, Lublin 2000, s. 1-4.

Ludzie siłą Uniwersytetu. Biogramy pracowników naukowo-dydaktycznych, w: Księga pamiątkowa w 75-lecie Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Wkład w kulturę polską w latach 1968-1993, Lublin 1994, s. 414-415.

Mazurek J. A., Langkammer Hugolin Helmut, w: Słownik polskich pisarzy franciszkańskich, Warszawa 1981, s. 272-275.

Rubinkiewicz R., Dorobek naukowy o. prof. Hugolina Langkammera OFM, w: Wszystko czynię dla Ewangelii. Księga pamiątkowa ku czci O. Prof. Hugolina Langkammera OFM, red. G. Witaszek, A. Paciorek, A. Kiejza, Lublin 2000, s. 5-10.

Wróbel M. S., Osoba Ojca Profesora Hugolina Langkammera, w: Deus meus et omnia. Księga pamiątkowa ku czci o. prof. Hugolina Langkammera OFM w 50. rocznicę święceń kapłańskich, red. M. S. Wróbel, Lublin 2005, s. 1-11.

 

 

[1] Biogram ks. prof. Ruseckiego zob. w czasach dziekaństwa ks. prof. Anzelma Weissa.

[2] Ks. prof. Anzelm Weiss, dziekan Wydziału Teologii w latach 1993-1999, zob. biogram.

[3] Ksiądz Franciszek Drączkowski urodził się 26 kwietnia 1941 roku w Fordonie-Bydgoszczy. W roku 1966 roku przyjął święcenia kapłańskie. W roku 1968 został skierowany na studia specjalistyczne z patrologii w Instytucie Historii Kościoła KUL w Lublinie. Po roku podjął równolegle regularne studia z filologii klasycznej na Wydziale Nauk Humanistycz­nych KUL. W czerwcu 1970 roku uzyskał licencjat i sto­pień magistra teologii z zakresu historii Kościoła. We wrześniu 1973 roku uzyskał stopień magistra filologii klasycznej. W listopadzie tegoż roku obronił pracę doktorską z patrologii Formy i zasady pierwszych wspólnot chrześcijańskich na podstawie „Stromatów” Klemensa Aleksan­dryjskiego. Bezpośrednio po tym został skierowany na dalsze studia do Rzymu, gdzie w latach od 1973 do 1976 studiował w Institutum Altioris Latinitatis w Universita Salesiana. W czerwcu 1975 roku uzyskał licencjat ex litteris classicis et christianis. We wrześniu 1976 roku uzyskał stopień doktora ex litteris classicis et christianis na podstawie rozprawy: Qua paideia Clemens Alexandrinus imbutus appareat in animadvertenda falsa gnosi. 1 października 1976 roku podjął pracę w Międzywydziałowym Zakładzie Leksykograficznym KUL, najpierw jako dokumentalista, a od 1978 na stanowisku adiunkta. W roku 1980 został mianowany redaktorem działu teologii patrystycznej i patrolo­gii Encyklopedii Katolickiej. Habilitował się na podstawie rozprawy Kościół – Agape według Klemensa Aleksandryjskiego (wyd. Lublin 1983). W roku 1982 zaczął wykładać patrologię (wykład kursoryczny) w Wyższym Seminarium Duchownym w Lublinie oraz sakramentologię patrystyczną w Wyższym Seminarium Duchownym w Pelplinie. W 1983 roku został powołany na stanowisko p.o. kierownika Katedry Patrologii. Powierzono mu wykłady kursoryczne z patrologii na Wydziale Teologicznym oraz prowadzenie seminarium naukowego. W 1984 roku został zatrudniony na stanowisku docenta w KUL oraz otrzymał nominację na kierownika Ka­tedry Patrologii. 27 stycznia 1992 roku został zatrudniony na stanowisku profesora nad­zwyczajnego KUL; w marcu tegoż roku otrzymał tytuł naukowy profesora nauk teologicznych. 17 maja 1997 r. został zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego w Katedrze Patrologii Greckiej KUL. W latach 1994-1997 był pierwszym rektorem Wyższego Seminarium Duchownego w Toruniu.

 

Początek strony