Poniższy tekst ukazał się jako: Lubelska Szkoła Filozofii Klasycznej. "Idea. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych" 18:2006 s. 143-159.

 

Stanisław Janeczek

 

 

Lubelska Szkoła Filozofii Klasycznej

 

 

Strona internetowa poświęcona filozofii polskiej stworzona przez Francesco Coniglione1, przy współpracy Arianny Betti, prezentuje szereg szkół i tradycji filozoficznych (Philosophical Schools and Trends), które ukształtowały się w polskiej filozofii współczesnej, czyli praktycznie w XX wieku2. Jeśli w innym miejscu występuje w niej wprost tzw. filozofia katolicka (Pensée Catholic), to w gruncie rzeczy rozwija się wówczas wątki dokumentowane tekstami związane tylko z tzw. Kołem Krakowskim, omawianym już jednak w ramach przedstawiania wspomnianych szkół i tradycji, głównie przy tym prezentując jego dokonania przed II wojną światową. Zakładając prawomocność posługiwania się kategorią "szkoła filozoficzna"3, myślę, że warto w periodyku poświęconym badaniu "struktur i rozwoju pojęć filozoficznych", zamieścić lapidarny tekst precyzujący specyfikę środowiska, które zwłaszcza po II wojnie światowej znajduje wcale poczesne miejsce na firmamencie polskiej filozofii współczesnej, mimo długiego dominowania zideologizowanej filozofii państwowej jaką była filozofia marksistowska, choć bynajmniej wcale przecież nie jednolita i nie pozbawiona filozoficznej doniosłości4. Sensowność publikacji tego przedstawienia płynie także z próby wykorzystania tej kategorii na określenie dokonań jedynie części tego środowiska, które - dodajmy lojalnie - nie tylko najchętniej posługuje się tą nazwą, ale też jest zbiorowym autorem najbardziej jednolicie i całościowo pojętej wizji filozoficznej w prezentowanym tu kręgu filozoficznym, a na dodatek jest szkołą w sensie właściwym ze względu na wyakcentowanie roli M.A. Krąpca jako mistrza tego kręgu filozofów, stąd do niego odnosi się określenie Lubelska Szkoła Filozofii Klasycznej w sensie węższym5.

 

***

 

Lubelska Szkoła Filozofii Klasycznej w sensie właściwym to środowisko filozofów z charakterystycznym dla niego stylem filozofowania, przede wszystkim związane z Katolickim Uniwersytetem Lubelskim, rozwijającym po II wojnie światowej wartościowe elementy filozofii klasycznej, zwłaszcza tradycji arystotelesowsko-tomistycznej, szczególnie w zakresie egzystencjalnej teorii bytu, stąd określane często jako (neo)tomizm egzystencjalny. Gdy jednak autorzy z tego kręgu programowo deklarują nadto wykorzystanie niektórych osiągnięć filozofii współczesnej można mówić o Lubelskiej Szkole Filozofii Klasycznej w sensie szerszym.

 

Nazwa "Lubelska Szkoła Filozofii Klasycznej" jest używana tak programowo w samym środowisku lubelskim, jak też w opracowaniach spoza tej szkoły, w sensie opisowo-historycznym (genetycznym) i systematyczno-wartościującym dla wyakcentowania swoistości filozofii uprawianej na Wydziale Filozofii KUL (wcześniej Wydział Filozofii Chrześcijańskiej). Dotyczy to zwłaszcza filozofów działających na sekcji (specjalizacji) teoretycznej, choć w pewnej mierze także na filozofii przyrody. Stąd początkowo (od lat sześćdziesiątych) środowisko to określano jako "szkoła lubelska" czy "lubelska szkoła filozoficzna" (K. Kłósak, J. Kalinowski). Pełna nazwa tej szkoły została zainicjowana przez S. Kamińskiego, a utrwaliła się później w efekcie rosnącej samoświadomości metodologicznej lubelskich filozofów dla wyakcentowania twórczego (samodzielnego) podejścia w ramach  tradycji arystotelesowsko-tomistycznej (M.A. Krąpiec). Wbrew wcześniej podkreślanym związkom z neotomizmem, zwłaszcza w wersji egzystencjalnej, zaczęto eksponować fundamentalną rolę właściwej koncepcji bytu, stąd nierzadko termin ten utożsamiano z nazwą "filozofia bytu" (Lubelska Szkoła Filozofii Klasycznej w sensie wąskim). W odniesieniu do niektórych autorów (Lubelska Szkoła Filozofii Klasycznej w sensie szerszym) podkreślenie "klasyczności" tego nurtu stymulował także fakt poszerzenia bazy doświadczenia historycznofilozoficznego przez wykorzystanie osiągnięć współczesnej fenomenologii (teoria poznania, ontologia i aksjologia), filozofii analitycznej (semiotyka) czy neokantyzmu, jednak bądź to przy zasadniczym podtrzymaniu korzeni tomistycznych (S. Kamiński, A.B. Stępień, Z.J. Zdybicka) lub przez zespolenie podejścia historyzującego z elementami ocen systemowych oraz z akceptacją nadto m.in. osiągnięć szeroko pojętego augustynizmu (S. Kowalczyk), bądź też w postaci oryginalnej formy personalizmu wyrastającego z nowej koncepcji etyki wykorzystującej fenomenologicznie pojęte doświadczenie wewnętrzne (K. Wojtyła, T. Styczeń, A. Szostek). Dokonania tej szkoły, zwłaszcza ujmowanej w sensie wąskim, są upowszechniane i rozwijane (modyfikowane) także w innych pol. ośrodkach filozoficznych, przede wszystkim na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego (wcześniej Akademia Teologii Katolickiej - M. Gogacz i jego uczniowie).

 

Strona 1 z 12 :: Idź do strony: [1] 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

Autor: Stanisław Janeczek
Ostatnia aktualizacja: 18.10.2016, godz. 16:58 - Andrzej Zykubek