Zmarł wybitny filozof, wieloletni profesor ATK i UKSW prof. Mieczysław Gogacz.

Prof. Mieczysław Gogacz urodził się 17 listopada 1926 r. w Nadrożu koło Rypina. Do szkoły powszechnej chodził w Oborach, mieszkając nieopodal klasztoru karmelitów i miejscowego sanktuarium maryjnego, co oddziałało na jego duchowość i formację intelektualną. Naukę przerwała mu wojna i okupacja niemiecka, która na Ziemi Dobrzyńskiej, czyli tzw. terenach wcielonych do Rzeszy, miała szczególnie brutalny charakter. Po zakończeniu wojny kontynuował naukę w gimnazjum w Rypinie, a następnie w liceum biskupim w Płocku, gdzie w 1949 r., jako ekstern, uzyskał maturę. Studia filozoficzne podjął w tym samym roku na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim.

 

W 1952 r. uzyskał magisterium na podstawie pracy Definicja ruchu u Arystotelesa, napisanej pod kierunkiem Stanisława Adamczyka. Dwa lata później został doktorem filozofii na podstawie rozprawy Filozofia bytu w „Beniamin maior” Ryszarda ze Świętego Wiktora (promotorem był Stefan Swieżawski). Po doktoracie podjął zajęcia dydaktyczne w KUL. W latach 1956–1957 skorzystał z jednorocznego stypendium Rządu Francuskiego umożliwiającego studiowanie na Sorbonie i prowadzenie badań w Biblioteque Nationale w Paryżu. Z Francji wyjechał do do Kanady, gdzie w Pontifical Institute of Mediaeval Studies w Toronto kontynuował studia specjalistyczne u Étienne’a Gilsona.

 

W 1960 r. Wydział Filozoficzny KUL przeprowadził kolokwium habilitacyjne M. Gogacza na podstawie rozpraw wydanych pod wspólnym tytułem Problem istnienia Boga u Anzelma z Canterbury i problem prawdy u Henryka z Gandawy. W dniu 13 kwietnia 1962 r. Rada Wydziału Filozofii podjęła uchwałę o nadaniu mu stopnia naukowego docenta. W 1966 r. przeniósł się na Wydział Filozofii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej w Warszawie. W ATK uzyskał tytuły naukowe: w 1973 – profesora nadzwyczajnego, a w 1982 – profesora zwyczajnego. Kierował Katedrą Historii Filozofii, badając filozofię średniowieczną, szczególnie zaś spuściznę Tomasza z Akwinu. Wykładał historię filozofii, tomizm, antropologię filozoficzną. W latach 90. XX w., w związku ze zmianami w Polsce, prowadził zajęcia, głównie z filozofii realistycznej i etyki na Uniwersytecie Warszawskim, w Akademii Medycznej w Warszawie i w Wojskowej Akademii Technicznej.

Prof. Mieczysław Gogacz opublikował 37 książek i prawie 1000 artykułów.

15 listopada 2012 r., w liturgiczne wspomnienie Alberta Wielkiego, podczas obchodów święta patronalnego Wydziału Filozofii, podjęliśmy refleksję nad kilkudziesięcioma latami współpracy filozofów KUL ze środowiskiem filozofów ATK/UKSW. JM Rektor KUL przyznał p. prof. Mieczysławowi Gogaczowi, ks. prof. Edmundowi Morawcowi i ks. prof. Mieczysławowi Lubańskiemu wyróżnienie Gratae Memoriae Signum Uniwersitatis [Znak wdzięcznej pamięci uniwersytetu].

W laudacji ks. prof. dr. hab. Jana Krokosa skierowanej na ręce Pana Prof. Mieczysława Gogacza czytamy:

Pierwsze lata działalności naukowej poświęcił poznawaniu różnorodnych kierunków filozoficznych. Dokumentują te badania publikacje poświęcone Szkole Wiktorynów, Henrykowi z Gandawy, Anzelmowi z Canterbury, Tomaszowi z Akwinu, neoplatonikom. W tym samym czasie studiował problemy metafizyki bytu, odmiany tomizmu i teorie mistyki. Organizował zespoły badawcze zajmujące się w określonym czasie np. filozofią Henryka z Gandawy, filozofią arabską, Księgą o przyczynach, które skutkowało powstaniem szeregu prac dyplomowych, magisterskich i doktorskich z tego kręgu zagadnień. Przede wszystkim prof. Gogacz skupił uwagę na tekstach św. Tomasza z Akwinu, a badania nad tekstami zaczęły przybierać postać analizowania i doskonalenia dyscyplin filozoficznych, takich jak filozofia bytu, antropologia filozoficzna, etyka i pedagogika. W metafizyce przedmiotem uwagi stał się problem istnienia. W antropologii filozoficznej została rozwinięta i wykorzystana problematyka transcendentaliów. W etyce, którą określał oryginalnie: jako naukę o zasadach chronienia osób, uwyraźnił istnieniowe relacje osobowe, różne od istotowych relacji poznania i postępowania. Ponadto w etyce uznał za normę moralności mądrość jako usprawnienie intelektu i uwyraźnienie rozumnej natury człowieka. Opracował w pedagogice osobne normy wyboru czynności usprawniających władze człowieka i chroniących osobę ludzką przed skutkami fałszu i zła w kulturze. Temat kultury przewijał się przez wszystkie lata jego działalności badawczej i publikacyjnej. Badania nad mistyką często uzyskiwały postać publikacji na temat katolickiego życia religijnego. Swoją wersję tomizmu nazwał tomizmem konsekwentnym. Różnorakie związki z KUL kulminację znajdowały w dyskusjach szwagrów, które obaj znakomici szwagrowie często wspominają. Dzisiaj laureatami nagrody jego imienia za prace magisterskie często zostają absolwenci KUL.

Polska filozofia chrześcijańska XX wieku

Tom jest poświęcony Mieczysławowi Gogaczowi (1926–2022)
filozofowi i teologowi, tomiście, twórcy "tomizmu konsekwentnego"

Kliknij w grafikę i czytaj ONLINE