Metoda wykresograficzna w katechezie
Pelpin 2001
Wydawnictwo Diecezji Pelpińskiej


metoda

Wstęp

W świecie współczesnym, opanowanym przez telewizję, daje się zauważyć ciągle narastającą dominację "obrazu". Ujęcia werbalne, występujące coraz częściej w funkcji towarzyszącej przedstawieniom ikonograficznym, schodzą na drugi plan. Cywilizacja współczesna jest, i staje się coraz bardziej, cywilizacją "obrazu". Nie pozostaje to bez wpływu na mentalność dzisiejszego człowieka, która pod wpływem nieustannego naporu przedstawień wizualnych uległa daleko idącym przekształceniom. Zanika zdolność myślenia abstrakcyjnego, opartego na pojęciach ogólnych. Przekaz werbalny, którym posługuje się również katecheza, zatraca stopniowo swój walor powszechności. Człowiek współczesny, zaczynający "myśleć" za pomocą obrazów, oczekuje na każdym odcinku życia, w tym również w katechezie, ujęć wizualnych.

Prób odpowiedzi na powyższe zapotrzebowanie, które nie jest zjawiskiem zupełnie nowym, było i jest bardzo wiele. Chrześcijaństwo od samych swych początków posługiwało się nie tylko bogatą symboliką, ale również sięgało po przedstawienia graficzne. Klemens Aleksandryjski (215) odnosi obraz koła do Syna Bożego1 . Dla Pseudo-Dionizego (V/VI w.) boska miłość jest, jak wiecznotrwałe koło, toczące się po niewzruszonym kręgu2

Wielu teologów współczesnych posługuje się w swym wykładzie wykresami złożonymi z różnych figur geometrycznych, jak np. ks. prof. Roman E. Rogowski (ks. Sławomir Jan Stasiak, ks. Robert Zawiła, ABC teologii dogmatycznej. Notatki z wykładów ks. prof. Romana E. Rogowskiego, Oleśnica-Wrocław 1993).

Niniejsze opracowanie jest kontynuacją i poniekąd podsumowaniem dwudziestoletnich badań własnych, których wyniki opublikowałem w artykułach i pozycjach książkowych. Do najważniejszych, związanych z powyższą tematyką, należy zaliczyć następujące prace: Kościół - Agape według Klemensa Aleksandryjskiego, Lublin 1983; 1996 2 Miłość syntezą chrześcijaństwa, Lublin 1990; 1991 2 (przekł. niemiecki: Gott ist die Liebe. Eine patristische Studie, Lublin 1993); Miłość - Agape syntezą chrześcijaństwa, Pelplin-Toruń 1997; Poza miłością nie ma zbawienia, Pelplin-Toruń 1996 (przekł. włoski: Francesco di Fordon, La sahezza e nell'amore, Roma 1998, Edizioni Deho-niane); Nowa wizja teologii. Ujęcie graficzne, Pelplin-Lublin 2000. We wszystkich wyżej wymienionych pracach pojawiają się wykresy, złożone z kół i trójkątów. Ostatnia z wymienionych prac, złożona z 30 paralelnych ujęć graficznych, których zasadnicze "ramy" stanowi struktura dwóch kół i dwóch trójkątów, wewnętrznie ze sobą złączonych, zawiera syntezę wszystkich wcześniejszych badań. Praca ta, w głównej mierze, stała się podstawą niniejszego opracowania.

Prezentowana pozycja składa się z dwóch części: praktycznej i teoretycznej. W części pierwszej, złożonej z 16 paragrafów, przedstawione zostały podstawowe prawdy katechizmowe, dotyczące nauki o Bogu, o dziele stworzenia i odkupienia. W sposób szczególny została też ukazana droga doskonalenia chrześcijańskiego, jako droga prowadząca do szczęścia, opartego na przyjaźni z Bogiem. Na końcu poszczególnych paragrafów, zostały zamieszczone wykresy ilustrujące graficznie omawiane treści. Materiał ten może stanowić podstawę do opracowania katechez. Część druga zawiera omówienie metody wy-kresograficznej, z uwzględnieniem jej charakterystyki ogólnej.

Bazę źródłową niniejszego opracowania stanowi nauka wiary, zawarta w Piśmie Świętym, Tradycji oraz doktrynie Urzędu

Nauczycielskiego Kościoła. Syntezę tej nauki prezentuje, niedawno wydany, Katechizm Kościoła Katolickiego. Fakt ten potwierdza Jan Paweł II w Konstytucji Apostolskiej F idei depositum, ogłoszonej z okazji publikacji tegoż Katechizmu:

"Każdy katechizm powinien wiernie i w sposób uporządkowany przedstawiać nauczanie Pisma Świętego, żywej Tradycji w Kościele i autentycznego Urzędu Nauczycielskiego, a także duchowe dziedzictwo Ojców, Doktorów i świętych Kościoła, by umożliwiać lepsze poznanie misterium chrześcijańskiego i ożywienie wiary Ludu Bożego. Musi brać pod uwagę wyjaśnienia nauki, które w ciągu dziejów Duch Święty wskazał Kościołowi. Konieczne jest także, by pomagał rozjaśniać światłem wiary nowe sytuacje i problemy, które w przeszłości nie istniały.

Nowy Katechizm zawiera zatem rzeczy nowe i stare (por. Mt 13,52), ponieważ wiara pozostaje zawsze ta sama, a zarazem jest źródłem wciąż nowego światła3

Mając to na uwadze, w niniejszym opracowaniu odwołuję się bardzo często do Katechizmu Kościoła Katolickiego, cytując dziesiątki razy, w formie dosłownej, jego poszczególne pa-ra-grafy. Należy dodać, że bez tej syntezy, którą zawiera Katechizm Kościoła Katolickiego, niniejsza praca byłaby nie do pomyślenia.

Pragnę bardzo serdecznie podziękować Księdzu Doktorowi Krystianowi Gawronowi, Rektorowi Polskiej Misji Katolickiej w Szwajcarii, który w tytule wywiadu: Metoda po prostu rewelacyjna, zamieszczonym w Wiadomościach (Biuletyn Polskiej Misji Katolickiej w Szwajcarii, nr 362, maj 2001, s. 8-9), przychylnie ocenił wartość omawianej metody wykresograficznej. Szczególne podziękowania pragnę złożyć Księdzu Doktorowi Piotrowi Szczurowi, który podjął się trudu opracowania technicznego niniejszej pracy.

Lublin, dnia 28 sierpnia 2001 r


1 Stromaty IV 156, 2-157, l (dalej cytuję: Strom.); przekł. J. Niemirska--Pliszczyńska, [w:] Klemens Aleksandryjski, Kobierce zapisków filozoficznych dotyczących prawdziwej wiedzy, t. I-II, Warszawa 1994; 1.1, s. 385.

2 Imiona Boskie IV 14; przekł. M. Dzielska, [w:] Pseudo-Dionizy Are-opagita, Pisma teologiczne, Kraków 1997, s. 92.

3 Katechizm Kościoła Katolickiego, Watykan 1992, wyd. polskie 1994

Autor: Anna Swęda
Ostatnia aktualizacja: 27.03.2006, godz. 10:22 - Anna Swęda