EN:

Does Aristotle’s Akratēs Not Choose and If Not, Why Not?

  
Źódło/source:

Roczniki Filozoficzne, 65 (2017), nr 3

  
Strony/pages: 5-32  

 

http://dx.doi.org/10.18290/rf.2017.65.3-1

 

Streszczenie

G.E.M. Anscombe znalazła w Etyce nikomachejskiej Arystotelesa pewną niekonsekwencję: Arystoteles zdaje się twierdzić, że cokolwiek wynika z namysłu, jest wyborem, i że słaby wolą (akrates) może się skutecznie namyślać, ale i że — z drugiej strony — on (nawet wtedy) nie wybiera. Anscombe znajduje rozwiązanie tej sprzeczności: Arystoteles powinien był, jej zdaniem, zaznaczyć, że by z namysłu wynikał wybór, to, ze względu na co się namyślamy (cel, do którego namyślamy się, jakie zastosować środki), musiałby sam być przedmiotem uprzedniego wyboru. Badam to rozwiązanie i znajduję jego słabe strony, jak niebezpieczeństwo nieskończonego re­gresu, trudność prześledzenia genealogii wyborów i nieosiągalność pierwotnego celu. Pomimo to próbuję je ulepszyć, poddając pod dyskusję, czy tego rodzaju pierwotne wybory, jakich wymaga rozwiązanie Anscombe, nie są jednak czasem naprawdę podejmowane (w świetle żywionej kon­cepcji dobrego życia) i czy ich cele nie są rozkładalne na takie, które można realistycznie mieć nadzieję osiągnąć.

 

Summary

G.E.M. Anscombe put her finger on an inconsistency in Aristotle’s Nicomachean ethics: Aristotle seems to claim that whatever results from deliberation is the object of choice, and he admits that the akratēs deliberates at times quite successfully, yet he denies that the akratēs makes a choice. She provides a solution: A choice (she thinks Aristotle should have said) is not just whatever results from deliberation but only if the goal at which the deliberation aims was itself chosen, which she interprets as constituting object of the agent’s will (βούλησις [boulēsis]). I examine this Anscombian solution, point out its diverse shortcomings (infinite regress, the inscrutability of the lineage of choices, the unachievability of the primordial goal) and yet I at­tempt to improve upon it. To this aim I put up for consideration whether such (post-)primordial choices as Anscombe seems to require are not, after all, sometimes made, viz. in the light of one’s idea of living well, and if they are not at least in principle translatable into goals that we can reasonably hope to achieve.

 

 

Słowa kluczowe: Arystoteles; G.E.M. Anscombe; wola; słaby wolą (akratēs); mocny wolą (en­kratēs); wybór.

Key words: Aristotle; G.E.M. Anscombe; will; weak-willed (akratēs); strong-willed (enkratēs); choice.

 

 

Bibliografia/References:

  1. Ando, Takatura. Aristotle’s theory of practical cognition. The Hague: Martinus Nijhoff, 3rev.1971.
  2. Angier, Tom. „Happiness: overcoming the skill model”. International Philosophical Quarterly 55 (2015), 1: 5–23.
  3. Anscombe, G.E.M. „Thought and action in Aristotle: What is ‘practical truth’?”. W: New essays on Plato and Aristotle. Red. John R. Bambrough, 143–158. London: Routledge and Kegan Paul, 1965.
  4. Anscombe, G.E.M. Intention. Cambridge, Mass., London, England: Harvard University Press, 1965.
  5. Anscombe, G.E.M. „Thought and action in Aristotle: What is ‘practical truth’?”. W: The col­lected papers of G. E. M. Anscombe. T. I: From Parmenides to Wittgenstein, 66–77. Oxford: Basil Blackwell, 1981.
  6. Aristotle. Nicomachean ethics. Book six. Tłum. L.H.G. Greenwood. Cambridge: Cambridge University Press, 1909.
  7. Aristotle. The Nicomachean ethics. Tłum. H. Rackham. M.A. London: Heinemann, 1962.
  8. Aristotle. Nicomachean ethics. Tłum. Roger Crisp. Cambridge: Cambridge University Press, 2000.
  9. Aristoteles. Aristoteles Latinus. T. 26, 1–3, fasc. 4: Ethica Nicomachea. Translatio Roberti Grosseteste sive ‘ Liber Ethicorum’. Red. Renatus Antonius Gauthier. Bruxelles, Leiden: Des­clée De Brouwer, E. J. Brill, 1973.
  10. Arystoteles. Etyka eudemejska. Tłum. Witold Wróblewski. W: Dzieła wszystkie. T. V. War­szawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2000.
  11. Arystoteles. Etyka nikomachejska. Tłum. Daniela Gromska. Warszawa: Państwowe Wydaw­nictwo Naukowe, 1982.
  12. Arystoteles. O duszy. Tłum. Paweł Siwek. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 21988.
  13. Arystoteles. Retoryka-Poetyka. Tłum. Henryk Podbielski. Warszawa: Państwowe Wydawnic­two Naukowe, 1962.
  14. Cagnoli Fiecconi, Elena. Aristotle’s account of akrasia. M. Phil. thesis, University College London, 2012. http://discovery.ucl.ac.uk/ 1383795/1/Elena%20Cagnoli%20Fiecconi%20thesis finalsubmission2013.pdf, dostęp 10-02-2017.
  15. Cicero, Marcus Tullius. „Rozmowy Tuskulańskie”. Tłum. Józef Śmigaj. W: Pisma filozoficzne. T. III: Księgi akademickie. Kom. Kazimierz Leśniak, 473–743. Warszawa: Państwowe Wy­dawnictwo Naukowe, 1961.
  16. Dahl, Norman O. Practical reason, Aristotle, and the weakness of the will. Minneapolis: Uni­versity of Minnesota Press, 1984.
  17. Defoe, Daniel. Robinson Crusoe. Jego życia losy, doświadczenia i przypadki. Tłum. Franciszek Mirandola. Wolnelektury.pl. Dostęp 10.02.2017. http://wolnelektury.pl/media/book/pdf/robinson- crusoe.pdf
  18. Filek, Jacek. „Podstawowe pytanie etyczne w horyzoncie prawdy, wolności i odpowiedzial­ności”. Argument: Biannual Philosophical Journal 3 (2013), 1: 161–175.
  19. Garrocho Salcedo, Diego S. „On passion and desire: Confronting an ambiguity in Aristotle’s ethics”. Azafea. Revista de Filosofía 16 (2014): 21–37.
  20. Gauthier, René Antoine, i Jean Yves Jolif. L’éthique à Nicomaque. T. 2: Commentaire. Lou­vain, Paris: Publications Universitaires, Éditions Béatrice-Nauwelaerts, 1959.
  21. Gogol, Nikołaj Wasiljewicz. „Игроки” [Igroki]. W: Весь Гоголь. Полное собрание сочинений в одной электронной книге [Wesʹ Gogol. Połnoie sobranie soczinienij w od­noj elektronnoj knigie], 698–726. Noginsk: Osteon Press, aegitas, 2017.
  22. Guyer, Paul. „The form and matter of the categorical imperative”. W: Kant’s system of nature and freedom: Selected essays, 146–168. Oxford: Clarendon, 2005.
  23. Irwin, T.H. „Who discovered the will?”. Philosophical Perspectives 6 (1992): 453–473.
  24. Irwin, T.H. „Historical accuracy in Aquinas’s commentary on the Ethics”. W: Aquinas and the Nicomachean Ethics, red. Tobias Hoffmann, Jörn Müller i Matthias Perkams, 13–32. Cam­bridge: Cambridge University Press, 2013.
  25. Kahn, Charles H. „Discovering the will: From Aristotle to Augustine”. W: The Question of “ec­lec­ticism”. Studies in later Greek philosophy. Red. John M. Dillon i A.A. Long, 234–259. Berkeley: University of California Press, 1988.
  26. Kant, Immanuel. Eine Vorlesung Kants über Ethik. Red. Paul Menzer. Berlin: Heise, 1924.
  27. Kant, Immanuel. Krytyka praktycznego rozumu. Tłum. Jerzy Gałecki. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
  28. Kant, Immanuel. Metafizyka moralności. Tłum. Ewa Nowak. Warszawa: Wydawnictwo Nau­ko­we PWN, 2007.
  29. Kant, Immanuel. „Metafizyka moralności”. W: Immanuel Kant. Dzieła zebrane. T. V. Tłum. Włodzimierz Galewicz, 287–621. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Mikołaja Koper­nika, 2011.
  30. Kant, Immanuel. Uzasadnienie metafizyki moralności. Tłum. Mścisław Wartenberg. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984.
  31. Kierkegaard, Søren. Albo-albo. T. II. Tłum. Karol Toeplitz. Warszawa: Państwowe Wydawnic­two Naukowe, 1982.
  32. Kjerulf, Stig. Personlig handlekraft. København: Gyldendal, 2009 (e-book).
  33. Koszkało, Martyna. „Rozwój pojęcia woli w pogańskiej filozofii starożytnej”. Roczniki Filo­zoficzne 63 (2015), 2: 157–186.
  34. Lem, Stanisław. Głos Pana. Warszawa: Agora, 2012 (wydanie elektroniczne epub, konwersja i edy­cja przez Publio).
  35. Leibniz, Gottfried Wilhelm. Teodycea. O dobroci Boga, wolności człowieka i pochodzeniu zła. Tłum. Małgorzata Frankiewicz. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2001.
  36. Miller, Jon. Aristotle’s Nicomachean ethics: A critical guide. Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
  37. Natali, Carlo. „The book on wisdom”. W: The Cambridge Companion to Aristotle’s Nicoma­chean Ethics. Red. Ronald Polansky, 180-203. New York: Cambridge University Press, 2014.
  38. Schopenhauer, Artur. O wolności ludzkiej woli. Tłum. Adam Stögbauer. Wolnelektury.pl. Do­stęp 10.02.2017. https://wolnelektury.pl/media/book/pdf/schopenhauer-o-wolnosci-ludzkiej-woli.pdf.
  39. Schroeder, Mark Andrew. Slaves of the passions. Oxford: Oxford University Press, 2007.
  40. Simon, H. A. „Rational choice and the structure of the environment”. Psychological Review 63 (1956), 2: 129–138.
  41. Szutta, Natasza, i Artur Szutta. W poszukiwaniu moralnego charakteru. Lublin: Academicon, 2015.
  42. Theodore of Mopsuestia. The commentaries on the minor epistles of Paul. Tłum. Rowan A. Greer. Atlanta: Society of Biblical Literature, 2010.
  43. Wells, J[ohn] C. Longman Pronunciation Dictionary. Harlow: Longman, 1990.
  44. Wiggins, David. „Deliberation and practical reason”. W: Varieties of practical reasoning. Red. Elijah Millgram, 277–299. Cambridge, MA, London, England: The MIT Press, 2001.

Informacja o autorze/Information about Author:

Prof. nadzw. dr hab. Wojciech Żełaniec — Zakład Etyki i Filozofii Społecznej w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego; adres do kores­pondencji: ul. Bażyńskiego 4, 80–952 Gdańsk; e-mail: wnswz@ug.edu.pl

 
 

Cytowanie/Citation information:

Żełaniec, Wojciech. 2017. Czy i dlaczego Arystotelejski słaby wolą (ἀκρατής [akratḗs]) nie wybiera? "Roczniki Filozoficzne" 65, 3: 5-32, DOI: 10.18290/rf.2017.65.3-1.

 

 

Autor: Anna Karczewska
Ostatnia aktualizacja: 29.09.2017, godz. 16:31 - Anna Karczewska